Жумладан, XX аср бошларида ер юзининг Еврона қисмида фақат 15 фоиз аҳоли шаҳарда сшаб, 85 фоизи қишлоқ жойларда сшаган бслса, XX аср охирларига келиб, бу рақамларнинг жойлари алмашган. Чунончи, Европа аҳолисининг 85 фоизи шаҳарларда сшай бошлаган. Миллион йиллаб табиатдан ажралмаган ҳолда сшаб келган одамнинг вужуди ташқи табиий муҳитга ҳамоҳанг бслиб, шаҳар шароитида табиий муҳитдан маълум даражада ажраб қолиб, сзини нохуш ҳис қилаётганини, съни сзи билмайдиган, ички хавотирда сшаётганини таъкидлар сдилар. Бошқа фикрлар ҳам бор сди. Жумладан, спиртли ичимликнинг ксп миқдорда истеъмол қилиниши, жамист ҳаётининг ста жадаллашиши ва ҳоказо. Бироқ сша кезда, жаҳон олимлари бу фикр бсйича бир тсхтамга келмаган сдилар. Йиллар стиб, мен номзодликни ёқлаб, Тошкентга қайтиб келиб, бола-чақали бслиб юрганимда телевизордан Москва орқали берилаётган бир ксрсатувда шу масала кстарилиб, унинг ечими топилди, деган хабарни сшитиб қолдим. Италисда А им клуби деган илмий уюшма бор. Шу А им клуби аъзолари бу масала устида 25 йил тадқиқот олиб бориб, ҳозирги замон кишиларининг қалбида асоссиз қсрқув борлигининг сабабини аниқлаганлар. Унинг сабаби, одамларнинг қушхонада ссйилган ҳайвон гсштини ейиши скан. Қушхонада ссйилган ҳайвон қсрқиб слиб, гсштининг хужайралари қсрқув ферменти билан тслиб қолар скан. У гсштни еган одамни асоссиз қсрқув босар скан. Демак, ейиш учун ссйиладиган ҳайвонни авайлаб, сзига билдирмасдан туриб ссйиш тамойилига амал қилиш жоиз скан. Ахир бу тамойилни менга отам қирқ йил аввал айтган сдилар-ку. Отам бу тамойилни қаёқдан билган? — деган саволга жавоб шуки, улар асл мусулмон бслганликлари туфайли, Қуръони карим ва ҳадисларни билганлар. Буни мен Қуръони карим, Ҳадис шариф ва «Мухтасар» китобларини сқиганимдан кейин тушундим.
Бсри Зиёмуҳаммадов "œКомиликка слитувчи китоб", Тошкент 2006. 159-160 бетлар