Mazkur mavzuni "Umumiy" bo'limga joylashtirmadim, to'g'rirog'i uning o'rni aynan "Oila va jamiyat" bo'limida deb o'yladim.
Ko'pchiligimiz "Oriflame", "Faberlic", "Avon" kabi mashhur kosmetika, parfumeriya va maishiy kimyoviy vositalarni ishlab chiqarish hamda ularning savdosi bilan shug'ullanuvchi kompaniyalarni bilamiz. Shu bilan birga ayni mahsulotlarga ixtisoslashgan boshqa gigant kompaniyalar - "Procter & Gamble", "L'Oreal", "Schwarzkopf & Henkel" va shu kabilar ham ko'pchilikka ma'lum. Kompaniyalarni ikki toifaga ajratib sanashimdan maqsad ular orasidagi prinsipial farqni ko'rsatish edi.
Ikkinchi bo'lib sanab o'tilgan va shularga o'xshash firmalar jahon bozorining eng katta ulushini qamrab oladi va yillik tovar aylanmasi, daromadi, foydasi jihatdan eng yuqori o'rinlarni egallaydi. Ayni paytda birinchi bo'lib sanab o'tilganlari va ularga o'xshashlari ham ushbu bozorning kattagina qismini egallab, daromad jihatdan ham boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha ham ular bilan bemalol bellasha oladi.
Xo'sh unda farq nimada?

Gap shundaki, ikki toifa kompaniya orasidagi asosiy farq ularning o'z mahsulotlarini sotish usullaridan iborat. "Procter & Gamble", "L'Oreal", "Schwarzkopf & Henkel" va shularga o'xshash firmalar o'z mahsulotlarini sotishda hammamiz bilgan yo'ldan foydalanadi. Bu quyidagicha ko'rinishda amalga oshiriladi:

Ishlab chiqaruvchi --> yirik ulgurji sotib oluvchilar (vositachi) --> boshqa ulgurji sotib oluvchilar (vositachi) --> yakuniy iste'molchi

Bu mahsulot klassik sotilish zanjirining eng sodda ko'rinishi. Iste'molchi bu usulda sotilgan mahsulotni do'kon, bozor, supermarket va hk. lardan xarid qilishi mumkin.
Albatta, bunda mahsulot tannarxiga har bir ishtirokchinig foydasi va boshqa xarajatlar qo'shiladi va yakuniy narx biroz qimmatroq bo'ladi. Bu usul hammamiz ko'nikkan va kundalik turmushning bir qismiga aylangan usul.
U holda ikkinchi toifadagilar mahsulotlarini qay tarzda sotadilar? Sanab o'tilgan "Oriflame", "Faberlic", "Avon" kabi kompaniyalar bunda "tarmoq marketingi" (сетевой маркетинг Multi-level marketing, MLM)dan foydalanadilar. Buni qisqacha quyidagicha tushuntirish mumkin:

                                  Ishlab chiqaruvchi
                                  ||    ||  ||.... ||  ||   ||

                                   Distributorlar
                                 (=iste'molchilar)
                 ||   ||   ||   ||    ||  ||.... ||  ||   ||   ||   ||   ||   ||

                                   Distributorlar
                                 (=iste'molchilar)
...
                                   Iste'molchilar

Bu sxema uncha tushunarsiz bo'lishi mumkin. Tarmoq marketingida mahsulot do'konlarga chiqarilmaydi. U OAVda reklama ham qilinmaydi. Faqat individual distribyutorlar mahsulotning sifatlari to'g'risidagi axborotni odamlarga yetkazib,
1) mahsulotni sotadilar
2) yangi distributorlarni taklif qiladilar.

Agar tushungan bo'lsangiz, mavzu "Tarmoq marketingi" bilan shug'ullanuvchi kompaniyalar haqida. Tarmoq marketingi haqida batafsil bilmoqchi bo'lsangiz, сетевой маркетинг, Multi-level marketing, MLM kabi so'zlarni Google yoki Yandexga berib to'liq ma'lumotga ega bo'lishingiz mumkin.

