Obid xotiniga qarab: "œEy xotin, shu kunimizga ham sabr qil", dedi. Ammo xotini: "œAllohga duo qiling", deb tinimsiz so‘rayverganidan keyin obid: "œMayli, duo qilaman", dedi va yarim kechasi turib, namoz o‘qidi, so‘ng Allohga: "œXotinimga qolgan umrida keng rizq bergin", deb duo qildi. Obid mana shu so‘zlarni aytib duo qilib turgan paytida, uyning shifti ochilib, tepadan bir qo‘l qimmatbaho yoqut tashladi. Uning nuri bilan uy yorug‘ bo‘lib ketdi. Xuddi sham uyni yoritganidek. Obid xotinining oyog‘idan turtib uyg‘otdi. Xotini endi uxlagan edi. Obid xotiniga: "œO‘rningdan tur-da, so‘ragan narsangni ol", dedi. Xotin: "œDuo qilishga shoshilmang. Shuning uchun meni uyg‘otdingizmi hali? Men uyqumda bir tush ko‘rdim. Usti yopiq va zabarjad bilan qoplangan, tizilib qo‘yilgan oltin kursilarga qarab turgan edim. U kursilarning orasidagi bitta kursining bir joyi ko‘porib olingan ekan, men: "œMana bu cheti qo‘porilgan kursi kimniki?" deb so‘radim. Ular aytishdiki: "œBu kursi ering o‘tiradigan joy". "œNima uchun buning cheti qo‘porilgan?" deb so‘radim. "œBu qo‘porilgan joyni ering ertaroq so‘rab olgan", deyishdi. Men: "œSizning kursingizga nuqson yetkazadigan biron narsa menga ke rak emas", dedim". Obidning xotini mana shu tushida bo‘lgan voqealarni aytib berdi va eriga: "œRabbingizga duo qiling, bu yoqutni joyiga qo‘yib qo‘ysin", dedi. Keyin obid Allohga duo qildi, boyagi qo‘l kelib, yoqutni qaytib olib ketdi".

HIKOYAT

962. Faqih (r.a.) rivoyat qiladilar. Ali ibn Abu Tolib (r.a.) aytdilar: "œVaqtiki, Rasululloh (s.a.v.) musulmonlarni bir-birlari bilan birodar tutintirganlarida, Said ibn Abdurahmon bilan Sa’laba Ansoriyni birodar qilib qo‘ydilar. Rasululloh (s.a.v.) Tabuk g‘azotiga chiqqanlarida, Ibn Abdurahmon u kishi bilan birga chiqdi. Sa’laba esa, birodarining ahliga qarab qoldi. U birodarining ahli uchun o‘tin, suv tashib berardi. Sa’laba qilayotgan hamma ishlarini faqat Alloh rizosi uchun qilardi.
Bir kun Salaba birodarining uyiga kirganida, shayton uni vasvasa qila boshladi. Shayton: "œParda ortida nima borligiga qara", dedi. Sa’laba pardani ko‘tarib qaradi. Shunda birodarining ayolini ko‘rib qoldi. U juda chiroyli ayol edi. Sa’laba sabr qilolmay, ayolning oldiga kirdi va uni ushladi. Ayol: "œEy Salaba, sen Alloh yo‘lida g‘azot qilayotgan birodaringning hurmatini saqlamading»" dedi. Sa’laba: "œHolimga vayl bo‘lsin", deb nido qilib, toqqa qochdi va baland ovoz bilan dedi: "œAllohim, Sen Sensan, men menman, Sen mag‘firat bilan keluvchisan, men gunoh va xatolar bilan keluvchiman".

Nabiy (s.a.v.) g‘azotdan qaytib kelganlarida, barcha jangchilarni birodarlari kutib oldi. Faqatgina Saidning birodari kutib olgani chiqmadi. Said uyiga kelganida, xotiniga: "œEy xotin, Alloh yo‘lida tutingan birodarimga nima bo‘ldi?" dedi. Xotin: "œU o‘zini xatolar dengiziga otdi va toqqa qochib ketdi", dedi. Said birodarini qidirib ketdi. Uni g‘amgin holatda, qo‘llarini boshiga qo‘ygan suratda, baland ovoz bilan: "œRabbiga osiy bo‘lgan kishining maqomi qanday ham past", deb nido qilayotganida topdi. Said unga: "œNima uchun bunday yuribsan?" dedi. Sa’laba: "œQulning qo‘lini bo‘yniga bog‘lab, xo‘jayinining eshigiga haydab borilganidek, meni ham haydab bormagunlaricha, sen bilan birga turolmayman", dedi. Bas, shunday qilindi.
Sa’labaning Xamsona ismli qizi bo‘lib, shu qizi uni boshlab ketdi. U Umarning (r.a.) eshiklaridan kirdi va: "œAlloh yo‘lida g‘azot qilayotgan birodarimning ayoliga teginib qo‘ydim, men uchun tavba bormi?" dedi. Umar (r.a.): "œChiq huzurimdan, hozir turib, urib yuborishim mumkin, chiq huzurimdan, senga bu yerda tavba yo‘q", dedilar.
So‘ng chiqib, Abu Bakrning (r.a.) eshiklariga bordi. "œAlloh yo‘lida g‘azot qilayotgan birodarimning ayoliga teginib qo‘ydim. Men uchun tavba bormi?" deb so‘radi. Abu Bakr Siddiq (r.a.): "œHuzurimdan chiq, oloving bilan meni ham kuydirma, mening huzurimda sen uchun hech qachon tavba yo‘q", dedilar.

