31-bob. Asr va tong otgandan keyingi namozlardan boshqasini man’ qilmagan kishi xususida     

Ibn Umar raziyallohu anhu   «Men birodarlarim nechuk namoz o‘qiyotganlarini ko‘rgan ersam, shundok, namoz o‘qiydirmen. Men biror kipjning kechasi va kunduzi, istagan paytda namoz o‘qimog‘iga qarshi ermasmen, quyosh chiqayotgan! va quyosh batayotgan paytda o‘qimasa, basdir»,— deydilar.

32-bob. Asrdan keyin o‘qiladirgan qo‘shimcha va shunga o‘xshash namozlar haqida

Ummu Salama rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam asrdan keyin ikki rak’at namoz o‘qidilar-da, «Hali Abd ul-Quddus qabilasidan kelgan kishilar mening peshindan keyin ikki rak’at namoz o‘qimog‘imga xalal berdilar»,— dedilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Xudo haqqi, Janob Rasululloh Ollohga ro‘para bo‘lgunlariga (vafot etgunlariga) qadar peshin va asrdan keyin o‘qiydigan ikki rak’at namozlarini sira tark etmadilar. U kishi keksayib qolib, o‘sha namozlarni ko‘pincha o‘tirib o‘qiydirgan bo‘lib qolganlarida Ollohga ro‘para bo‘ldilar (vafot etdilar). Janob Rasululloh qo‘shimcha ikki rak’at namozni ummatlarim ham o‘rganib olib, qiynalib qolmasinlar deb, masjidda o‘qimas erdilar, aksincha ummatlariga yengillik yaratmoqqa intilar erdilar».

Hishomning otalari rivoyat qiladirlar: «Oisha raziyallohu anho: «Ey, singlimning «o‘g‘li (jiyanim)! Nabiy sallallohu alayhi va sallam asrdan keyingi ikki rak’at namozni mening huzurimda o‘qimagan kunlari bo‘lmagandir»,— dedilar».

Oisha raziyallohu anho: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bomdoddan oldingi va asrdan keyingi o‘qiydirgan ikki rak’at namozlarini yashirmas ham erdilar, e’lon ham qilmas erdilar»,— deydilar.

Asvad va Masruq raziyallohu anhumoning aytishlaricha, Oisha onamiz: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kunda asrdan keyingi ikki rak’at namozni o‘qimay mening huzurimga kelmas erdilar»,— degan ekanlar.

33- bob. Havo   bulut  bo‘lgan   kuni   namozni  ertaroq o‘qimoq haqida

Abu Mulayh rivoyat qiladirlar: «Havo bulut bo‘lgan kuni Burayda birlan birga erdik. Ul: «Namozni ertaroq o‘qingiz! Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Asr namozini o‘qimagan kishi go‘yokim biror ishi barbod bo‘lg‘an kishi yanglig‘dir!»—deganlar»,— deb aytdi».

34-bob. Azon vaqti o‘tgan bo‘lsa ham azon aytilgani to‘g‘risida

Abu Qatoda otalaridan naql qiladirlar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga kechasi yo‘lga chiqdik. Yo‘lda uchragan qavmlardan biri: «Yo Rasululloh, bizga bir mehmon bo‘lib ketsangiz!» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Uxlab qolib, namozga turolmay qolg‘aysizlarmi, deb qo‘rqg‘aymen»,— dedilar. Shunda Bilol: «Men sizlarni uyg‘otib qo‘yurmen»,—dedi. Mehmondorchilikdan keyin uyquga yotishdi, Bilol tuyasiga yastanib uxlab qoldi. Nabiy sallallohu alayhi va sallam uyg‘otganlarida oftob yuzidan niqobini olgan erdi. Janob Rasululloh: «Ey Bilol! Qani aytganingni qilganing?» — dedilar. Bilol: «Uyqu meni yengib qo‘yibdir»,— dedi. Janob Rasululloh: «Olloh taolo istagan vaqtida joningizni olib, istagan vaqtida sizga jon ato etg‘aydir, ey Bilol, turg‘il, azon aytib, odamlarni namozga chaqirg‘il!»—dedilar. Keyin, turib tahorat qildilar. Quyosh ko‘tarilib, kun yorishib ketganda namoz o‘qidilar».