Bir qarashda, tarmoq marketingining nimasi yomon? Eplabdimi, qandini ursin deyish mumkinga o'xshaydi. Men yuqorida sanab o'tgan tarmoq marketingi bilan shug'ullanuvchi kompaniyalar faoliyati ahloqiy-etik normalarga qaysidir ma'noda javob bera oladi. Bu kompaniylarning asosiy maqsadi distributorlarni ko'paytirish emas (biroq bu ham maqsadlardan biri, asosiy bo'lmasa-da), balki mahsulotni iste'molchilarga sotish. Biroq.....
Masalaning boshqa jihatiga yaxshilab e'tibor beraylik.

Shunday kompaniylardan biri Amway misolida "tarmoq marketingi"ga bir nazar tashlaylik.

Ko'rinishidan ijtimoiy-ma'naviy harakat bilan hech qanday aloqasi yo'q tashkilot. Ekologik toza mahsulot savdosi bilan shug'ullanadi. Assortimenti turli tozalovchi vositalar, kir yuvish kukunlari, shaxsiy gigiyena vositlari va h.k. dan iborat. Kompaniya e'tirof etishicha, bularning barchasi tabiiy, zararsiz komponentlardan tayyorlangan. Foydalanib ko'rganlar fikricha ham sifat jihatdan yomon emas.

Ammo bu masalaning yuzaki qismi ekan. "Amwaychilar" barcha tarmoq marketingi kompaniyalari kabi taxminan haftada bir marotaba yig'ilish o'tkazadilar. Ular biror binodan zalni ijaraga oladilar. Yig'ilish oldidan vestibulda individual uchrashuvlar o'tkaziladi. Odatdagi quchoqlashib, o'pishishlar (majburiy, xuddi qarindoshlar kabi). Qat'iy ierarxiya. Piramida tizimi. Distributorlar - yuqoridagilar. Suhbat faqat qanday qilib ko'p pul ishlash va endilikda ularning hech kimdan moliyaviy va boshqa jihatdan qaram emasliklari haqida boradi. Hamma gap faqat inson o'z orzulariga yetishishi shartligi, bu o'z qo'lida ekanligi va bunda Amway "biznesi"ning ahamiyati haqida boradi. Shunisi e'tiborga loyiqki, asosiy urg'u Amwayga qaratilmaydi, balki moddiy boylik, orzular, qaram bo'lmaslik suhbatning asosiy mavzularidir. Hozirda jamiyatda amal qilayotgan tizimning qanday noto'g'riligi, Amwayda esa xohlagan inson qisqa muddatda boyib ketishi uqtiriladi.
Mohiyatan "Amway" diniy sektasi tuzilgan desa ham bo'ladi. Pastki pog'onadagilar distributorlarga havas qiladilar va o'zlari ham distributor bo'lishni orzu qiladilar. Buning uchun ular yangi a'zolarni jalb qilishlari va ularga "ishchi to'plam (kit)" ("Amway" mahsulotlari ma'lum to'plami)ni sotishlari lozim. Shuning hisobiga piramida yashaydi. Uchrashuv yakunida Amway madhiyasi kuylanadi. Maqsad - muvaffaqiyatli va boy bo'lish, shundagina barcha orzularga yetishasan.

Bu Amway haftalik majlisidan bir lavha edi.

Bunday firmalar faoliyatda juda ko'p o'xshashlik bor. Deyarli barchasida yuqoridagidek majlis, trening, seminarlar o'tkaziladi (maqsad - pastki qismdagilarning motivatsiyasini oshirish), yilda, yarim yilda bir marotaba "eng muvaffaqiyatli" biznesmenlar chet ellarda dam oladi, "konferensiya"larda ishtirok etadi, bayramlar korporativ tarzda nishonlanadi (bayramda, albatta, kompaniya, uning mahsulotlari ko'klarga ko'tariladi), muvaffaqiyatli distributorlarga "Diamond Director", "Brilliant ambassador" kabi unvonlar beriladi (vaholanki, kompaniya xohlagan paytda ularni "chiqarib tashlaydi"), turli xil ball, bonus tizimlari yo'lga qo'yilgan bo'ladi va h.k.

