*   * *
Abu Sufyon Shom safaridan kutganidan ham ko‘proq foyda topgan holda qaytar edi. Bu foydaning hammasi Muhammad va ashobini, qolaversa, butlarning qiymatini bir pulga chiqargan yangi dinni o‘rtadan ko‘tarish uchun sarflashga mo‘ljallangan edi. Shunday qilib, Lot va Uzzoning obro‘yini takror yuksaltirmoqchi bo‘lishdi. Bu karvon orqali qo‘lga kiritilgan pul bilan Makkada buzilgan eski tartib takror tiklanib, baxtli kunlarni boshlashmoqchi edi.
Ketayotganlarida biron mashmasha chiqmadi. Qaytishda ham hech gap bo‘lmasligi uchun nihoyat darajada hushyorlik lozim edi. Shu sababli Abu Sufyon karvondan ayrilmay, o‘ngu so‘lni nazorat qilar, Madinaga yaqin joyda biron ishkal chiqishidan tashvishlanib, ko‘zlari to‘rt bo‘lib kelar edi. Hijozga yaqinlashgan sayin negadir xavotiri ham ortdi.

*   * *
Shom karvoni Hijoz tuproqlariga kirib borgani haqida xabar yetib kelgan bo‘lsada, jo‘natilgan ikki odamdan hanuz darak yo‘q edi. Ayni paytda Jabroili amin Rabbul Olamindan shunday xushxabar yetkazdi: ikki (Eslatma: O’sha kunlarda xali zakot bilan haj farz kilinmagan edi.) natijadan biriga mutlaqo erishilajak — yo tijorat karvoni qo‘lga kiritilajak, yoxud karvonni qo‘riqlash uchun keladigan qo‘shin ustidan qat’iy bir zafar qozonilajak edi.
Darhol to‘planish amri berildi. Payg‘ambarimiz (a.s.) ashobga qarata bunday dedilar:
— Qurayshning katta karvoni kelay deb qoldi. Qani, darhol yo‘lga chiqinglar. Umid qilamizki, Olloh taolo uni sizlarga nasib etgay.
Tayyorgarlik uchun ajratilgan muddat nihoyat darajada qisqa bo‘lsada, so‘raladigan narsalar ko‘p ekan.
— Yo Rasululloh, singlim betob. Unga men qarashim kerakmi yoki o‘g‘li Abu Umoma qolishini munosib ko‘rasizmi?
Payg‘ambar (a.s.) Abu Umomaga o‘girildilar:
— Sen onangning yonida qol, xizmatini qil, — dedilar.
Bu bilan tog‘ajiyan orasidagi kelishmovchilik bartaraf etilib, tog‘a — Abu Burda safarga chiqish imkoniga ega bo‘ldi.
Boshqa bir kelishmovchilik ota bilan o‘g‘il o‘rtasida chiqdi. Madinalik Haysama ismli yoshi o‘tib qolgan qariya, bu yurishda shahidlik martabasiga er^ishib qolish uchun qulay fursat keldi, deb hisobladi. O’g‘lim Sa’d uy ishlarini bemalol idora eta oladigan yoshda, deb qistab qo‘ymadi. Lekin o‘g‘li hech ko‘nmasdi.
— Otajon, bu ishning oxirida shahidlik bor, jannat bor. Boshqa masala bo‘lganida, amringizni jonim bilan bajarardim, — der edi u.
Bu ishni qur’a bilan hal etishga qaror berildi va qur’a o‘g‘ilga chiqib, Haysama bu orzuini keyinchalik amalga oshirish umidi bilan uyda qoldi.

* * *
Ummu Varaqa Nabiyyi akram janobimizga xitob qildi:
— Yo Rasululloh, bu sharafga men ham erishishni istayman. Yaradorlarga qarab yuraman. Olloh taolo balki menga ham shahidlikni nasib etar.
Payg‘ambarimiz bu ayolga mamnuniyat ila boqdilar:
— Sen uyingda o‘tir, Qur’on o‘qi, ey Ummu Varaqa! Olloh taolo shunda ham senga shahidlikni nasib etadi.
Ummu Varaqa yoshi bir yerga borib qolgan ayol edi. Ayni choqda, shu kungacha tushirilgan Qur’on suralarini yod olgan xotinlardan biri edi. Janobimizning tavsiyalariga e’tiroz bildirmadi.
— Buyrug‘ingiz bosh ustiga, yo Rasululloh! — dedi va uyiga yo‘l oldi.