U kishining oldilaridan chiqib, Alining (r.a.) oldilariga bordi. Va: "œAlloh yo‘lidagi g‘oziy birodarimning ayoliga teginib qo‘ydim, men uchun tavba bormi?" dedi. Ali (r.a.): "œChiq mening huzurimdan, sen uchun hech qanday tavba yo‘q", dedilar. U kishining huzurlaridan chiqarkan, Sa’laba: "œEy birodarim, ey qizim, ana u kishilar meni noumid qilishdi. Ammo Rasululloh (s.a.v.) noumid qilmaydilar, degan fikrdaman", dedi. Sa’laba qizi bilan birga Rasulullohning (s.a.v.) huzurlariga bordi. Huzurlariga kirishganda, Rasululloh (s.a.v.) unga qarab: "œSen menga jahannamning zanjir va kishanlarini eslatding", dedilar. Sa’laba: "œEy Nabiyyulloh, ota-onam sizga fido bo‘lsin, Alloh yo‘lida g‘azot qilayotgan birodarimning ayoliga teginib qo‘ydim, men uchun tavba bormi?" dedi. Nabiy (s.a.v.): "œHuzurimdan chiq, mening huzurimda senga tavba yo‘q", dedilar. Va u chiqib ketdi.
Sa’labaning qizi aytdi: "œEy otajon, Rasululloh (s.a.v.) va u kishining ashoblari sizdan rozi bo‘lmagunlaricha, siz mening otam emassiz, men sizning qizingizmasman".

Sa’laba toqqa qochgandagiday, ovozining boricha nido qildi: "œYo Rabb, Umarga bordim, meni urmoqchi bo‘ldi. Abu Bakrga bordim, so‘kdi. Aliga bordim, haydadi. Nabiyga (s.a.v.) bordim, meni noumid qildilar. Ey Mavloyim, Sen mening duoimga "œHa", deyishing ham mumkin, "œYo‘q", deyishing ham mumkin. Agar, yo‘q, desang, qanday ham hasrat, nadomat. Agar, ha, desang, menga qanday baxt",
Osmondan bir farishta tushib, Nabiyga (s.a.v.) aytdi: "œAlloh taolo: "œMaxluqlarni sen yaratdingmi yoki Men?" deyapti" Nabiy aytdilar: "œYo‘q, Sayyidim, Sen yaratgansan". Farishta: "œAlloh taolo: "œBandamga bashorat ber, Men uni mag‘firat qildim", deyapti", dedi. Nabiy (s.a.v.): "œKim Sa’labani olib keladi?" dedilar. Abu Bakr va Umar (r.a.) aytishdi: "œBiz olib kelamiz". Salmon va Ali (r.a.): "œBiz uni olib kelamiz", deyishdi. Nabiy (s.a.v.) Salmon bilan Aliga (r.a.) izn berdilar, ular chiqib ketishdi.

Ular yo‘lda Madinaning bir cho‘poniga yo‘liqishdi. Ali (r.a.): "œRasulullohning (s.a.v.) ashoblaridan biror kishini ko‘rdingmi?" dedilar. Cho‘pon dedi: "œSizlar jahannamdan qochuvchi kishini qidirayotgan bo‘lsangiz kerak?" Ular: "œHa, bizga uning joyini ko‘rsat", deyishdi. Cho‘pon: "œQorong‘u tushgan paytda ushbu vodiyda hozir bo‘lib, mana bu daraxt ostiga keladi. So‘ng baland ovoz bilan: "œRabbiga osiy bo‘lgan kishining maqomi qanday ham past", deb nido qiladi", dedi.
Ular kechqurungucha turishdi. Shunda Sa’laba daraxt oldiga keldi. Uning ostida sajda qilgan holatida tiz cho‘kib, yig‘lay boshladi. Vaqtiki, Salmon uning yig‘isini eshitganlarida, u tomonga yurdilar. Unga: "œEy Sa’laba, tur, olamlarning Rabbi seni mag‘firat qildi", dedilar. U: "œHabibim Nabiyni (s.a.v.) qay holatda tark qildinglar?" dedi. Salmon: "œAlloh va yaxshi ko‘rganingdek", dedilar. Vaqtiki, Bilol (r.a.) xufton namoziga chaqirganlarida, Sa’labani masjidga kirgizib, oxirgi safga turg‘izishdi. Rasululloh (s.a.v.) o‘qidilar

