81-bob. Kechasi (turib) namoz o‘qimoq

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bir bo‘yralari bo‘lardi. Kunduzi (ustida) o‘tirar erdilar, kechasi esa (namoz o‘qiyotganlarida o‘sha birlan qibla tomonni) to‘sib qo‘yar erdilar. Odamlar ul kishiga iqtido qilib namoz o‘qishar erdi».

Zayd ibn Sobit quyidagi hadisni aytdilar: «RasululLOH sallallohu alayhi va sallam o‘zlariga to‘siq qilib oldilar (nazarimda, Busur ibn Sa’id menga: «Ramazonda bo‘yradan to‘sik qilib oldilar»,— degandi). Ramazonda bir necha kecha namoz o‘qidilar, ba’zi sahobalar to‘siq ortida turib ul kishiga iqtido qilib namoz o‘qidilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam buni bilib qolib, tashqariga chiqmay, uylarida namoz o‘qidilar. Keyin chiqib: «Ey odamlar, men sizlarning qilayotgan ishlaringizdan boxabarmen, (naflni) uylaringizda o‘qingiz. Chunkim (nafl) namozini uyda, farz namozini ersa masjidda o‘qimoq afzaldir»,— dedilar».

82-bob. Namozni «Ollohu akbar» deb takbiri tahrima aytish bilan boshlamoqning fazilati

Anas ibn Molik rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam otdan yiqilib, o‘ng yonlari shikastlandi. Bir kuni Rasululloh sallallohu alayhi va sallam qaysi bir namozda o‘tirgan hollarida imomatga o‘tdilar. Biz ham o‘tirib iqtido qildik. Namozdan keyin Janob Rasululloh bizga: «Imom iqtido qilmoqlari uchun imom qilingandir. Agar ul tik turib o‘qigaydir, tik turib o‘qingiz. Agar ruku’ qilg‘aydir, ruku’ qilingiz. Agar «Sami’allohu liman hamidahu» degaydir, «Rabbano va laka-l-hamd» deb aytingiz!» — dedilar».

Anas raziyallohu anhu quyidagi hadisni aytdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam otdan yiqilib, oyoqlari shilinib keldilar. Shunda biz bilan o‘tirib namoz o‘qidilar, biz ham o‘tirgan holda iqtido qildik. Namoz tugagach, bizga o‘girilib: «Imom iqtido qilmoqlari uchundir. Ul takbiri tahrima aytsa, takbiri tahrima aytingiz. Ruku’ qilsa, ruku’ qilingiz, ruku’dan tursa, turingiz. Agar «Sami’allohu liman hamidahu» desa, «Rabbano va laka-l-hamd» deb aytingiz. Sajda qilsa, sajda qilingiz!»—dedilar».

Abu Hurayra quyidagi hadisni aytdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Imom iqtido qilmoqlari uchun imom qiling‘aydir, agar imom takbiri tahrima aytg‘aydir, takbiri tahrima aytingiz, ruku’ qilg‘aydir, ruku’ qilingiz, «Sami’allohu liman hamidahu» degaydir, «Rabbano va laka-l-hamd» deb aytingiz, sajda qilg‘aydir, sajda qilingiz. O’tirib o‘qig‘aydir, o‘tirib o‘qingiz!» — dedilar».

83-bob. Takbiri tahrima aytmoq ayni paytda qo‘lni ko‘tarmoq birlan boshlanur

Solim ibn Abdullohning otalari Abdulloh ibn Umar rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qishni boshlayotganlarida qo‘llarini yelka barobar ko‘tarar erdilar, takbir aytib ruku’ qilayotganlarida ham, ruku’dan bosh ko‘tarayotganlarida ham qo‘llarini yelka barobar ko‘tarar erdilar va «Sami’allohu liman hamidahu», «Rabbano va laka-l-hamd»,— der erdilar. Lekin sajda qilayotganda bunday qilmas erdilar».

Abdulloh ibn Umar naql qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning namoz o‘qiyotib qo‘llarini yelka barobarida ko‘targanlarini ko‘rdim. Takbir aytib ruku’ qilayotganlarida ham, ruku’dan boshlarini ko‘tarayotganlarida ham shunday qilar erdilar».

84-bob. Takbiri tahrima aytayotganda qo‘lni qaergacha ko‘tarmoq lozim?

