6-bob. Bayt ul-Muqaddas masjidi haqida

Ziyodning ozod qilingan quli Qaz’a rivoyat qiladirlar: «Abu Sa’id al-Xudriy Janob Rasulullohdan eshitgan to‘rt vasiyatni aytib, meni taajjubga soldilar, xursand qildilar. Ular quyidagilar: «Ayol kishi ikki kunlik yo‘lga yolg‘iz o‘zi safar qilmag‘aydir, balkim eri yokim bir mahrami birlan safar qilg‘aydir; ikki hayit kuni ro‘za tutilmag‘aydir; bomdoddan keyin kun chiqquncha, asrdan so‘ng kun botguncha namoz o‘qilmag‘aydir; faqat uchta masjid - Al-Masjid al-Harom, Masjid ul-Aqso va mening masjidimdan ko‘proq savob topg‘aydirsiz!»

BISMILLOHIR RAHMONIR RAHIYMI
NAMOZDA QILINADIRGAN HARAKATLAR TO’G’RISIDAGI BOBLAR

1-bob. Namozda (agar buyurilgan bo‘lsa) qo‘ldan foydalanish haqida

Ibn Abbos rivoyat qiladirlar: «Namozxon namoz o‘qiyotib o‘z tana a’zolaridan istagancha foydalanmog‘i mumkin. Masalan, Abu Ishoq namoz o‘qiyotib qo‘li birlan kulohini olib qo‘ydi, keyin yana kiyib oldi. Hazrat Ali raziyallohu anhu ersa, o‘ng kaftlarini chap qo‘llarining bo‘g‘ini ustiga qo‘yib, qo‘l bog‘lar erdilar, agar biror joylarini qashimoqchi yokim kiyimlarini tuzatib olmoqchi bo‘lsalar, qo‘l bog‘lamini yechib, qo‘llarini bemalol harakat qildiraverar erdilar».

Abdulloh ibn Abbos rivoyat qiladirlar: «Bir kuni kechasi Maymuna xolamnikida yotib qoldim. Men yostiqning ensiz tomoniga, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam va xolam ersa, enli tomoniga bosh qo‘yib yotdilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam yarim kechagacha yokim undan sal kamroq yokim ko‘proq vaqt uxladilar. Keyin, uyg‘onib, o‘rinlaridan turib o‘tirdilar-da, uyquni qochirmoq uchun qo‘llari birlan ko‘zlarini ishqadilar. So‘ng, Surai «Oli Imron»ning oxiridan o‘n oyat o‘qidilar. Keyin, o‘rinlaridan turib, devorga osig‘liq meshchani oldilar-da, yaxshilab tahorat qildilar, so‘ng namoz o‘qimoqqa tutindilar. Men ham Rasululloh sallallohu alayhi va sallam singari tahorat oldim-da, yonlariga borib turdim. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘ng qo‘llari birlan (o‘ng tomonimda turishing kerak erdi, degan ma’noda) o‘ng qulog‘imni ishqab qo‘ydilar (boshqa hadisda: «Qulog‘imdan ushlab, meni o‘ng tomonlariga o‘tkazib qo‘ydilar»,— deyilgan). Keyin, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ikki rak’at, so‘ng ikki rak’at, keyin ikki rak’at, so‘ngra ikki rak’at, keyin ikki rak’at, so‘ngra ikki rak’at namoz o‘qidilar. So‘ng, vitr o‘qib bo‘lgach, muazzin kelib azon aytguncha yonboshladilar. Keyin, qisqagina qilib ikki rak’at namoz o‘qib oldilar. So‘ng, bomdod o‘qigani masjidga chiqib ketdilar».

2-bob. Namoz vaqtida so‘zlashmoq man’ qilinadir

Abdulloh ibn Mas’ud rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qiyotganlarida salom berar erdik, bizga alik olar erdilar. Ammo, Habashistondagi An-Najoiy degan joydan qaytganimizda namoz o‘qiyotgan erkanlar, salom bersak, alik olmadilar. Namozdan keyin: «Namoz ulug‘ mashg‘ulotdir! Unda boshqa narsalar birlan mashg‘ul bo‘lmoq yaramag‘aydir»,— dedilar».