Nega tarmoq marketingini nopok deb topish mumkin:

1) Davlat oldida nopoklik.
- Ba'zi davlatlarda tarmoq marketingi umuman ta'qiqlab qo'yilgan. Masalan: Shvetsiya. Ba'zilarida piramida xususiyatiga ega bo'lganlarigina, ba'zi parametrlariga ko'ra firibgarlik sifatida ta'qiqlangan (MMM, Xoper invest voqealarini eslaylik, bular tarmoq marketingi bo'lmasa-da, prinsip o'xshash) [e'tibor bering bunday kompaniyalarning barchasini ham bir qarashda yaqqol firibgar deb bo'lmaydi].
- Tadbirkor sifatida soliqlardan bosh tortish.

2) Iste'molchi oldida nopoklik.
- Mahsulotga unda yo'q xususiyatlarni "yopishtirish". Ko'pchilik hollarda mahsulot (ko'pincha dorivor mahsulotlar, bilogik aktiv qo'shimchalar) haqida inson ongiga mahsulotda yo'q xususiyatlar, uning shifobaxshligi shunday singdiriladiki, natijada "ixlos - xalos" effektiga guvoh bo'lishimiz ham mumkin.
- Mahsulot narxi. Erkin savdoda xuddi shu mahsulot, ba'zan undan ham yaxshirog'i ikki uch - o'n ...barobar arzon narxda bo'ladi.
- Mahsulot tarkibi. Tarkibi odatda "Tabiiy", "Ekologik toza", deb uqtiriladigan mahsulot odatda qisman, ba'zan esa umuman boshqa tarkibga ega bo'ladi.

3) Inson oldida nopoklik
Eng alam qiladigani ham shu bo'lsa kerak. Kompaniya "to'ri"ga ilingan inson bundan chiqishi amri mahol bo'ladi. O'y-fikrlar, suhbatlar, maqsad - barcha-barchasi, faqatgina moliyaviy mustaqil bo'lish, muvaffaqiyat, boylikka erishish va... kompaniya faoliyati va uning mahsulotlari bilan bog'liq bo'ladi.
Eng achinarlisi, bu "biznes"ga kirgan odam, o'z xotini (eri), qarindoshlari, hatto bola (!)larini ham shunga tortadi. Insonda kompaniyaga qarshi gapiradigan, fikrlaydiganlarga nisbatan "ma'naviy immunitet" hosil qilinadi, demakki, hoh u do'st bo'lsin, boshqa bo'lsin, bunday odam "kerakmas buyum"dek uloqtiriladi. Insondagi qadriyatlar mutlaqo o'zgaradi. Kompaniya distributori uchun kompaniya, uning faoliyati hayotning, borliqning asosiy mazmuni, maqsadiga aylanadi. Kompaniyasiz hayotni tasavvur qila olmaslik darajasigacha borish mumkin.

To'g'ri bu ishda hamma ham MMMdagidek xonavayron bo'lmaydi. Shaxsan o'zim bu "biznes" orqali kattagina daromad olayotgan insonlarni taniyman. Lekin pul, moddiy ta'minot uchun ruhni iblisga "sotish" mumkinmi? Bu halol "biznes" MI?
Bu hammasi emas, men hali aytib o'tmagan, esdan chiqargan jihatlar juda ko'p.

