Ichkilik - jamiyatning ijtimoiy-siyosiy, iktisodiy hayotiga zid, shaxsning ma’naviy va moddiy turmush tarziga xilof, diniy e’tiqodimizga to‘g‘ri kelmaydigan jirkanch hodisadir.
Risolada ichkilikning insoniyat tabiatiga yotligi, uning shar’iy harom qilinganligi dalillar asosida ko‘rsatib berildi.


© Muhammad Zohid Qo‘tku «Ichkilik - iymon zavoli» (tarj.) «Yangi asr avlodi». 2003

SO’ZBOSHI

Har bir davr va jamiyat azaldan ichkilikbozlikka qarshi kurashib kelgan. Chunki, bu illat xalq uchun moddiy va ma’naviy zarar manbai bo‘lgan. Tibbiyot ham ichkilikni qattiq qoralagan holda organizmga, naslga, zurriyotga bo‘lgan salbiy ta’sir va oqibatini isbotlab bergan. Shu bois ichkilikbozlikni bartaraf etish shaxs va jamiyat osoyishtaligini, barkamolligini ta’minlaydi.

Ichkilikbozlik, - deyiladi bir kitobda, - sog‘liqqa putur yetkazuvchi, oilani buzuvchi, kelajak avlod salomatligiga ziyon keltiruvchi ofatdir. Zero, ichkilikbozlikka qarshi kurash hammamizning burchimizdir¹ .

---

  ¹Қаранг: Донолар ичкиликбозлик ҳакида. Тошкент, «Медияина», 1990, 3-бет.

Darhaqiqat, bu noxush odat tufayli qanchadan-qancha fisqu fujurlar, gunohlar, zinokorlik. o‘g‘rilik, hatto, qotilliklar sodir bo‘ladi. Ichkilik sabab, ba’zi to‘y-hashamning motamxonaga aylanganligiga o‘zimiz guvoh bo‘lganmiz. Islom shariatida ichkilik ta’qiqlangan, aroqqa sarflangan pul isrof va haromga xarjlangan sanalib, javobgarligi so‘raladi. Qur’oni karimning kuyidagi oyati oxirgi hukm sifatida ichkilikni qat’iy tarzda harom qildi:
Ya’ni: «Ey mo‘minlar, aroq (mast qiladigan ichkilik ichish), qimor (o‘ynash), butlar (ya’ni ularga sig‘inish) va cho‘plar (ya’ni, cho‘plar bilan folbinlik qilish) shayton amalidan bo‘lgan harom ishdir. Bas, najot topishingiz uchun ularning har biridan uzoq bo‘lingiz! Ichkilik, qimor sababli shayton o‘rtalaringizga bug‘zu adovat solishini hamda sizlarni Allohni zikr qilishdan va namoz o‘qishdan to‘sishni istaydi, xolos! Endi to‘xtarsizlar!» («Moida» surasi, 90, 91-oyatlar).

Bundan tashqari hadisi shariflarda, nufuzli islomiy manbalarda, ichkilikning haromligi va zararlari atroflicha yoritilgan.

Ichkilikka faqat musulmon olami emas, balki boshqa dindagi xalqlar, millatlar, jamiyatlar ham qarshi bo‘lib kelganlar. Bu xalqlarning ichkilikka qarshi maqol va matallarini o‘qisangiz ishonch hosil qilasiz².

Lekin biz musulmonlar uchun aroqxo‘rlik, sharobxo‘rlikning harom qilingani haqidagi oyat va hadis hukmlari kifoya va asosiy hujjatdir. Amri ilohiyni taftish qilish, noo‘rin «Nega? Nima uchun?...» kabi savollar berishga haqqimiz yo‘q! Amrni bajarishga mas’ulmiz, agar bajarmasak, koinotning Xoliqi oldida javob beramiz, vassalom.

---

  ²Мазкур манбада ичкиликбозликни аёвсиз танқид қилган миллатларнинг мақол ва маталлари ҳамда бир қатор Шарқу Ғарб мутафаккир ва адибларининг ичкиликни қоралаган фикрлари келтирилган.

Muhtaram kitobxon!

Ushbu risolada Imom A’zam mazhabidagi alloma, shayx Muhammad Zohid Qo‘tqu (1897 - 1980) hazratlari bir qator oyat va hadislar, naqlu rivoyatlar asosida ichkilikning haromligini, dunyo va oxirat uchun zarari borligini, ichuvchi shaxs uchun alamli azobning muhaqqaq ekanligini kuyunib ta’kidlaganlar.

Risolani mulohaza qilib o‘qisangiz, amri ilohiyning hikmat manbaini, bani bashar uchun foyda keltiruvchi o‘gitlarini idrok qilasiz. Bevosita muallifga darddosh, hamfikr o‘quvchiga aylanasiz va uning haqiga ham duoi xayr qilasiz...

