[401] Paksman iqtibos olgan. 6-bet.
[402] Paradigma [nem. Paradigma, fr. paradigme < yunon. paradeigma namuna] - 1. Tilsh. Bir so‘zning shakllar sistemasi. 2. Fals. Ilm-fan, madaniyat, tsivilizatsiyaning ma'lum bir bosqichiga xos bo‘lgan tasavvurlar va asosiy kontseptual yo‘nalish va hk. sistemasi. ("Kirill va Mefodiy") 3. Namuna, andoza. - Tarj.
[403] Jose Saramago, tr. Giovanni Pontiero, The History of the Siege of Lisbon (London: Harvill, 1996).
[404] Postxok (lot. post hoc, ergo propter hoc bundan keyin, shuning uchun, shu tufayli) mantiq ilmidagi noto‘g‘ri qoida bo‘lib, vaqt nuqtai nazaridan oldinroq sodir bo‘lgan narsani unga daxli bo‘lmagan boshqa bir narsaga sabab qilib ko‘rsatish. - Tarj.
[405] «Luziadlar» Portugaliya shoiri Luish de Kamoens (1524 yoki 1525-1580) qalamiga mansub epik doston. Vasko da Gamaning Hindistonga dengiz safari haqidagi asarda bu xalqning qahramonligi kuylanadi va aqlning imkoniyatlari cheksiz ekaniga ishonch bildiriladi («Kirill va Mefodiy»).
[406] Luis Vaz de Camoens, The Lusiads (Harmondsworth: Penguin, 1952), p.80 (Canto 3).
[407] Nina Clara Tiesler, ‘No Bad News from the European Margin: the New Islamic Presence in Portugal', Islam and Christian-Muslim Relations 12 (2001), 71-91, p.83.
[408] Cantuar de mío Cid (isp. "Saidimning qo‘shig‘i") 12-asrning o‘rtalarida yaratilgan ispan epik dostonidir.
[409] Qarang: masalan: Bernard F. Reilly, The Contest of Christian and Muslim Spain 1031-1157Kentucky Romance QuarterlyActes du Ve symposium international d'Études morisques sur le Ve centenaire de la chute de Grenade 1492-1992Sid (Said) afsonasi Frantsiyada ham mashhur edi; cf. Peter H. Nurse (ed.) Le Cid, by Pierre Corneille; the text of the original edition (1637), edited with an introduction, notes and variants (Cambridge, Mass., and Oxford: Blackwells, 1992), 252-3; Israel Burshatin, ‘The Docile Image: The Moor as a Figure of Force, Subservience and Nobility in the Poema de mio Cid', 31 (1984), 269-280; for the wider picture see Gamal Abdel-Rahman, ‘La literatura española ante la caida de Granada (la imagen del musulmán antes y después de 1492)', in Abdeljelil Temimi (ed.), (Zaghouan: Centre d'Études et de récherches ottomanes, Morisques, de Documentation et d'information, 1993), 29-55. (London: Harrap, 1978).
[410] Miguel de Unamuno, La Enormidad de España. Comentarios (Lucero, Mexico: Editorial Seneca, 1945), 92-3. Unamunoning Boshqaning boshboshdoqligiga qarshi ispan haqiqatining «nol nuqtasi» sifatida rekonkista (xristianlar yerini musulmonlardan tortib olish) tashabbuskori bo‘lgan don Pelayo haqidagi mulohazalarini bilish uchun qarang: Carlos Blanco Aguinaga, "Unamunoning "yoísmo"si va uning an'anaviy ispan individualizmiga munosabati" Ramón Martínez-López (ed.), Unamuno Centennial Studies (Austin: Department of Romance Languages, University of Texas, 1966), 45-6. da.