«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sahobalar birlan namoz o‘qiyotib qo‘llarini yelka barobarida ko‘tardilar»,— deydilar Abu Humayd.

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu quyidagi hadisni aytdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning takbiri tahrima aytayotganlarida qo‘llarini yelka barobarida ko‘targanlarini ko‘rdim, ruku’da takbir aytayotganlarida ham, «Sami’allohu liman hamidahu» deganlarida ham shunday qildilar. Sajda qilayotganlarida «Rabbano va laka-l-hamd» dedilar, lekin qo‘llarini ko‘tarmadilar, sajdadan boshlarini ko‘tarayotganlarida ham bunday qilmadilar».

85-bob. Ikkinchi rak’atdan turganda qo‘lni ko‘tarmoq

Nofi’ raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Ibn Umar raziyallohu anhu takbiri tahrima aytib namozni boshlayotganlarida qo‘llarini yelka barobarida ko‘tarar erdilar. Ruku’ qilganlarida ham, «Sami’allohu liman hamidahu» deganlarida ham, ikkinchi rak’atdan turganlarida ham shunday qilar erdilar (Ibn Umar raziyallohu anhu buni Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga nisbat berg‘aydirlar)».

86-bob. Namozda (qiyomda) o‘ng qo‘lini chap qo‘lining ustiga qo‘ymoq

Sahl ibn Sa’d naql qiladirlar: «Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam odamlarga namozda (qiyomda)turganda o‘ng qo‘lni chap bilak ustiga qo‘ymoqni buyurar erdilar (Ibn Hazm: «Bunday qilmoqni kim buyurganligini aniq ayta "olmasmen, amma Sahl ibn Sa’d buni Janob Rasulullohga nisbat berg‘aydir»,— deydilar. Imom Buxoriy: «Nisbat berilg‘aydir»,—deydilar-u, biroq kimga nisbat. berilmog‘ini aytmaydilar)».

87-bob. Namozda (Ollohga) bo‘yin egib turmoq

Abu Hurayra quyidagi hadisni aytdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Meni sizlar faqat qarshisidagini ko‘rg‘aydir, deb o‘ylaydirmisiz? Ollohga qasam ichib ayturmenkim, menga sizlarning ruku’laringyz ham, xushu’laringiz (xudoga bo‘yin egib turishlaringiz) ham maxfiy ermasdir, men sizlarni orqamni o‘girib turganimda ham ko‘rg‘aymen»,— dedilar».

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ruku’ va sajdalarni to‘la-to‘kis bajaringiz, men sizlarning ruku’ va sajdalaringizni orqamny o‘girib turib ham ko‘rg‘aymen (yokim «ketimdan ham ko‘rib turg‘aymen»)»,—degan edilar shekilli».

88-bob. Namozxon takbiri tahrimadan keyin nimani o‘qiydir?

Anas raziyallohu anhu: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam, Abu Bakr va Umar namozni «Alhamdu lillohi rabb il-olamiyn» ni o‘qimoq birlan boshlar erdilar»,— deydilar.

«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam takbiri tahrima birlan namoz qiroati o‘rtasida jim qolar erdilar»,— deb aytgan erkanlar Abu Hurayra.

«O’shanda Abu Hurayra: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir oz jim qolar erdilar»,— deb aytgan erdi shekilli. Men bir kuni Janob Rasulullohga: «Yo Rasulalloh, ota-onam haqqi-hurmati, takbiri tahrima birlan namoz qiroati o‘rtasida jim qolganingizda ichingizda nelarni o‘qiydirsiz? deb aytdim»,— deydilar Abu Zarr. Janob Rasululloh: «Ilohi, men birlan xatolarim orasini Mag‘rib birlan Mashriq oralig‘idek uzoq qilg‘il, oppoq matoga tekkan dog‘ni suv, qor va muz birlan yuvib ketgazgandek, meni gunohlarimdan forig‘ etgil! deyman»,— dedilar».