35-bob. Vaqt o‘tgan bo‘lishiga qaramasdan odamlar birlan jamoat bo‘lib namoz o‘qimoq xususida

Jobir ibn Abdulloh rivoyat qiladirlar: «Xandaq kuni quyosh botgach, Umar ibn Xattob kelib, Quraysh kofirlarini so‘ka boshladilar, so‘ng: «Yo Rasululloh, quyosh botay deb turganda zo‘rg‘a asr o‘qib ulgurdim»,— dedilar. Janob Rasululloh: «Xudo haqqi, namoz o‘qimabsen»,— dedilar. Keyin, Bathonga jo‘nadik, yetib boruach, tahorat oldilar, biz ham tahorat oldik. So‘ng, quyosh botgach, asr o‘qidilar, undan keyin shom o‘qidilar».

36-bob. Biror namozni esidan chiqarib o‘qimagan odam esiga tushganda o‘sha namoznigina ioda qilgaydir (qayta o‘qig‘aydir)

Ibrohim raziyallohu anhu: «Kimki yigirma yil davomida namozlardan birini o‘qimagan ersa, o‘sha o‘qimagan namozinigina ioda qilg‘aydir».— deydilar.

Anas raziyallohu anhuning aytishlaricha, Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Kimki biror namozni unutib o‘qimagan ersa, esiga tushganda o‘qig‘aydir, o‘qilmay qolgan namoz uchun o‘sha namozning o‘zini ioda qilmakdan boshqa kafforat yo‘qdir, (Ollohni) xotirlab namoz o‘qigil!» —degan ekanlar.

37-bob. Avval qazo bo‘lgan namoz o‘qilg‘aydir

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Xandaq kuni Umar ibn Xattob Quraysh kofirlarini so‘kib: «Yo Rasulalloh, quyosh botay deb turganda zo‘rg‘a asr o‘qib ulgurdim»,— dedilar. Keyin, Bathonga bordik. Quyosh botgandan so‘ng asr, keyin shom o‘qidilar».

38-bob. Xuftondan keyin gaplashib o‘tirmoqni yoqtirmaganliklari haqida

Abu Minhol rivoyat qiladirlar: «Otam birlan birga Abu Barzaning huzurlariga bordik. Otam ul kishiga: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam besh vaqt namozni nechuk o‘qir erdilar, bizga aytib bering!»— dedilar. Abu Barza: «Sizlar uvlo deb ataydirgan peshinni kun oqqan paytda, asrni birortamiz shaharning eng chekkasiga borib uyimizga qaytganimizda ham kunning tafti hali o‘lmagan paytda o‘qir erdilar (Shom haqida aytgan so‘zlarini esimdan chiqarib qo‘yibdirman), xuftonni ersa, kechiktirib o‘qimakni afzal ko‘rar erdilar, xuftondan oldin uxlamakni ham, undan keyin so‘zlashib o‘ltirmakni ham yoqtirmas erdilar. Bomdodni kishi yonida o‘ltirgan namozxonni taniydirgan darajada havo yorishganda o‘qib bo‘lur erdilar va oltmishtadan yuztagacha oyat tilovat qilur erdilar»,— deb aytdilar».

