10-bob. Namozda qanday harakatlar qilmoq joiz bo‘ladir?

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qiyotganlarida qibla tomonlarida oyog‘imni uzatib yotgan bo‘lardim. Sajda qilayotganlarida oyog‘imni yig‘ishtirib olardim, sajdadan bosh ko‘targanlarida ersa, yana uzatib yuborar edim (qorong‘uda)».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qib bo‘lib, bunday dedilar: «Namoz o‘qiyotganimda shayton paydo bo‘lib, namozimni buzmoq niyatida menga hamla qildi. Olloh taolo madadi birlan uni daf qilmakka muyassar bo‘ldim. Ertalab sizlar ko‘ringiz, deb uni tutib masjidning ustuniga bog‘lab qo‘ymoqchi bo‘lganimda, Sulaymon alayhissalomning «Ilohi, meni shundoq bir narsaga ega qilgilkim, toki mendan keyin unga hech kim muyassar bo‘lolmasin!»- degan gaplari yodimga tushdi. Shunda Olloh taolo shaytonning umidini puchga chiqarib quvib yubordi».

11-bob. Namoz o‘qiyotgan odamning uloni bo‘shab (echilib) ketsa...

Qatoda raziyallohu anhu: «Namozxon kiyimini o‘g‘ri olib qochsa, namozni qo‘yib, o‘g‘rini quvlag‘aydir»,- deydilar.

Al-Azraq ibn Qays rivoyat qiladirlar: «Ahvoz degan yerda xavorijlar birlan urushayotgan erdik. Men daryo bo‘yida turgan erdim, Bir vaqt, bir kishining oti yuganini ushlab turgan holda namoz o‘qiyotganiki ko‘rib qoldim. Oti kuchlilik qilib uni joynamozdan nariga sudrab keta boshladi». Mazkur rivoyatni Shu’ba raziyallohu anhu bunday deb davom ettiradilar: «O’sha namozxon Abu Barza. al-Aslamiy bo‘lib, uni xavorijlardan bir kishi: «Ilohi, bu cholni baloga giriftor qilg‘il!» - deb duoibad qildi. Abu Barza namozini tugatgach: «Men sizlarning gapingizni eshitdim. Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bmrlan birga olti (yokim yetti, yokim sakkiz) yil g‘azot qildim, ummatlariga namoz xususida bir qancha yengillik berganlarini ko‘rdim. Otim sudrab ketayotgan bo‘lsa ham, namoz o‘qiganim afzal, chunkim uni o‘z holiga qo‘yib yuborsam, o‘tlab uzoqlarga ketib qolg‘aydir»,- dedi».

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Quyosh tutildi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘rinlaridan turib uzun sura o‘qidilar, so‘ng ruku’ qildilar, ruku’da uzoq turdilar, keyin ruku’dan bosh ko‘tarib, boshqa bir surani o‘qiy boshladilar. So‘ng ruku’ qilib, sajda qildilar-da, birinchi rak’atni yakunladilar. Ikkinchi rak’atni ham shu tariqa o‘qidilar. Keyin, bizga qarab: «Quyosh birlan Oy Olloh taolo qudratining ikki dalilidir. Ularning tutilganini ko‘rsangiz, tutilib bo‘lguncha namoz o‘qingiz! Mana shu yerda turib menga va’da qilingan hamma narsani ko‘rdim. Qo‘limni uzatib oldinga intilayotganimni ko‘rgan vaqtlaringizda men jannatdan bir meva uzib olmoqchi bo‘lgan zrdim, orqamga (cho‘chib) tisarilganimda ersa, ja~ hannam o‘tining gurillab yonayotganini ko‘rgan erdim. Jahannamda Amr ibn Luhoni ko‘rdim, ul (hayotligida uy) hayvonlarini o‘z holiga tashlab qo‘ygan odam erdi»,- dedilar».

12-bob. Namozda tupurish va uf tortish haqida

Abdulloh ibn Amr: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh tutilganda namoz o‘qiyotib uf tortdilar», - deydilar.

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam masjidning qiblaga qaragan deyuridagi tupukni ko‘rib, masjid ahlidan xafa bo‘lganlaridan: «Namoz o‘qiyotganingizda Olloh taolo har biringizning ro‘parangizda bo‘lg‘aydir, shuning uchun qiblaga qarab tupura ko‘rmangiz! » - dedilar-da, muborak qo‘llariga bir tosh olib devordagi tupikni qirib tashladilar».
«Qaysi biringiz tupurmoqchi bo‘lsangiz, chap yoningizga tupuringiz!»- deydilar Ibn Umar.