Allohu taolo barchamizni ichkilik balosidan asrasin. Solih, taqvodor va saodatli bandalar toifasidan aylasin!

                                                                                                                                            Tarjimon

ICHKILIK HAQIDA

Yaratgan Parvardigorimizga hamdu sanolar aytib, sevimli payg‘ambarimizga salotu salomlar yo‘llaymiz.

Ma’lumki, ichkilik xususida ko‘plab asarlar yozilgan. Lekin afsuslar bo‘lsinki, ularning aksarini amalda nafi kam bo‘layapti. Zero ichkilik talablar shahvat, shayton va nafs qo‘lida o‘yinchoq kabidir, undaylar jamiyatni xarob qiladilar, chunki ularda islomiy axloq va muayyan bir ustunlik ko‘rish juda qiyin. Ular o‘z manfaatlari changaliga asir tushganlar.

Bugun birov ozgina ichib zavq olayotgan bo‘lsa, keyinroq bunga o‘rganib qoladi, yana ko‘proq ichishga majbur bo‘ladi va nihoyat aqlu hushidan, oru nomusidan ajralgan jinnisifat aroqxo‘rga aylanadi. Alaloqibat ish o‘lim bilan tugaydi, islom dinining hukmlariga ko‘ra, jahannamga ketadi. Qiyomat kunida hamma jannatga ketayogganida, afsuski mushriklar bilan birga jahannam chuqurlaridan joy oladi.

Buxoriy, Muslim, Abu Dovud va Termiziylarning Abu Hurayra(r.a) dan naql etgan hadisda:
Ya’ni, Rasululloh(s.a.v): «Zinokor mo‘min holida zino qilmas, o‘g‘ri mo‘min holida o‘g‘irlik qilmas, xamr (aroq) ichuvchi mo‘min holida xamr ichmas», deganlar. Zero, iymon bunday gunohlarning hech birini qilishga yo‘l qo‘ymaydi. Chunki, iymon sohibi Alloh taoloning bandani har yerda va doimo ko‘rib, qilayotganlarini bilib turishini yaxshi biladi. Unday yomon ishlarni qilarkan, ham qo‘rqadi, ham uyaladi. Chunki hayotini va hayoti uchun zarur bo‘lgan sanoqsiz ne’matlarni bergan Alloh taoloning lutflariga hurmatsizlik ko‘rsatib, eng buyuk ne’mat bo‘lgan aqlni yo‘qotishi va jinnisifat bo‘lib, kulgili bir holga tushishi va hatto mastlikning janjal va o‘limlarga sabab bo‘lishi aniqdir.

ICHKILIKNING HAROM QILINISHI

Yuqoridagi ikki hadisi sharif bizga har qanday nomda bo‘lishi-yu, qanday tayyorlanishidan qati nazar, mast qiluvchi har narsa sharob kabi haromligini anglatmoqda. Sharob harom qilinishining sabablaridan biri - insonning shuuriga sohib bo‘lmasligi, aytayotganlarini anglamasligi va hatto ahmoqona gapirishidir. Har qanday sarxushlikning yakuni - shu. Shu bilan birga ichkilik har qanday yomonlikning boshi va ochqichidir.

Bizning tabibimiz: «Ichkilik har qancha ozdan boshlasin, insonni mutlaqo bir kun aroqxo‘r holiga keltiradi», deydi. Ortiq hech o‘nglanmas holga keladi. Hamma narsa ham ana shu oz-ozdan boshlanadi. Ba’zi odamlar afsuski, «ozginasi zarar bermaydi, quvvatlantiradi, ishtahani ochadi» deb, bu dardga mubtalo bo‘lganlar. Jasad shunday qilib, bu «ozgina» ichkilikka o‘rganadi. Ko‘paytira-ko‘paytira, nihoyat qip-qizil ichuvchi holiga keladi, razil bo‘ladi. Bundan bola-chaqa va qo‘ni-qo‘shnining zarar ko‘rishi tabiiy. Shuning uchun shubhasiz, har qancha yomonlik bo‘lsa, uning ildizi ichkilikdir. Ichkilikka ruju’ qo‘ydingmi, orqasidan falokat kut. Oxiri yo qamoq yo qabr...