(Mana bu linkdan batafsil ma'lumotga ega bo'lishingiz mumkin http://www.mlm.marksman.su)

P.S. Shaxsan o'zim eng yaqin insonlarimdan biridan aynan shu "biznes" tufayli ajraldim. Bu juda og'ir bo'larkan. Shu sababli, aziz forumdosh, mehmon, buni shunchaki o'qimang. O'zingizni, yaqinlaringizni bunday biznes sektalardan saqlang, agar yaqiningiz shunga o'xshash "biznes"ga kirish arafasida turgan bo'lsa qaytaring. Agar kirib bo'lgan bo'lsa, professional psixologga murojaat qiling, ALLOHdan yordam so'rang.

Va alaykum assalom!
Ko'pchilik uchun foydali ma'lumotlarni berganligingiz uchun tashakkur.

Haqiqatdan ham, ayniqsa mustaqil hayotga qadam qo'yib, osmon-osmon orzular girdobida yurgan yoshlarning "niyat"larini "haqiqat"ga aylantiradigan sohalardan biri сетевой маркетингdir.

Usmon aytganday, bu yo'l bilan boyib, orzulari ushalganlarni ko'rmadikku, lekin o'sha orzular mamlakatiga qadam qo'yib, o'zini sinab ko'rganlarni va oqibatda pushaymon bo'lganlarni ko'p ko'rdik.

Masalaning shar'iy jihati yuqorida ma'lum bo'ldi.
Mahsulotga unda yo'q xususiyatlarni "yopishtirish". - Savdoda yolg'on aralashtirish va mahsulotning o'zida yo'q xususiyatlar bilan maqtab sotish yoxud tabiiy bo'lmagan mahsulotni mutlaqo tabiiy tarkibga ega degan iddao bilan sotish qat'iyan haromdir.
O'y-fikrlar, suhbatlar, maqsad - barcha-barchasi, faqatgina moliyaviy mustaqil bo'lish, muvaffaqiyat, boylikka erishish va... - Islom esa faqatgina boylik va muvaffaqiyat izidan quvib, nafsga qul bo'lishdan qaytaradi.
Kompaniya distributori uchun kompaniya, uning faoliyati hayotning, borliqning asosiy mazmuni, maqsadiga aylanadi. - Bu esa insonni tubanlikka yetaklab, oxirat va dunyo hayotida Alloh rizoligini va xolislikni unutishga sabab bo'ladi.

Usmon, o'zingiz bu "tijorat"ga yoshlarni qanday jalb etish usulllari va kirdikorlari haqida yana ma'lumot berib bersangiz.

Assalomu Alaykum!

Haqiqatan ham foydali ma'lumot, kiritganlari uchun Usmonga tashakkur aytamiz.

Assalomu alaykum!

Ma'lumotlar uchun rahmat Usmonbek! Shaxsan mening bir qarindoshim ham shu ish bilan shug'ullanardi. Ko'p marta ta'kidlardim, bu ishni tashlagin, o'qishing qolib ketmoqda, bu yaxshimas deb. Yaqinda nihoyat aqli kirib bu ishdan voz kechdi. O'tgan davr mobaynida xisoblab ko'rsa ziyon qilsa qilibdiki, ammo foydadan asar ham yo'q.

Menga yaqinda QuestNet ni taklif etishdi. Sen bizga keraksan, bu juda zo'r ish deya maqtashdi. Ammo men qat'iy rad etdim. Ushbu firma haqida sizda ma'lumot bormi? Buning shar'iy jihatlari haqida qanday ma'lumotlar bor? Chunki mening ko'p yaqinlarim ham shu marketingda yurishadi.

Oldindan rahmat.

Assalomu Alaykum.

Birodarlar mana bu yerlardagi ma'lumotlarni diqqat bilan o'qib chiqing.

http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=10060.0

http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=9715.0

http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=6496.0   

Agar biroz sabr qilib tursak, Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlaridan ham aniq javob olsak kerak, InshaAlloh:

http://forum.islom.uz/smf/index.php?topic=10049.new#new

Хозирги кунда Ўзбекистонда пирамида ёки тармоқли маркетинг ксринишидаги бизнес авж олиб келмоқда скан, сз-сзидан савол туғилади, бу йсл билан пул топиш ҳалолми ёки ҳаром?