Asmo binti Abu Bakr rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh tutilganda o‘qiladirgan namoz (salot ul-kusuf) o‘qidilar. Qiyomda uzoq turib qoldilar. Keyin, ruku’ qildilar, ruku’da ham uzoq turib qoldilar. Keyin, yana ruku’ qildilar, bu gal ham uzoq turib qoldilar. So‘ng, qadlarini tiklab undan ham uzoq turib qoldilar, so‘ngra uzoq ruku’ qildilar, keyin sajda qildilar, sajdada ham uzoq turib qoldilar. Sajdadan boshlarini ko‘tarib, yana sajda qildilar. Bu safar ham uzoq turib qoldilar. So‘ngra, qiyomga turib uzoq jim qoldilar, keyin uzoq ruku’da turdilar, so‘ng turib, qiyomda uzoq turdilar, keyin yana ruku’ qildilar, ruku’da uzoq turdilar, so‘ng ruku’dan turib, qiyomda uzoq turdilar, keyin yana ruku’ qildilar, ruku’da uzoq turdilar( so‘ngra ruku’dan turib, yana sajda qildilar, sajdada uzoq turdilar, keyin sajdadan bosh ko‘tarib, yana sajda qildilar, sajdada uzoq turdilar. So‘ng, namozni (tugatib) o‘girildilar-da: «Hozirgina jannat menga juda yaqin keldi, hatto jur’at qilib qo‘l uzatsam, mevalaridan sizlarga olib chiqqan bo‘lur erdim. Do‘zax ham menga shundoqqina yaqin keldi, hatto: «Yo rabbiy, men shular birlan birgamanmi (ular birlan birga meni ham azoblag‘aydirsanmi)?»—deb yubordim. Nogahon, mushuk tirnab azoblayotgan bir xotinga ko‘zim tushdi: «Buning ne gunohi bordir?» — dedim. «Mushukni qamab qo‘yib, unga ovqat bermagan, o‘zi yemak topib yesin, deb ham qo‘yib yubormagan. Natijada mushukni ochlikdan o‘ldirgan»,— dedilar».

Nofi’: «O’shanda, Janob Rasululloh: «O’zi hasharot topib yesin deb ham qo‘yib yubormagan» degandilar shekilli»,— deydilar.

89-bob. Namoz o‘qiyotib imomga qaramoq

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam Kun tutilganda o‘qiladirgan namoz haqida gapirayotib: «Men do‘zaxning parchalanib ayqash-uyqash bo‘lib ketganini ko‘rib, vahmdan orqamga tisarildim»,— dedilar».

Abu Ma’mar raziyallohu anhu naql qiladirlar: «Biz Xabbobdan «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam peshinda va asrda zam sura o‘qirmi erdilar?»—deb so‘radik. «Ha»,— dedi. «Buni qanday» qilib bilur erdingiz?»—dedik. «Soqollarining qimirlashidan»,— dedi (demak, ul kishi namoz vaqtida imomga qaraganlar)».

Barro raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Sahobalar Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga iqtido qilib namoz o‘qiyotganlarida Janob Rasulullohning sajdaga borganlarini ko‘rmagunlaricha sajda qilishmas erdi».

Abdulloh ibn Abbos naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam davrlarida Kun tutildi. Janob Rasululloh Kun tutilganda o‘qiladigan namozni o‘qidilar. Namozdan keyin: «Yo Rasululloh, qiyomda turganingizda nimanidir ushlamoqchi bo‘lib qo‘l uzatganingizni va orqangizga tisarilganingizni ko‘rdik»,— deyishdi. Janob Rasululloh: «Men jannatni ko‘rib, uning mevasidan olmoqchi bo‘ldim. Agar olganimda, uni qiyomatga qadar tanovul qilib yurgan bo‘lur erdingizlar»,.— dedilar».

Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam biz birlan namoz o‘qib, so‘ng minbarga ko‘tarildilar. Qo‘llari birlan masjidning qibla tomoniga ishora qilib: «Hozirgina, siz birlan namoz o‘qiyotganimda ana shu devor tomonda jannat va do‘zaxni ko‘rdim, xuddi surati tushirilgandek juda aniq ko‘rdim, yaxshilik birlan yomonlikning farqini bugungidek aniq ko‘rmagan erdim»,— deb uch marta aytdilar».

90-bob. Namoz o‘qiyotib osmonga nazar tashlamoq

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Odamlarga ne bo‘libdir o‘zi? Namoz o‘qiyotib nuqul osmonga qaraydirlar?» — dedilar. Keyin, bu haqda: «Odamlar namoz o‘qiyotib osmonga qaramoqni bas qilsalar, qilg‘aylar, bo‘lmasa ko‘zlari ko‘r qiling‘aydir»,— deb qattiqroq gap aytdilar».