Sa’laba bir xo‘ngradi. Rasululloh (s.a.v.) yana tilovat qildilar:

"œ(Ey insonlar), sizlar to qabrlarni ziyorat qilgunlaringizcha (ya’ni o‘lib, qabrga kirgunlaringizcha) sizlarni (mol-dunyo) to‘plab-ko‘paytirish (Allohga toat-ibodat qilishdan) mashg‘ul qildi!" (Takasur, 1-2-oyatlar).
Sa’laba yana bir xo‘ngradi-da, dunyodan rixlat qildi.
Nabiy (s.a.v.) namozni tugatganlaridan keyin Sa’labaning oldiga keldilar va aytdilar: "œEy Salmon, unga suv sep", Salmon: "œEy Nabiyyulloh, u dunyodan o‘tdi", dedilar.
Sa’labaning qizi keldi va: "œEy Nabiyyulloh, otamga nima bo‘ldi? Men uni qo‘zg‘agan edim", dedi. Nabiy (s.a.v.): "œMasjidga kir", dedilar. Bas, u kirdi. Shunda u otasini o‘rab qo‘yilganini ko‘rdi va qo‘lini otasining boshiga qo‘yib: "œVoh, qanday g‘am, men sizdan keyin nima qilaman, otajon?" deb nido qila boshladi. Nabiy (s.a.v.): "œEy Xamsona, men senga ota bo‘lishimga, Fotima esa, senga singil bo‘lishiga rozi bo‘lmaysanmi?" dedilar. "œYo‘q, rozi bo‘laman, ey Rasululloh", dedi Xamsona.

Sa’labani ko‘tarib, yo‘lga tushishganda, nabiy (s.a.v.) uning janozasiga ergashdilar, qabr labiga yetganlarida,  oyoqlarining uchi bilan yura boshladilar. Qaytganlaridan keyin Umar (r.a.): "œEy Rasululloh, oyoq uchida yurganingizni ko‘rdim", dedilar. Nabiy (s.a.v.): "œFarishtalarning ko‘pligidan oyog‘imni to‘liq bosishga qodir bo‘lmadim", dedilar.
Faqih aytishicha, bu xabar har xil lafzlar bilan rivoyat qilingan. Yana quyidagi oyat ham ushbu voqea to‘g‘risida nozil bo‘lgan deyiladi:
"œ(U taqvodor zotlar) qachon biron-bir noloyiq ish qilib qo‘ysalar yoki (qandaydir gunoh ish qilish bilan) o‘zlariga zulm qilsalar, darhol Allohni eslab, gunohlarini mag‘firat qilishni so‘raydigan, - har qanday gunohni yolg‘iz Allohgina mag‘firat qilur, - bilgan hollarida qilgan gunohlarida davom etmaydigan kishilardir", jumlasidan:

"œYaxshi amal qilguvchilarning ajrlari naqadar yaxshi ajr!" jumlasigacha

HIKOYAT

Faqih otalaridan rivoyat qiladilar. Ahnaf ibn Qays aytadilar: "œUmar ibn Xattobni (r.a.) qidirib Madinaga keldim. Bir halqada o‘tirgan paytimda Ka’bul Ahbor odamlarga: "œVaqtiki, Odamga (a.s.) o‘lim hozir bo‘lganida aytdi: "œEy Rabbi, meni o‘lik holda ko‘rganida, dushmanim meni so‘kadi, unga ma’lum vaqtgacha muhlat berilgandir". U kishiga: "œEy Odam, albatta, sen jannatga qaytarilasan, mal’un esa, avvalgilaru oxirgilarning adadicha o‘lim alamini totish ligi uchun belgilangan muhlatgacha kechiktiriladi", deyildi. So‘ng Odam (a.s.) o‘lim farishtasiga aytdilar: "œMenga uning o‘limini sifatlab ber". Sifatlab berganida, Odam: "œRabb, yetadi, yetadi", dedilar.
Insonlar qichqirishib: "œEy Abu Ishoq, Alloh rahm qilsin sizga qanday o‘lim totishligini bizga aytib bering", deyishdi. U kishi gapirishdan bosh tortdilar. Odamlar undan talab qilishdi. U kishi: "œAgar dunyo oxirlasa, so‘nggi nafas yaqinlashganda va odamlar bozorlarda bir-birlari bilan husumatlashib, birga tijorat qilib, gaplashib turganlarida, katta bir buzg‘unchi dovul ko‘tariladi, odamlarning yarmi karaxt bo‘lib, behush bo‘lib qoladilar. Uch kun miqdoricha ushbu holatdan omonda bo‘lmaydilar. Insonlarning qolgan yarmisi esa, aqlidan ozadilar. Yirtqichni ko‘rganda, qo‘y qanday qo‘rqsa, ular xuddi shunday holatda dahshat ichida tik turib qoladilar. Shu paytda yer va osmon o‘rtasida kuchli chaqmoq tovushidek, qo‘rqinchli shovqin ko‘tariladi. Yer yuzida birorta ham tirik odam, jin, shayton, hayvon qolmaydi. Mana shu Alloh taolo Iblisga bergan ma’lum muhlatdir. So‘ng Alloh taolo o‘lim farishtasiga buyurib: "œMen senga avvalgilaru oxirgilar adadicha yordamchilarni yaratdim. Va senga osmon va yer ahlining quvvatini ato etdim. Bugun senga g‘azab, qahr libosining hammasini kiydiraman. Mening qahru g‘azabim, la’natlaganim, toshbo‘ron qilganim - hammasini iblisga olib tush. Unga o‘limni totdir. Unga avvalgilaru oxirgi jin va ins adadicha ko‘paytirib, o‘limni yukla. Sen bilan birga yetmish ming zaboniya farishtalari birga bo‘lsin. Ular g‘azab va dag‘allik bilan limmo-limdirlar. Har bir zaboniya bilan birga jahannam zanjirlaridan bir zanjir bo‘lsin. Jahannam maxluqlaridan yetmish mingtasi bilan birga iblisning xabis ruhini chiqarib ol. Va Molikka nido qilki, u jahannam eshiklarini ochsin", deydi.

O‘lim farishtasi shunday bir suratda tushadiki, agar unga yetmish osmon va yetmish yer ahli qarasalar, xunukligidan hammalarining yuraklari yorilgan bo‘lur edi. Iblisga yetib borganida, bir qattiq siquvga oladi, u karaxt bo‘lib qoladi va bir qattiq tovush chiqaradi, agar uni mashriqu mag‘rib eshitganida, o‘zlarini yo‘qotib qo‘yishgan bo‘lardi. O‘lim farishtasi aytadi: "œEy xabis, to‘xta! Bugun senga o‘zing yo‘ldan adashtirganlar miqdoricha o‘limni tottiraman. Qancha-qancha umrlarning boshiga yetding. Qancha-qancha avlodlarni adashtirding. Bu Alloh taolo senga bergan ma’lum muhlatdir. Bas, qaerga qochasan?" Shunda shayton mashriqqa qochadi va o‘lim farishtasining ro‘parasidan chiqadi. Dengizga tushadi, o‘lim farishtasi uni u yerda ham tutib oladi. Shayton yer yuzida qochishga joy topolmay qoladi.
So‘ng dunyoning o‘rtasida, Odamning (a.s.) qabrlari yonida turadi va: "œSening sababingdan mal’un, razilga aylandim, koshki edi, sen yaratilmagan bo‘lsang", deydi. Keyin o‘lim farishtasiga aytadi: "œQaysi azob bilan ruhimni olasan?" "œJahannam ahlining azobi bilan", deydi o‘lim farishtasi. Iblis yana bir marta o‘zini tuproqqa otadi va qichqiradi. Mag‘ribu mashriq o‘rtasida u yoqdan bu yoqqa qochadi. Oxiri o‘sha birinchi marta la’natga uchragan mavze’ga kelganida, jahannam zaboniyalari, maxluqlari - hammasi unga tashlanadilar. Mana shu azobda Alloh xohlagan muddatgacha qoladi.
Odam va Havvoga aytiladi: "œBugun sizlar dushmaningizga qarab, uning qanday o‘lim azobini tortayotganini ko‘ringlar", Vaqtiki, ular iblisga qaraganlarida, uning qiynalishini ko‘rib: "œRabbimiz, bizga batahqiq ne’matingni mukammal qilding", deydilar", dedilar.