Саволга жавоб беришдан аввал савдо-сотиқнинг ушбу ксриниши ҳақида бироз маълумот берайлик. Бизнеснинг бу турини қисқача қуйидагича тушунтириш мумкин: Бир киши компанис маҳсулотини сотиб олади ва шу билан бирга бу компанис маҳсулотларини бошқаларга сотиш ҳуқуқига ҳам сга бслади. А­нди унинг мақсади кспроқ клиентларни жалб қилиш, ҳамда уларни ҳам компанис маҳсулотларини ундан сотиб олишга ундаш. Ҳар бир қсшилган клиент сса сна бошқаларни жалб қилиш ҳуқуқига сга бслади. Демак мисол қилиб олсак, бир киши икки кишини таклиф қилади, у икки киши сса ҳар бири сна икки кишидан жалб қилаверади ва натижада катта бир пирамида ҳосил бслади.

Лирамидада қанча юқори турсангиз савдодан шунча куп фойда оласиз, сабаби сиз таклиф қилган одамлар сони ошган сари сиз олаётган фойдангиз сзгараверади. Бунинг асосий сабаби пирамидада юқори кстарилган сари маҳсулотнинг нарҳи тушиб бораверади ёки компанис томонидан сизга бериладиган чегирма ва "œбонус"лар кспайиб боради ва ҳоказо.

Бу бизнес туриниг бир нечта номи бор "œЛирамида", "œТармоқли маркетинг", "œСетевой маркетинг", "œмногоуровневс‹й маркетинг", "œnetwork marketing", "œmulti level marketing" ва ҳоказо лекин уларнинг фаолисти десрли бир ҳил. Бу компанисларнинг мақсади сз маҳсулотини сотиш смас, аслида таклиф қилинаётган махсулот бир алдов, ксзбссмачилик ҳолос, уларнинг асосий мақсади сса пирамидага кспроқ одамларни жалб қилишдир.

Агар мақсад маҳсулотни сотиш бслганда сди бунинг бир қанча осонроқ ва ишончлироқ йсллари бор. Ҳар куни миллионлаб-миллиардлаб товарлар ҳеч қандай пирамидасиз ҳам сотилиб, уларнинг сгалари фойда қилиб кун ксришаспти.

Ҳозирги кунда бизнинг юртмизида бир нечта бундай компанислар мавжуд, масалан quest.net, herbalife, tyanshi ва бошқалар.

Биз бу бизнес тури ҳалолми ёки ҳаром деган саволга жавобни қидирдик ва барча олимлар бир овоздан бу йсл билан бизнес қилишни ҳаром деб фатво берганликларини топдик.

Биз қуйида Илмий Тадқиқотлар ва Фатво Бериш Доимий Қсмитасининг фатвосини келтирамиз:

Бу каби олди-берди қилиш ҳаром. Сабаби бу олди-бердидан мақсад маҳсулотни сотиш смас балки кспроқ фойда қилишдир. Бунда сн мингга сотилаётган маҳсулотнинг асл нарҳи юз сумдан ҳам ошмаслиги мумкин. Бундай компанислар сизни қандайдур бир кичик миқдордаги пул билан (бирон бир маҳсулотни сотиб олиш билан) компанисга қсшилишни кейин сса бу пулини бир неча баробар қилиб қайтариб олиш билан сзларига жалб қиладилар. Аслида компанис таклиф қилаётган маҳсулот бу ксзбссмачилик ҳолос ва компаниснинг асосий мақсади бу маҳсулотни сотиш смас балки кспроқ одамларни пирамидага жалб қилиш. Бу сса қуйидаги сабабларга ксра ҳаромдир.

