BU BOBDA RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAMNING TAOM TEPASIDA TAHORAT OLISHLARI HAQIDA BAYON QILINADI

140. Ibn Abbos roziyallohu anhumo dedilar: Bir kun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hojatxonadan chiqdilar. Huzurlariga taom hozir qilindi va tahorat uchun suv keltiraylikmi, deb so‘raldi. U zot marhamat qildidarki, "œHaqikatda men namoz uchun turmoqchi bo‘lsam, o‘sha vaqtdagina tahorat olmoqqa buyurilganman.

141. Salmon Forsiy roziyallohu anhu dedilar: Men Tavrotda "œtaomning barakasi, orqasidan qo‘l yuvishdadir" deb o‘qidim. Bu masalani Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga aytdim. U zot marhamat kildilar: Taomning barokatlik bo‘lishi undan avval va undan keyin qo‘l yuvishdadir.

I z o h. Vudu’dan murod avvalgi hadisda istiloxi namoz tahoratidir. Ikkinchi hadisda, qo‘l va og‘iz yuvmoqning o‘zidir. Avvalgi hadisdan namoz tahoratining taom ustida zarur emasligi, faqat qo‘l va og‘izni yuvib qo‘yilsa, kifoya ekanligi ma’lum bo‘ladi. Ikkinchi hadisdan taomdan avval va keyin qo‘l yuvmoqning matlubligi, mustahabligi tushuniladi.

Ulamolar aytganlarki, taomdan avval qo‘l yuvilganda bo‘ladigan barakat shuki, qo‘l yuvib yeyilgan taom ziyoda bo‘ladi, hammaga kifoyali bo‘ladi, yeguvchilarning qorinlari to‘yib, taomdan keyingi bo‘ladigan barokat shuki, nima maqsad va nima g‘araz uchun bu taom yeyilib turilgan bo‘lsa, o‘sha maqsad inshoollo, hosil bo‘ladi. Taomning o‘zi yaxshi hazm bo‘ladi. Badanga qo‘shilib, g‘ayrat paydo bo‘ladi. Ibodatlarga va yaxshi axloqlarga sabab bo‘ladi.q

BU BOBDA RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAMNING TAOMDAN AVVAL VA KEYIN O’QIYDIGAN ZIKR VA DUOLARILARI HAQIDA BAYON QILINADI

Ya’ni taomning avvali va oxirida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan sobit bulgan lafzlar va duolarni zikr etilur.

142. Abu Ayyub Ansoriy roziyallohu anhu dedilar: Bir kun bizlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida edik. U zot huzurlariga taom xozir qilindi. Men o‘sha kungi taom kabi avvalida, ya’ni yemak boshlaganimizda nihoyatda, buyuk barakotli va oxirida, nihoyatda kam barakotli taomni ko‘rmagan edim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga "œbu nechun?" deb savol qildik. U zot dedilar: "œBizlar yeyishni boshlaganimizda Allohning nomini zikr qildik, va "œbismillah" dedik, keyin kelgan odam "œbismillah" demay, yeya boshladi. Bas shayton u bilan birga yeyishga o‘tirdi. Shuning uchun taomdan barokat qochdi.

I z o h. Shayton ham bir maxluqdir, yemak va ichmak sifatlari bilan sifatlanadi. Bu haqiqat. Tushuntirishga hojat yo‘qdir. Taom yeguvchi tanho bismilloh deb ham qo‘ysa bo‘ladi, lekin bismillahir-rahmonir-rahim afzaldir. Ulamolar deganlarki: bismillohni baland ovoz bilan aytilsin, toki demaganlar desinlar. "œBismillah" demak sunnati ayniyadir, kifoya emasdir.

143. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: Qachon sizlardan biringiz taom avvalida BISMILLOHNI unutib qo‘ysa, xotiriga tushgan zamon BISMILLOHI AVVALAHU VA OXIRAHU desin. Ya’ni, avvalida ham va oxirida ham xudo nomini tilga oldim.

144. Umar bin Abi Salama Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga kirdi. U zot qoshlarida taom mavjud edi. Dedilar: Yaqin kel, ey o‘g‘ilcham, va BISMILLOH degin va o‘ng qo‘ling bilan yegin. Hamda o‘z oldingdan yegin.

I z o h. Umar bin Abi Salama Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘gay o‘g‘illaridirlar. Bu hadisdagi odoblar hammasi sunnatdur. Taom yeganda avval BISMILLOHIR RAHMONIR RAHIM deyilsin va keyin o‘ng qo‘l bilan tanovul qilinsin, va o‘z oldidan olsin. Ba’zi ulamolarning qavllaricha, o‘ng qo‘l bilan yemoq vojibdir.

145. Abu Sa’id Xudriy roziyallohu anhu dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qachon taomlaridan forig‘ bo‘lsalar, bu duoni o‘qir edilar. «ALHAMDU LILLOHI ALLAZIY AT’AMANA VA SOQONA VA JA’ALANA MINAL-MUSLIMIN» (Tarjimasi: Hamd ul xudogaki, bizlarga taom berdi va suv berdi va bizlarni musulmonlardan qildi).

146. Abu Umoma roziyallohu anhumo dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qachon xuzurlaridan dasturxon ko‘tarilsa, bu duoni o‘qir edilar: «ALHAMDU LILLOHI HAMDAN KASIRON TOYYIBAN MUBORAKAN FIYHI, G’AYRA MUVADDA’AN VALO MUSTAG’NAN ANHU RABBANO» (Tarjimasn: Hamma hamd Alloh Taologa xosdur. U shunday hamdki, nihoyasi yo‘qdir, pokdur, barokatlidir. Shunday hamdki, na uni qo‘yib bo‘lur va na undan bexojat bo‘linur. Ey, rabbimiz, shukrimizni qabul ayla).

147. Oisha roziyallohu anho dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir taomni (olti nafar sahoba bilan tanovul qilib turib edilar. Nogahon bir badaviy kelib qoldi. Qolgan taomning hammasini ikki luqma qilib, tugatib qo‘ydi. Rasululloh sallollohu alayhi vasallam dedilar: Agar bu odam BISMILLOH deb boshlaganda edi, bu taom hammalaringizga kifoya qilur edi. (Ya’ni, avval BISMILLOH deyilgan edi, oxirida bir kishining BISMILLOH demay boshlashidan shayton taomga sherik bo‘ldi, keyin undan barokat uchdi.)

148. Anas roziyallohu anhudan rivoyat: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: Alloh Taolo bandaning mana bu ishidan nihoyatda xush bo‘lgay: u bir luqma taom yeydi va uning uchun Allohga hamd aytadi, yo bir qultum suv ichadi va uning uchun Allohga hamd aytadi. ALLOHUMMA LAKA-L-HAMDU LA NUXSI SANO’AN ALAYK.

BU BOBDA RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAMNING SUV ICHADIGAN PIYOLALARI HAQIDA BAYON QILINADI

149. Sobit Bunoniy dedilar: Anas roziyallohu anhu bir kun bizlarga bir yo‘g‘on va temir bilan qadoq qilingan yog‘och piyolani olib chiqib ko‘rsatib dedilar: bu piyola Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning suv ichadigan piyolalari edi.

I z o h. Ulamolar dedilar: bu piyola Anasning o‘g‘illari Nazor o‘lganlarida meroslarining qatorida bor edi. U sakkiz yuz ming tangaga sotildi. Imom Buxoriy o‘sha piyolada suv ichgan ekanlar.