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Namoz o‘qiyotgan har bir mo‘min o‘z rabbi birlan suhbatlashg‘aydir. Shuning uchun old tomoniga va o‘ng yoniga tupurmasin, chap yoniga yokim oyog‘ining ostiga tupursin!» - dedilar».

13-bob. Erkak kishi, mumkin emasligini bilmasdan imomni biror narsadan ogohlantirmoq uchun kaftini kaftiga urib ovoz qilsa, namozi buzilmaydir

Yuqorida Sahl ibn Sa’dning shunga doir hadisi keltirib o‘tilgan.

14-bob. Agar namozxonga «oldinga o‘tg‘il yokim kutib turg‘il!» deyilsa, kutib turgani ma’qul

Sahl ibn Sa’d rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga namoz o‘qiyotgan odamlar izorlarini kichikligidan bo‘yinlariga tang‘ib olishar erdi. Shunda xotinlarga: «Erkaklar batamom o‘tirib olgunlaricha boshlaringizni sajdadan ko‘garmangiz!»-deb buyurishar erdi (chunkim erkaklar sajda qilganda avratlari ko‘rinib qolardi)».

15-bob. Namozda salomga alik olinmaydir

Abdulloh ibn Mas’ud rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga namoz o‘qiyotganlarida ham salom berar zrdim. Menga alik olar erdilar. Lekin, bir kuni Habashistondan qaytib kelganimizda Janob Rasulullohga namoz o‘qiyotganlarida salom bersam, alik olmadilar. Namozdan keyin: «Namoz o‘qiyotib boshqa narsalarga chalg‘imaslik kerak»,- dedilar».

Jobir ibn Abdulloh rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam meni o‘zlarining bir hojatlarini bajarib kelmakka yubordilar. Men topshiriqni bajargach, qaytib kelib Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga salom berdim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam salomimga alik olmadilar. Birgina Ollohga ayon, o‘shanda ancha ko‘nglim ranjidi. O’zimga-o‘zim: «Ehtimol, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kechikib qolganim uchun mendan xafa bo‘lib yurgandirlar?» - dedim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga qayta salom bersam, yana alik olmadilar, dilim avvalgidan ham ko‘proq ranjidi, keyin yana salom berdim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bu gal salomimga alik olib: «Salomingga alik olmog‘imga namoz mone’lik qildi, men namoz o‘qiyotgan erdim»,-dedilar. Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ulov ustida qibladan boshqa yoqqa qaragan holda namoz o‘qiyotgan erdilar».

16-bob. Namoz o‘qiyotib biror zarurat bilan qo‘lini tepaga ko‘tarmoq haqida

Sahl ibn Sa’d raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning quloqlariga «Baniy Amr ibn Avf qabylasi Qubo masjidida janjallashib qolishibdi» degan xabar yetdi. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir qancha sahobalarini olib, ularni yarashtirmoqqa chiqdilar. Muhokama cho‘zilib ketib, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir oz ushlanib qoldilar. Namoz vaqti ham bo‘ldi. Bilol kelib Abu Bakr Siddiqqa: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ushlanib qoldilar. Namoz vaqti bo‘ldi, jamoatga imomlik qilmaydirmisiz? » - dedilar. «Istasangiz, mayli»,- dedilar Abu Bakr. Bilol azon aytdilar, Abu Bakr Siddiq ersa, mehrobga o‘tib takbiri tahrima aytdilar. Shu payt Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kelib birinchi safga turdilar. Odamlar Abu Bakrni ogohlantirmoq uchun chapak chala boshlashdi. Abu'Bakr shunda ham sezmadilar. Odamlar qattiqroq qarsak chalishgandan keyingina atrofga alanglab Rasululloh sallallohu alayhi va sallamni ko‘rib qoldilar. Janob Rasululloh ul kishiga «Namozni davom ettiraverg‘il» degan ma’noda qo‘llari birlan ishora qildilar. Abu Bakr qo‘llarini tepaga ko‘tarib Ollohga hamd aytdilar-da, orqaga tisarildilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ul kishining birinchi safga kelib turganlarini ko‘rib oldinga o‘tib imomlik qildilar. Namozdan keyin, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarga qarab: «Ey, odamlar, sizlarga ne bo‘ldi o‘zi? Xuddi bir narsa bo‘lgandek namozda qarsak chaldingiz. Qarsak chalmoq xotinlarning ishidir, namoz vaqtida biror kishiga bir nima bo‘lib qolsa, (imomni ogohlantirmoq uchun) «Subhonalloh» desin!»-dedilar. So‘ng, Abu Bakrga: «Ey Abu Bakr, namozni davom ettiraveringiz» deb ishora qilganimda, nega joyingizda qolavermadingiz?» - dedilar. Abu Bakr: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning oldilariga o‘tib, namoz o‘qimog‘im o‘rinli emasdir»,- deb javob qildilar».