1. Бу ксринигдаши олди-берди икки ҳил рибони сз ичига олади: рибо-ал фазл (бир жинсдаги нарсани алмаштиришда зиёда олишдир) ва насис рибоси (қарзни адо стишни кечга суруш свазига олинадиган фойда). Ҳар бир компанис аъзосининг мақсади камроқ пул билан қсшилиб кейинчалик пулини кспроқ қилиб ундириб олиш, съни камроқ пулни вақт стганидан сснг кспроқ пулга сотиш. Бу сса аксар уламолар томонидан ҳаром дейилган. Компанис таклиф қилаётган маҳсулот сса бу бир восита ҳолос, асосий мақсад юқорида айтилганидек клиентлар сонини ошириш, пирамидани юқорироқ кстариш.

2. Олди-бердининг бу ксриниши ғарар (гумонли, ноаниқ савдо) ҳам дейилади. Сабаби снги қсшилган инсон бу ишга сна снги клиентларни жалб қила оладими йсқми билмайди. Яъни бу иш унга келажакда фойда келтирадими ёки йсқми, пирамиданинг юқорисида бсладими ёки снг пастидаги "œбахтсизлардан" бири бслиб қоладими аниқ билмайди. Аслида мана бу олди-бердидан ютқазганларнинг сони ютганларга қараганда кспроқ. Демак бу ишга киришаётган одамнинг олдида богдан-бош иккита йсл бор, бу сса гумонли ёки ноаниқ савдо дейилади. А асулаллоҳ с.а.в. Имом Муслимдан ривост қилинган саҳиҳ ҳадисда бундай савдодан қайтарганлар.

3. Бу турдаги олди-берди инсонлар бойлигини ботил йсл билан ейиш ҳамдир. Сабаби бунда фақатгина пирамида тепасида турган ва омади келадиганлар ютаверади, қолган сса ютқазиб пулларгиа куйиб қолаверадилар. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади: "œА­й иймон келтирганлар! Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йсл билан еманглар. Магар сзаро розилик ила тижорат бслса, майли" (Аисо, 29).

4. Бу каби олди-бердида алдов, ҳийла, ксзбссмачилик ва инсонларни лақиллатиш срин олган. Юқорида айтилганидек компанис сзининг асосий мақсади қилиб сз маҳсулотини сотиш қилиб ксрсатади, бу сса ёлғон. Шунингдек инсонларга агар компанисга аъзо бслишса катта фойдалар олиб келишини ваъда қилишади, бу сса ҳали ноаниқ.

А асулаллоҳ с.а.в. дедилар "œКимки бизни алдаса у биздан смас" (Имом Муслим ривости).

Ҳаким ибн Ҳизомдан р.а. ривост қилинган бошқа ҳадисда сса А асулаллоҳ с.а.в. "œСотувчи ва ҳаридор то тарқалгунларига қадар ихтиёр сзларидадир. Агар рост ссзласалар ва молнинг айбини айтсалар уларнинг бу савдоларига барака берилади. Агар молнинг айбини сширсалар ва ёлғон ссзласалар уларнинг бу савдоларининг баракаси бслмайди", дедилар (Имом Бухорий ва Муслим ривостлари).

 

Баъзилар бу каби савдони даллоллик билан тенглаштирадилар. Бу нотсғри, сабаби даллол бировнинг молини сотиб бергани учун қандайдур миқдорда пул олади. Тармоқли маркетингда сса бировни молини сотиш учун кириш пул тсланади. Даллолликдан мақсад сз молини тезроқ сотиш, тармоқли маркетингдан мақсад сса пирамида аъзоларини кспайтириш. Демак бу иккаласи орасидаги фарқ аниқ-тиниқ ксриниб турибди.

Компанис томонидан рағбатлантириш, совға, ҳадс, бонус ёки шунга схшаш ксринишда фойда оладиганларга сса жавоб шундай. Бу ҳам нотсғри сабаби исломда ҳар қандай совғани ҳам қабул қилинавермайди. Абдуллоҳ ибн Салом Абу Бурдага айтган скан: "œСен рибо тарқалган ердасан, агар сени бировда ҳаққинг бслса, у сенга сомон ёки арпа ё пос миқдорида бслса ҳам ҳадс берса, қабул қилмагин, чунки у рибодир" (Бухорий ривости).