*   * *
Usmon ibn Affonning ham ko‘zlari jovdirardi. Go‘yo «Men nima qilay, ey Rasululloh?!» deya so‘rayotganday edi. Rasuli akram (s.a.v.) uning ham Madinada qolishini lozim ko‘rdilar.
— Sen Madinada qol, Ruqayyaga qarab tur, — dedilar.
Ruqayyaning kasallanib qolgani hazrati Usmonni bu g‘azotga chiqishdan to‘sdi. Ruqayya shoshilinch safarga otlangan otasini «Bu ko‘rib turganim balki oxirgi ko‘rishimdir», degan xayolda va g‘oyat qisqa bir vaqt ichida ko‘ra oldi, xolos...

*   * *
Bu safarda Madinaning yerli xalqi bo‘lmish ansor ham ishtirok etayotgan edi. Ular bu kungacha qilingan va ba’zan Payg‘ambar (a.s.v.) ham qatnashgan safarlarning hech biriga ishtirok etishmagan edi. Urush bo‘ladimiyo‘qmi, qat’iy ma’lum bo‘lmagani uchun ortiqcha aslaha olishmadi. Buning ustiga, madinalik musulmonlardan bir qismi ham qatnashmayapti.
Xullas, soni uch yuzdan sal ortiq bir lashkar Madinadan yo‘lga chikdi.

* * *
Butun safar davomida quloqlari ding kelayotgan Abu Sufyon Rasululloh janobimizning (s.a.v.) Madinadan chiqqanlari xabarini olarolmas, G’ifor qabilasidan Zamzam ibn Amr ismli bir odamni yigirma dinor evaziga yolladi.
— Oyog‘ingni qo‘lga olib Makkaga borasan. «Karvoningizni Muhammad va uning ashobi qo‘lga kiritmasidan burun Badr mavqeiga yetib kelinglar, aks holda, karvondan umidlaringni uzinglar», deysan, — degan topshiriq ila kuzatib qoldi.
Keyin ey voh demaslik uchun ko‘riladigan boshqa bir tadbir yo‘q edi.

* * *
Makkada boshqa xil hodisalar kechardi. Rasulullohning (s.a.v.) ammalaridan Otika bir tongda akasi A6bosni yoniga chorladi. Yuzida qo‘rquv alomatlari zuhur etar edi. Abbos xavotirlanib:
—   Senga nima qildi, singiljon, g‘amgin ko‘rinasan?— deb so‘radi.
—   Bir qo‘rqinchli, tush ko‘rdim, ey Abbos, — deb javob qildi Otika.
— Qanaqa tush ekan u?
— Tuyaga mingan bir odam keldi. Abtohga kelib to‘xtadi. Baland ovoz ila: «Ey vafosizlar, shoshiling, uchkun davomida qilichlarimiz zarbidan o‘lim topadiganingiz janggohga yetib keling!» deb baqirdi. So‘ngra yana takrorladi: «Ey vafosizlar, yetib keling!» Keyin yana takrorladi: «Ey vafosizlar, yetib keling uch kun davomida o‘ladiganingiz janggohga. Nimaga qarab turibsizlar?!» Xaloyiq bu baqiriqqa javoban uning atrofiga to‘plandi. Lekin u tuyasini haydab qoldi. Masjidi Haramga kirdi. Ka’baning orqasiga o‘tib to‘xtadi. Orqasidan kelgan odamlar atrofini o‘rab olgan edi. U yana baland ovozda: «Ey vafosizlar!..» deya haligi gaplarni yana uch marta takrorladi. Tuyasini haydadi. Abu Qubays tepaligiga chikdi. Makkaga ro‘baro‘ bo‘ldi. Baland ovozda uch daf’a ayni shaklda baqirdi. So‘ngra bir qoya parchasini ko‘chirib, tepadan pastga dumalatdi. Katta tezlik ila tushgan qoya parchalanib ketdi, har bir parchasi Makka uylaridan biriga teng kelardi.
Otika tushini aytib tugatar ekan, Abbos nihoyatda hayajonlangan edi.
— Ammo bu tushni hech kimga aytmagin, ey Abbos,—deb tayinladi Otika. — Oramizda qolishi lozim.
— Sen bundan tashvish chekma, — dedi Abbos.
Bir ozdan keyin Abbos ijozat so‘rab o‘rnidan turdi. Yo‘lda borarkan, boyagi tushning ta’siridan hech qutulolmas, o‘ziga kelolmas edi.
— Ko‘zlarimga nima bo‘ldi, seni bunday ahvolda ko‘ryapman, ey Abbos?
Boshini ko‘tardi. Utba ibn Robianing o‘g‘li Valid ekan. Javob bergunicha bo‘lmay, yana qaytarib so‘radi:
— Boshingga nima tashvish tushaqoldi?..
— Yur bunday, — deb Abbos uni bir chetga tortdi va hammasini aytib berdi. — Ammo shu gap shu yerda qolsin. Zinhor birov eshitmasin, xo‘pmi? — deb so‘zini oldi.
— Menga ishonaver, ichimga tushdi — xumga tushdi,— dedi Valid.
Otika Abbosga qay darajada ishongan bo‘lsa, Abbos ham unga shu darajada ishondi. Ammo ertasi kuni Abbos Ka’bani tavof qilaturib, u yerda to‘planganlarni ko‘rdiyu g‘alati bo‘lib ketdi. Ular bir narsa haqida qizg‘in gaplashishayotgan edi. Tavofni tugatyb, yonlariga bordi. Abu Jahl uni ko‘rishi bilanoq irjayib:
— Otikaning tushi haqida gaplashayotgan edik, —dedi.
Abbos talmovsiradi:
— Qanaqa tush?..
Abu Jahl yana mazax qilganday kuldi.
—   Qachon paydo bo‘laqoldi bu xotin payg‘ambar?
—   Nima demoqchisan sen o‘zi?