39-bob. Xuftondan keyin fiqq va savob haqida so‘zlashib o‘tirmoq

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Bir kuni yarim kechaga yaqinlashib qolgan paytda Nabiy sallalloxu alayhi va sallam kelyb biz birlan namoz o‘qidilar, so‘ng: «Odamlar namoz o‘qib bo‘lib, allaqachon uxladilar, shundoq emasmidir? Sizlar ersangiz, hanuz joynamozni tark etganingiz yo‘qdir, savob umid aylab ibodat qilmakdasiz, savob umid aylayveringiz!» — deb xutba aytdilar»,

Abdulloh ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallalloxu alayhi va sallam hayotlarida so‘nggi bor xufton o‘qidilar. Ikki yelkalariga salom berganlaridan, so‘ng. turib: «Mana shu ko‘rib turgan kechangizdan boshlab yuz yil o‘tgach, Yer yuzida hozir mavjud bo‘lgan kishilardan birortasi ham qolmag‘aydir»,— dedilar. Odamlar Janob Rasulullohning so‘zlarini yuz yil ichida hech kim qolmas erkan, deb noto‘g‘ri tushunishib, vahimaga tushdilar. Aslida ersa, Janob Rasululloh bugun mana shu yerda o‘tirgan tengkurlardan birortasi ham qolmaslig‘ini nazarda tutgan erdilar.

40-bob. Xuftondan keyin bola-chaqalari va mehmonlar birlan so‘zlashib o‘tirmoq haqida

Abdurrahmon ibn Abu Bakr rivoyat qiladirlar: «Ashob us-suffa, ya’ni masjidning hovlisidagi supada yashaydirgan uysiz kishilar nihoyatda kambag‘al erdilar. Nabiy  sallallohu alayhi va sallam: «Kimning uyida ikki kishiga yetg‘ulik ovqat bo‘lsa, uch kishini, to‘rt kishiga yetg‘ulik ovqat bulsa, besh-olti kishini olib ketib, to‘yg‘azsin!» — dedilar. Abu Bakr uch kishini olib keldilar. Janob Rasululloh ersa o‘n kipshni olib ketdilar (Ularning ichida men, otam, onam, bilmayman, yana xotinim, Abu Bakr birlan payg‘ambarimizning xonadonlari o‘rtasidagi yugurdak ham bor erdi shekilli). Abu Bakr payg‘ambarimizning ovqatlanib olmoqlarini kutib turdilar. Tunning xudo xohlagancha qismi o‘tgandan keyin uylariga qaytdilar. Shunda xotinlari: «Mehmonlarni tashlab qay yerlarda yuribsiz?» — dedi. Abu Bakr: «Ularni ovqatlantirmadingmi?» — dedilar. Xotinlari: «Sizni kelasiz deb unamadilar, ketib qoldilar»,— dedi. Abu Bakr so‘kindilar-da: «O’zlaringiz yeyaveringiz, xudo xaqqi, men sira yemasmen!»— dedilar. Oyalohga qasam ichib ayturmenkim, ovqatni qancha yesak ham, kamaymak o‘rniga ko‘payib borar erdi. Biz to‘ygunimizcha yedik, lekin ovqat ilgarigidan ham ko‘payib ketdi. Abu Bakr buni ko‘rib, xotinlariga: «Ey Baniy Firosning singlisi, nega bunday bo‘ldi?»—dedilar. Xotinlari: «Ko‘zlarimg‘a ishongim kelmas, ovqat ilgarigidan uch barobar ko‘payib ketdi»,— dedi. Abu Bakr ovqatdan yedilarda: «Bu shaytonning ishidir»,— dedilar. Ya’ni, ovqat yemasmen, deb ichgan qasamlarini nazarda tutdilar. Keyin, yana bir luqma yeb, qolganini Nabiy sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga olib ketdilar. Men o‘sha yerda qolib tong ottirdim. Biz birlan bir qavm o‘rtasida ittifoq tuzilgan bo‘lib, uning vaqti o‘tgan erdi. Biz o‘n ikki kishi bo‘lib ajralib chikdik. Ularning har biri birlan qancha odam kelganini bilar erdim, barchalari birgalikda o‘sha ovqatdan yedilar».