Исломда ҳадс, берилган мақсадига қараб ҳукм қилинади. Абу Ҳумайд ас-Соъдийдан р.а. ривост қилади: "œАабий с.а.в. Азд қабиласига мансуб Ибн ал-Лутбис исмли бир кишини закот йиғувчи қилиб тайинладилар. У закот йиғиб келгач: "œМана бу нарса сизга, мана бу сса менга ҳадс қилинди", деди. Шунда у зот: "œОтасининг уйида ёҳуд онасининг уйида пойлаб стирса унга ҳадс қиладиларми ёки йсқми?!" дедилар (Бухорий ва Муслим ривости).

Бу каби рағбатлантиришлар қандай номланишидан қатъий назар битта мақсадга йсналтирилган, у ҳам бслса сизни компанисга қсшилишга ундаш ва бошқаларни ҳам унга қизиқтириш.

Ҳозирги кунда афсуски бундай компанислар кспайиб кетди. Улар нима таклиф қилишидан, қандай номланишидан ва кандай маҳсулот сотишидан қатъий назар уларнинг иш юритиш фаолисти юқорида айтлигани кабидир.

Илмий Тадқиқотлар ва Фатво Бериш Доимий Қсмитасининг 22935 рақамли фатвоси.

Хижрий сана 14/3/1425

Демак ҳулоса қилиб айтсак бу усулда савдо қилиб кун ксриш ҳаром скан. Бунинг сабаблари:

1. А ибо аралашиши

2. Аоаниқ (ғарар) савдо

3. Ботил йсл билан инсонлар пулини ейиш

4. Алдов ва ҳийла ишлатиб савдо қилиш

Юқоридагиларнинг барчаси ҳам жуда оғир гуноҳлар саналади. Савдо борасида бундай найрангларни ишлатиш ва айниқса рибо аралашиши исломда жуда қаттиқ қораланган, ва охиратда жуда ҳам азобли жазолар ваъда қилинган.

Аллоҳ таоло айтади: "œА ибони ейдиганлар (қабрларидан) фақат шайтон уриб, жинни бслган кишидек довдираб турарлар. Бундай бслиши, уларнинг, тижорат ҳам рибога схшаш-да, деганлари учундир. Ва ҳолбуки, Аллоҳ тижоратни ҳалол, рибони ҳаром қилган. Кимки А оббидан мавъиза келганда тсхтаса, аввал стгани сзига ва унинг иши Аллоҳнинг Ўзига ҳавола. Кимки, сна (рибога) қайтса, ана сшалар дсзах сгаларидир. Улар унда абадий қолурлар", (Бақара, 275-ост).

Аллоҳ таоло: "œАллоҳ рибони доимо нуқсонга учратур ва садақаларни зиёда қилур. Ва Аллоҳ ҳар бир кофир, гуноҳкорни хуш ксрмас", деган (Бақара, 276).

Жобир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: "œА асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рибохсрни, унинг едирувчисини, котибини ва икки шоҳидини лаънатладилар ва улар баробардирлар", дедилар». (Муслим, Абу Довуд ва Термизий ривост қилган)

Биз бу мавзуда жуда гапларни айтишимиз мумкин, лекин бизгача бу гаплар минг марталаб айтилган ва иймонли-инсофли одамлар бундан ҳулоса чиқариб олганлар. Қолганларни сса Аллоҳ сзи ҳидостга бошласин.

Ҳаммасидан ачинарлиси бу каби ҳаромлиги очиқ-ойдин бслган олди-бердига юртимиздаги баъзи катта мавқеъга ва лавозимга сга имом ва шайхларнинг ҳалол деб фатво беришларидир. Улар бу фатволарни очиқчасига смас балки шу компанислар бошлиқларининг талабларига жавобан бир нусҳада, маҳфиёна берганлари сса унданда ачинарлидир.