— Aytmoqchimanki, erkaklaringizning payg‘ambarligi yetmagandek, ayollaringiz ham chiqyaptimi endi? Singling Otika bashoratchi bo‘pqoptimi, uch kun ichida urushib mag‘lub bo‘ladiganimiz joyjoylarga chorlayotgan bittasini ko‘rgan emish... Xo‘p, biz uch kun kutamiz. Aytgani to‘g‘ri chiqsa, hay, to‘g‘ri chiqmasa, ko‘radiganlaringni ko‘rasanlar: xotinlaringizning yolg‘onchi ekanini har tarafga yoyamiz.
Abbos bu aytilgan gaplar asossiz ekanini, Otika bunday tush ko‘rmaganini aytib tonishdan nariga o‘ta olmadi. Ammo o‘zi Validga gullab qo‘yganidan pushaymon edi. Endi uni qidirib topganidan, so‘kkanidan nima foyda? «O’zing singlingning sirini saqlay olmadingku, men sening siringni qanday saqlay?» deyishi aniq.
O’q yoydan chiqqan edi. Nima qilsa ham, endi bu gapning yoyilishining oldini ololmaydi. Ayniqsa, Abu Jahldek odamning og‘ziga qulf solib bo‘lmaydi. Abbos, ichi pushaymonlik o‘tida yonib, uyiga qaytdi.
Xabar uyga undan oldda yetib kelibdi. Ayollar Abbosni o‘rtaga olib, og‘zi bo‘shligi uchun har chekkadan koyiy ketishdi.
— Abu Jahl obro‘yimizni bir pul qilsinu, sen og‘zingni ocholmay o‘tiraverdingmi?..
—   Senga ishonish kerak ekanku, ey Abbos.
—   Abdulmuttalibning qizlarini haqorat etsalar ham, sen indamay turdingmi? Bo‘lmasa, borib Abu Jahl bilan o‘zimiz hisob-kitob qilib qo‘yaylik unda!
Ular shunday gaplar bilan Abbosni burchakka tiqib qo‘yishdi. U ikki o‘t orasida yonardi. Validni topay desa, ayb o‘zida: sirni yashirolmadi. Abu Jahlga esa, teng kelib bo‘lmaydi.
— Sen Abdulmuttalibning o‘g‘li ekaningni ko‘rsata olmagan bo‘lsang, biz uning qizi ekanimizni isbotlaymiz. Bundan keyin u bilan hisob-kitob qilish bizning ishimiz, oramizdan chetga chiqib turishing mumkin.
Abbos chiday olmadi:
— Sizlar... sizlar ertaga ko‘rasizlar... — deb otilib chiqib ketdi.
Ertasiga o‘rnidan turganida ham shu qarori qat’iy edi. Shu ahd bilan uyidan chiqib, Masjidi Haramga keldi. Abu Jahlni izladi. Sal oldinroqda ekan. Darhol o‘sha tomonga qarab:
— Yo Abul Hakam! Yo Abul Hakam! — deb baqirdi.
Abu Jahl unga qaramay, dabdurustdan Safo tepaligi tomonga yugurib keta boshladi. Abbos uni oldiniga qo‘rqqanidan qochyapti, deb o‘yladi. Biroq, e’tibor bersa, yana anchagina kishi o‘sha tarafga qarab chopib borayotir. Nima bo‘pti ekan deya Abbos ham ularning ketidan birgalashib Safo tepaligiga chopdi.