Abu Amr ash-Shayboniy: «Menga Zayd ibn Akram raziyallohu anhu bundoq degandi»,— deydilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va salam davrlarida, islom endigina tarqalayotgan vaqtda Olloh taoloning «Namozlarda tartib saqlangiz!...» degan oyati kariymasi nozil bo‘lmaguncha bir-birimiz birlan dunyoviy ishlarimiz haqida so‘zlashaverar erdik».

3-bob. Namozxonning namozda tasbih va hamd aytmogi joiz

Sahl raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Baniy Amr ibn Avfni kelishtirib qo‘ymoq uchun chiqqan edilar hamki, namoz vaqti bo‘ldi. Shunda Bilol Abu Bakrning oldiga kelib: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ushlanib qoldilar, siz o‘rnilariga imomlik qilmag‘aymisiz?»— dedi. Abu Bakr: «Mayli, agar istasangiz»,— deb rrzi bo‘ldilar. Keyin, Bilol azon aytdi. Abu Bakr ersa, mehrobga o‘tib namoz boshladilar. Shu payt Rasululloh sallallohu alayhi va sallam keldilar-da, odamlarni oralab o‘tib, birinchi safga turdilar. Odamlar (Abu Bakrga Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kelganlarini bildirmoq uchun) chapak chala boshladilar. Abu Bakr shunda ham sezmadilar. Odamlar qattiqroq chapak chalganlaridan keyingina atrofga alanglab Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning birinchi safda turganlarini ko‘rib qoldilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «O’rningda turavyorg‘il!» deb ishora qildilar. Shunda Abu Bakr qo‘llarini ko‘tarib Ollohga hamd aytdilar-da, orqaga tisarildilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam oldinga o‘tib, namozni davom ettirdilar».

4-bob. Namozda aytish mumkin emasligini bilmagan holda biror qavmning nomini tilga olmoq yokim bir-biriga salom bermoq haqida

Abdulloh ibn Mas’ud rivoyat qiladirlar: «Biz ilgarilari namoz o‘qiyotib ham bir-birimizga salom beraverar erdik va marhumlarning ismlarini birma-bir aytib duo qilar erdik. Bir kuni Rasululloh sallalloxu alayhi va sallam buni eshitib qolib: «At-Tahiyyotu li-l-loxi va-s-salavotu va-t-tayyibotu, as-salomu alayka ayyuha-n-na-biyyu va rahmat-ul-lohi va barakotuh, as-salomu alayno va alo ibodi-l-lohi-s-solihiyna, ashhadu allo iloha il-la-l-lohu va-shhadu anna Muhammadan abduhu va rasuluh» desangiz, Olloh taoloning yeru ko‘kdagi barcha solih bandalarini duo qilgan bo‘lursiz»,- dedilar». Duoning tarjimasi: «Barcha olqishu maqtovlar, besh vaqt namozu ezguliklar Ollohga bo‘lsin! Ey Ollohning elchisi (payg‘ambari) Muhammad sallallohu alayhi va sallam! Olloh taolo sizga salom, barakot va rahmat yo‘llasin! Bizga hamda Ollohning jamiki solih bandalariga ham Olloh salom yo‘llasin! Ollohdan boshqa iloh yo‘qligining shohidiman, Muhammad sallallohu alayhi va sallamning ham Ollohning bandasi va elchisi (payg‘amb.ari) ekanligining shohididirman».

5-bob. Qarsak chalmoq xotinlarga hos qiliq ekanligi haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Tasbih aytmoq erkaklarga, qarsak chalmoqersa, xotinlarga xos odatdir! » - deganlar (bu yerda imomni ogohlantirmoq uchun chapak chalib ovoz chiqarmoq nazarda tutilgan)».

Sahl ibn Sa’d rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Tasbih aytib (imomni) ogohlantirmoq erkaklarga , kaftni kaftga urib odaz chiqarib (imomni) ogohlantirmoq xotinlarga xos odatdir»,- deganlar».