Ссзимиз скунида сса ҳар қандай савдога қсл уришдан олдин шариатнинг бу борадаги хукмини схшилаб срганиб чиқишни ва ҳеч бслмаганда қуйидаги мақолаларни сқиб чиқишни тавсис қиламиз:
"œСАҲИҲ, БОТИЛ, ФОСИД ВА МАКА УҲ САВДО", Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
"œА ИБО ВА САА Ф ҲАҚИДА", Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
"œАаҳий қилинган савдолар ҳақида", Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
Илмий Тадқиқотлар ва Фатво Бериш Доимий Қсмитасининг 22935 рақамли фатвоси
"œТармоқли маркетинг ҳақида" Шайх Муҳаммад Солиҳ Ал-Мунажжид
"œЛирамида компанислар билан иш юритиш" Шайх Муҳаммад Солиҳ Ал-Мунажжид
"œТармоқли маркетинг хақида қисқача маълумот" Шайх Муҳаммад Солиҳ Ал-Мунажжид
"œTasweeq.net компаниссига аъзо бслиш ҳақида" Шайх Муҳаммад Солиҳ Ал-Мунажжид

www.islomolami.com

Assalomu alaykum birodarlar
Ushbu dolzarb mavzuni ko'targanlaringiz uchun sizlarga rahmat! Haqiqatdan ham hozir universitetlarda mana shu nomaqbul biznesga o'z kursdoshlarini, hatto domlalarini ham targ'ib qilayotgan ucharlar ko'paygan.
Ularning hatti-harakatlaridan yaqqol ko'rinib turibdiki, ular birorovning shifo topishinidan yoki arzon va sifatli mahsulotga ega bo'lishidan ko'ra ko'proq tezroq boyishni istaydilar...
Muftiyatimiz va bunga mas'ul davlat idoralari biror zaruriy chora ko'rishmasmikan bularga qarshi...

Aslida moliyaviy buhron, ya'ni financial crisis ham aslida mana shunday piramidaning sababi tufayli bo'ldi deb o'ylayman. Negaki, piramidaning eng quyi qismi jabrlanuvchilar hisoblanishadi va ularda pul qolmaganligi uchun, sekin tepasiga ta'sir utqazib, butun boshli kompaniyalar, banklarning sinishiga olib keldi. Haqiqiy manbalarni yaxshilab tahlil qilib chiqsangiz, fikrimga qo'shilasizlar.


salomat bo'lgaysizlar,
T.Yusupov

Maqola egasiga katta rahmat

 Amway kompaniyasini yaxshi taniyman. Juda katta kompaniya. Mahsulotlarining hammasi ham sifatli emas. Narxlari arzon deydi. Bo'lmagan gap. Amwayning 1-2 ta yaxshi mahsulotlari bor. Lekin tarmoqli marketing orqali pul topish bu nina bilan quduq kavlashdek bir gap. Eng tepadagilarni ham ko'rganman. Kompaniya tomonidan uyushtirilgan sayohatlarni aytmasa, qo'liga ilinadigan hech narsasi yo'q. Hayotlari havas qilsa arzugilik odamlar emas. Man ham aralashganman bu ishga, ammo vaqtida zararsiz chiqqanman. Lekin haliyam Amway kompaniyasining "firibgari"man. Ba'zida bir-ikkita mahsulotlarini ora-sira o'zim foydalanishim uchun sotib olaman. Reklama qilyapti deb o'ylamanglar yana Umuman, qat'iyan bu yo'ldan qaytargan bo'lardim. Alloh nasib qilsa, bu tarmoqning hisob-kitobli tomonlarini yoritishga harakat qilaman.
Allohning O'zi to'g'ri yo'ldan adashtirmasin...