* * *
Abu Sufyon yigirma dinorga yollab jo‘natgan Zamzam kechakunduz yo‘l yurib, nihoyat Makka vodiyiga kirib keldi. U uch kundan beri tuyasini to‘xtatmay yugurtirib kelar edi. Tuyadan tushiboq ko‘ylagini yirtib, parchaladi. Yuganni ters o‘girdida, tuyaning burnini kesdi va yana unga mindida, Batni Vodiy degan joyga kelib ayyuhannos solib baqira boshladi:
— Ey Quraysh qavmi, falokat!.. Ey Quraysh qavmi, falokat!.. Abu Sufyon bilan jo‘natgan mollaringning yo‘lini Muhammad va ashobi to‘sishdi! Yordam, yordam!
Yugurib kelganlar burnidan qon oqib pishqirayotgan tuyaning ustida yoqapoychasi vayron, sochi to‘zg‘igan bir odamning bor kuchi ila qichqirayotganini ko‘rdilar.
— Nima gap? Nima bo‘ldi?
Ammo u odam bularning savollariga parvo qilmas, o‘z gapidan qolmay, «Yetishing, mollaringizni qutqaring», deb chaqirar edi.
Maydonga yetarlicha olomon to‘plangach, u battar jazavaga tushib hayqirdi va:
— Molu jon kerak bo‘lsa, ey Quraysh, Badrga yetishing! — deb qistashga tushdi.

*   * *
Endi Abu Jahlning yoqasidan olishga hojat qolmagan edi. Otikaning tushi o‘ngidan kelayotganga o‘xshar edi. O’sha xabarchi kelib, insonning eng qiymatli borlig‘i, ba’zan jon tomiridan ham ortiq ko‘rguvchi moli qo‘ldan ketayotganini xabar qilar, qonlar qaynab miyaga urgan, asablar taranglashib, odamlar o‘ngu so‘lga yugura boshlagan edi.
—   Bu Xadramiyning karvoni emas! Muhammad bu gal yaxshigina ta’zirini yeydi! — deb bakiribchaqirishardi.
—   Otlaning! Qani, ketdik! Qani, Muhammad bilan hisob-kitob qiladigan bormi?!
Xalq qisqa vaqtda qurollandi. Hech qanday qo‘mondon bu qadar qisqa vaqtda bu qadar osonlikla qo‘shin to‘play olmasdi.
Ammo Abu Jahl bunga erishgan, yillar bo‘yi yig‘ib yurgan alamini birato‘la olmoq fursati yetgan edi. Yo‘lda yeyish uchun ozuqa olishsa, bas. Uni ham boylar o‘z zimmalariga olyaptilar. Faqat tezroq otlanmok kerak! Tezroq!..
Ikki soat ichida barcha hozirliklar ko‘rilib, ular dabdaba bilan yo‘lga chikishdi.