17-bob. Namozda qo‘lni belga qo‘yib turmoq joiz ermas

Abu Hurayra raziyallohu anhu: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qiyotib belni ushlamakni man’ qilganlar»,- deydilar.

Umar ibn Ali: «Menga Abu Hurayra aytdilarkim, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namozda belga qo‘lni qo‘yib turmoqni makruh qilgan ermishlar»,-deydilar.

18-bob. Namoz o‘qiyotib boshqa bir narsa haqida fikr yuritmoq

Hazrat Umar: «Men namoz o‘qiyotib askarlarimni jihodga tayyorlag‘ayman»,-degan ekanlar.

Uqba ibn Hafsa rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga asr o‘qidim. Janob Rasululloh salom berdilar-da, tezda o‘rinlaridan turib, xrtinlarining hujrasiga kirib ketdilar. Bir ozdan keyin chiqib, qavmlarining yuzlaridagi taajjub alomatini ko‘rib: «Namoz o‘qiyotganimda uyimizda tilla borligi yodimga tushib qoldi, men uning tuni birlan uyimizda turib qolmog‘ini istamay, odamlarga ulashib bermakni buyurdim»,- dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Namozga azon aytilsa, shayton azon ovozi eshitilmaydirgan yergacha orqasidan yel chiqarib qochg‘aydir. Muazzin to‘xtasa, yana kelg‘aydir va namozxonga «Uni eslag‘il, buni eslag‘il» deb tokim ul necha rak’at o‘qiganini esidan chiqarguncha chalg‘itg‘aydir»,- dedilar».

Abu Salama ibn Abdurrahman: «Qaysi biringiz namozda shu ahvolga tushsangiz, tashahhudga o‘tirgandan keyin yana ikki marta sajda qilingiz! » - deganlar. Bu so‘zni ul kishi Abu Hurayradan eshitibdirlar.

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Odamlar: «Abu Hurayra Rasululloh hususlarida juda ko‘p hadis rivoyat qilg‘aydir!» - deyishadi. Men bir kishini uchratib, unga: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kecha tunda qaysi surani o‘qidilar?» - dedim. «Bilmasman»,- dedi. «Unda, namozda bo‘lmabsan-da?!» - dedim.

«Nega, qatnashganman»,- dedi boyagi kishi. «Falon va falon suralarni o‘qiganlarini men bilaman-ku!» - dedim (demak, Abu Hurayra raziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning sunnatlarini yodlab qolmoq uchun butun vujudlari birlan quloq solganlar)».

19-bob. Bismillohir rahmonir rahiymi
Sajdai sahv haqida (namozning ikkinchi rak’atida o‘tirmasdan turib ketgandagi xatoni tuzatmoq uchun kilinadigan sajda)

Abdulloh ibn Buhayna raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Besh vaqt namozlardan birida Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bizga imomlik qildilar. Shunda ikkinchi rak’atdan keyin, o‘tirmasdan turib ketdilar. Ketlaridan odamlar ham turishdi. Namozni tugatib, salom bermoqlarini kutib turdik. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam salom bermoqdan avval, o‘tirgan hollarida takbir aytib ikki marta sajda qildilar-da, so‘ng salom berdilar».

Abdulloh ibn Buhayna rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam peshin namozining ikkinchi rak’atidan so‘ng, o‘tirmasdan turib ketdilar. Shunda namozni tugatgach, ikki marta sajda qilib, keyin salom berdilar».