6-bob. Namoz o‘qiyotib orqaga tisarilgan yokim biror sababga ko‘ra oldinga (namozxonlarning oldingi safiga) o‘tib olgan kishilar haqida

Sahl ibn Sa’d bu haqda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam to‘g‘rilaridagi hadislarda rivoyat qilganlar.

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Seshanba kuni musulmonlar Abu Bakr Siddiq imomligida (Rasululloh betob erdilar) bomdod namozini o‘qishayotgan erdi. Shu layt Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Oisha onamizning hujralaridagi pardani ochib, ularga jilmayib qarab qo‘ydilar. Abu Bakr Siddiq, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namozga chiqmoqchilar, deb o‘ylab, joy bo‘shatmoq maqsadida orqalariga tisarildilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamni ko‘rib xursand bo‘lib ketgan musulmonlar namozni buzib qo‘yay deyishdi. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namozni davom ettiringiz, degan ma’noda ishora qildilar-da, pardani yopib qo‘ydilar. Ul zot shul kuni vafot etdilar».

7-bob. Namoz o‘qiyotgan bolani onasi chaqirib qolsa...

Abu Hurayra raziyallohu anhu: «Menga Rasululloh sallallohu alayhi va sallam quyidagi voqeani rivoyat qilib bergan erdilar»,- deydilar. «Bir bola o‘z hujrasida (namoz o‘qib) turgan erdi. Shu payt onasi: «Ey Jurayj»,- deb chaqirib qoldi. Bola (onasining ovozini eshitgach): «Ilohi, chiqayin desam, namoz o‘qimog‘im kerak, chiqmayin desam, onam chaqirmoqdalar, ne qilsam erkan?» - dedi. Onasi: «Ey Jurayj»,- deb ikkinchi marta chaqirdi. Bola yana: «Ilohi, chiqayin desam, namoz o‘qimog‘im kerak, chiqmayin desam, onam chaqirmakdalar, ne qilsam erkan?» - dedi. Onasi: «Ey Jurayj»,-deb uchinchi marta chaqirdi. Bola yana: «Ilohi, chiqayin desam, namoz o‘qimog‘im kerak, chiqmayin desam, onam chaqirmakdalar, ne qilsam erkan?» -dedi. Onasi: «Ilohi, Jurayj fohisha xotinlar yuziga nazari tushmay o‘lmasin!» -deb qarg‘adi.

Jurayjning hujrasiga bir cho‘pon xotin kirib-chiqib yurar erdi. Bir kuni shu xotin tug‘ib qo‘ydi. Xotindan: «Bolani kimdan tug‘ding?»- deb so‘rashdi. Xotin: «Jurayjdan» ,— dedi. Buni eshitgan Jurayj hujrasidan chiqib kelib: «Bolani mendan tuqqanman, deyayotgan xotin qani? » - dedi, so‘ng bolaga qarab: «Ey go‘dak, otang kim? »- deb so‘radi. «Otam qo‘yboqar cho‘pon»,- dedi chaqaloq (Jurayj namozni onasidan ham ustun qo‘ygani uchun Olloh taolo unga ana shundoq karomat ato qildi)».

8-bob. Namoz o‘qiyotib sajda qilinadirgan yerni mayda toshlardan tozalab tashlamoq

Mu’ayyiqib raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sajdaga bosh qo‘yiladirgan yerni mayda toshlardan tozalab tashlayotgan kishiga: «(Namoz davomida) bir marta shundoq qilmog‘ing mumkin»,-dedilar».

9-bob. Sajdaga bosh qo‘yiladirgan yerga kiyimini yozib qo‘ymoq

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga jazirama issiqda namoz o‘qiyotib, yerning nihoyatda qizib ketganligidan birortamiz ham sajdada peshonamizni yerga tekkizolmay qoldik. Shunda kiyimimizni sajdagohga yozib qo‘yib, o‘shaning ustiga sajda qildik».