*   * *
Ka’baning bir burchagida o‘tirgan Umayya ibn Xalafning haliberi qo‘zg‘alish niyati yo‘q edi. Biroq yaqinlashib kelayotgan Uqba ibn Abu Muoytni ko‘rgan zahoti ichiga bir xavotir tushdi.
U fasodchi bir mashmasha yoki fitna chiqarmoqchi ekani turqidan ma’lum edi. Uqba kelib, burqsitib chekkancha Umayyaning atrofida aylana boshladi va bu ham yetmagandek atay Umayyaning yuziga birikki tutun pufladi. Xotinlarga qilinadigan 6u odatdan Umayyaning g‘azabi qo‘zg‘adi.
— Bu nima qiliq, ey Uqba! — deb o‘shqirdi u. Ovozida tahdid ham bor edi.
Uqba indamay qilig‘ida davom etaverdi. Ana shunda Umayyaning joni halkumiga keldi.
— Hoy, men senga aytayotibman! Bas qilasanmiyo‘qmi?
Uqba bu gal qilig‘ini qo‘yib, mazaxli ovozda dedi:
— O’zi ayollar o‘rtasida o‘tirsang ham, yarashadigan bo‘pqopti.
U ochikdanochiq haqorat qilmoqda edi.
— Og‘zingga qara! Nima deyayotganingni bilasanmi?
— Bilgandachi! Qavming jangga ketayotgan bir paytda sen xotinlarga o‘xshab nima qilib yalpayib o‘tiribsan?
Umayya sekin turdi. Nafratla Uqbaga qarab turib, bir og‘iz «Pastkash!» dediyu nari ketdi.
Yomon bo‘ldi. Obro‘li odamlar oldida haqoratga uchradi. Shoshmay tursin! Lekin yoshini bahona qilib urushga chiqmoqchi emasdi. Qolaversa, ichiga qo‘rquv solib, nafratini toshirgan yolg‘iz Uqba emas. Bir necha oy avval madinalik birodari Sa’d ibn Muozdan xunuk xabar eshitgan edi. Rasululloh uni o‘ldirar emish! Shundan beri Umayya umrining oxirigacha Makka tashqarisiga chiqmaslikka qaror bergan edi.
U o‘zini mazax qilib, ayollar toifasiga qo‘shgan Uqbaga: «Bu jangga chiqish men uchun o‘lim bilan barobar, sen nimani ham bilarding?» deyolmasdi. U holda yana qo‘rqoqlikda ayblanar, yana mazaxlarga uchrar edi. Nima bo‘lsa ham peshonamdagini ko‘rdim, deb ketaverish ham oson emas.
Uyga kelganida boshidan tutuni chiqar edi.
— Bu nima hol, ey Umayya? — degan xotiniga hamzarda qiddi:
— So‘rama!
Keyin o‘tiribo‘tirib, axiyri, bo‘lgan voqeani ochishga majbur bo‘ldi. Ammo shu orada ichkariga xizmatkor kirdi. Umayya battar asabiylashib:
— Nima kerak senga? — deb urushib berdi.
— Abul Hakam siz bilan ko‘rishmoqchi, — dedi u.
Umayyaning rangi oqarib ketdi. «Baloga yo‘liqibmanku», degandek bosh tebratdida:
— Bunisi anavinisidan ham o‘tadi, — deb to‘ng‘illagancha o‘rnidan turdi.
Endi qutula olmasligini aniq bilardi Umayya. Shunday bo‘lsada, ming bir bahonalar ro‘kach qilib, talay uzrlarini aytib ko‘rdi. Ammo Abu Jahl hech birisiga ko‘nmay, o‘z so‘zida turib oldi.
— Makkaning ulug‘i bo‘lgan sendek bir odam bu safarda ishtirok etmasang, holimiz harob. Sening qolganingni eshitganlar ham ketishni xohlamaydilar. Eng yaxshisi, biz ishning o‘rta yo‘lini tutaylik, — dedi u.
— Qanaqasiga?
— Biz bilan birga yo‘lga chiqib, bir necha kun yurasan. Keyin yashirincha Makkaga kaytib kelasan. Rozimisan?
Umayyaga xo‘p demakdan boshqa chora qolmadi. Abu Jahlning kelganini eshitgan ondayoq hammasini anglagan, tepasida «o‘lim qo‘ng‘irog‘i»ning chalina boshlaganini quloqlari bilan eshitgandek bo‘lgan edi. Istar-istamas, «Mayli», dedi.
Darhol xizmatkorini jo‘natib, Makkaning eng chopqir tuyasini sotib oldirdi. Tahlika yaqinlashgan zahoti unga minib Makkaga qochishni mo‘ljalladi. Zotan, bundan bo‘lak chorasi ham qolmagan edi uning.

* * *
Abu Lahab betob yotar edi. Shu holda safarga qo‘shilishi imkonsiz. Shunga qaramay, Osiy ibn Hishomni chaqirdi.
—   Ey Osiy. O’zing bilasan, mendan to‘rt ming dirham qarzdorsan!
—   Bilaman, ey Abu Lahab. Ammo buni to‘lashim uchun menga bir oz vaqt kerak. O’zingga ma’lum, xozir qiyin ahvoldaman. Pul beradigan vaziyatda emasman.
—   Qarzingni to‘lashning oson bir yo‘lini aytsam, nima deysan?
«Oson yo‘l bilan qanday to‘lash mumkin?» Osiy hayron bokdi.
— Nima demoqchi ekaningni tushunolmadim.
Abu Lahab boshini yostiqdan ko‘tarishga harakat qildi, katta bir ehson qilmoqchi ekanini anglatadigan bir ohangda dedi:
—   Bu safarga mening nomimdan ishtirok etasan. Men ham sendan to‘rt ming dirhamni olgan hisoblanaman.
—   Rozimisan?
Osiy uning taklifini chorasiz qabul etdi.
Mushriklarning zodagonlari qavmni bu jangga tashviq etishda bir-birlaridan qolishmas edi.
— Ey qurayshliklar, molu mulkingiz qo‘lingizdan ketyapti. Ertaga Muhammad do‘stlari bilan birga Makkagacha keladi, bunga shubhangiz qolmasin. Sizlardan hech kim bu jangdan chetda qolmasligi kerak. Ulov istaganga mana tuya, yemak istaganga mana ozuqa, qurolim yo‘q deganga mana qurol!..
Suxayl ibn Amr, Zam’a ibn Asvad, Tuayma ibn Odiyy kabi zodagonlar bir-birlari bilan musobaqa qilayotgandek targ‘ibottashviqot yuritishardi.
Natijada to‘qqiz yuz ellik kishilik bir lashkar to‘plandi. Suvoriylarning soni oltmishtaga yetdi. ShundgM olti yuz kishi zirhli edi. Bir necha soat ichida amalga oshgan 6u ishlardan so‘ng Abu Jahl yurish haqida amr berdi.

* * *
Rasululloh (s.a.v.) Madinadan chiqqanlarida Ramazonning sakkiz yoki o‘n ikki kuni o‘tgan edi. Uch yuzdan ziyod kishidan iborat qo‘shin bilan borardilar. Ichlarida ot mingan boryo‘g‘i ikki kishi edi, boryo‘g‘i oltmish kishigina zirhli edi.
Yetmish tuyalari bor edi yonlarida. Qo‘shin uchto‘rt kishidan iborat guruhguruh bo‘lib borardi. Tuyalarga navbatmanavbat minishardi. Rasulullohning (s.a.v.) hamrohlari Ali ibn Abu Tolib bilan madinalik musulmonlardan Abu Luboba edi. Kimning navbati kelsa, tuyaga minar, qolganlari yayov ketar edi.
Payg‘ambar (s.a.v.) janobimiz tuya ustida borarkanlar, navbatni hamrohlariga berish vaqti kelishi bilan tuyani cho‘ktira boshlagan edilar, ikki hamroh mone’lik qilib turib oldi:
— Ye Rasululloh, siz tushmang, sizning o‘rningizga biz yuramiz.
Ul zot unamadilar:
— Sizlar yurishga mendan chidamliroq emassizlar.
—   Ammo biz bu bilan Olloh beradigan ajru mukofotga umidvormiz.
—   Mening Olloh rahmatiga bo‘lgan ehtiyojim siznikidan oz emas. — Shunday deb Rasululloh (s.a.v.) tuyadan tushdilar va hamrohlari yurgancha muddat piyoda yurdilar.
Ilk qo‘noq «Ravha» degan joyda berildi. Rasuli akram (s.a.v.) qo‘shinni ko‘zdan kechirdilar. Bola yoshida bo‘lganlar ham bor edi. Ularni bir tarafga ayirdilar. O’shalar orasida Zayd o‘g‘li Usoma, Hazrati Umarning o‘g‘li Abdulloh va Zayd ibn Sobit ham bor edi. Keyin payg‘ambarimiz (s.a.v.) hamrohlariga qarab:
307
— Sen ham bir chetga o‘t, ey Abu Luboba, — dedilar.
Abu Luboba ko‘zlari g‘iltillab Rasulullohga (s.a.v.)
qaradi. «Men yosh bola emasmanku, yo Nabiyalloh!» demoqchi bo‘lar edi u. Biroq unga Madina voliyi etib vazifalantirilgani aytildi. Rasululloh (s.a.v.) qaytib kelgunlaricha bu vazifani yuritishi kerak edi u.
Osim ibn Odiyy bilan Horis ibn Xotib Abu Lubobaga yordamchi qilib berildi. Abu Luboba payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir tarafga ayirgan bolalarga qarab:
—Qani, yuringlar, qorako‘z oshnalarim, — dedi ko‘zi yoshlanib. Hanuz bolaligim poshsholigim davridan chiqmagan, biroq Sultoni anbiyoning yonlarida ul zot bilan elkamaelka turib kurashaman deb havas qilgan o‘smirlar ko‘zlarida yosh bilan qaytib ketishdi.
Bir oz istirohat etib charchog‘i yozilgan qo‘shin yana payg‘ambarimiz (s.a.v.) rahbarliklarida yo‘lga tushdi.