Bu xususda Qur’oni karim oyatlarining tarjimasini takror va takror o‘qi. Chunki takrorda ko‘p foyda bor. Yuqorida aytilganidek, avvalo foyda yoki zarar ham emas, balki Alloh taolo man qilgan amrlariga itoat va xurmatdir. Boringki, ichkilik boshdan oxir foyda va shifo bo‘lsin, butun dardlarga darmon bo‘lsin xam deylik, ammo hech biri qulog‘imizga kirmaydi. Zero, Xoliqi koinot - Allox taolodan ham yaxshiroq bilamizmi? Modomiki man’ etdimi, muhokamaga o‘rin yo‘q... Musulmon boshqa narsa qidirmaydi. «Nima sababdan harom ekan?» demaydi. Aqli bilan ijobat - qabul etadi.

Payg‘ambarimiz(s.a.v) ta’kidlaganlaridek: «Aqlli inson shunday kishidirki, Rabbiga itoat qiladi». Ya’ni, aqlli odam Alloxga itoatda, johil esa isyonda bo‘lgani uchun shunday deyilgan. Bu bir islomiy nuqtai nazardir. Eng to‘g‘risi xam shudir. Bugun dunyo hayotida ko‘rilayotgan rivojlanishning biz ko‘zda tutgan aql bilan xech aloqasi yo‘q. Bunga dunyo aqli derlar. Dindorda ham, dinsizda ham bo‘ladi. Biz murod ettan aql dunyo ortiga, so‘nggiga boqib, borliqlarning soxibi Alloh taoloni tanishni, Unga bandalik qilishni va amriga bo‘yso‘nishni o‘rgatadi. Isyon vodiylarida kezganlar ahli iymon nazarida johildirlar. Rasululloh Abu Dardo(r.a)ga xitoban: «Aqlingni ziyoda qilki, Rabbingga yaqinliging ham ziyoda bo‘lsin», - deyilganda:

- Aqlimni qanday ziyoda qila olaman? - degan.
-G’azabi ilohiyga sabab bo‘ladigan gunoxlardan saqlan. Va ilohiy farzlarni ado et. Shunda aqlli bo‘lasan (ya’ni, aqling xar on ortar). So‘ngra nofila (qo‘shimcha) ibodatlarni ko‘paytirki, dunyoviy aqling ortsin. Shu yo‘l bilan Rabbingga qurbiyat va izzating ziyoda bo‘lsin. Shuning uchun Imom G’azzoliy bunday deganlar:

Ya’ni, Alloh nazdida to‘ng‘izlarning (yomonlarning) eng kattasi, Unga itoat etmaganidir. Aql aslida, insonni Alloh azza va jallaga itoatga olib boradi. Haq subxanahu taologa muxolifat bo‘lgan ishlar aqlning nurini so‘ndiradi, uni fasod qiladi. Zero, isyon-dushman, aql esa nurdir. Shuning uchun aqli joyida bo‘lgan kimsa Alloq azza va jallaga isyon etmaydi. Alloh azza va jallaning azamatini, hamma narsani ko‘rib, bilishini biladi va bergan ne’matlarini ko‘z oldiga keltiradi. «Sen uchun bu ayb, hech yarashmaydi. Allohdan qo‘rq, uyal», - deya man’ etadi. Shuning uchun zino, ichkilik va o‘g‘irlik kabi iflos narsalar iymon bilan aslo kelisholmaydi, muvofaqat qilolmaydi. Ya’ni, ahli iymon bularni aslo qilmaydi. Hadisi sharifda mo‘min odam bu gunohlardan hech birini qila olmasligi bildirilgan.

ICHKILIKDAN UZOQ TURMOQ

Hazrat payg‘ambarimiz ayganlar: «Huzurimga Jabroil kelib bunday dedi: «Ey Muhammad, Allox taolo sharobni, uni siqqanni va siqtirtanni, ichganni, tashiganni va unga yordam berganni, sotganni, sotib olganni, ichuvchiga berganni, ichkilik sotiladigan va tarqatiladigan yerlarni (mayxona va shu kabilarni) la’nat etdi», kabi hadislar ichkilikning haromligini ochiq izhor qiladi. Halol narsaga hech qachon la’nat aytilmagan. La’nat doimo kufr va haromga taalluqlidir. Hatto shunchalikki, ichkilikning tayyorlanishiga qanday bo‘lmasin yordam bergan, tashigan hammollar va shishalarini hammolning orqasiga ortib yuborganlar ham ayni la’natga loyiqdirlar. Endi, uni olib sotganlar o‘zlari ichmasalar ham, xuddi shunday gunoh va xuddi shunday la’natta loyiqdirlar. «Moida» surasining 91-oyati sharobning haromligini bildirgan oyati karimadir.

Ba’zi birovlar ichkilikka tarafkashlik qilib qandaydir narsalarni yozgandirlar, ehtimol bugun ko‘ryapmizki, bir qism kishilar sigaretga o‘rganganday ichkilikka mutbalodirlar. Ular aroqxo‘rlardir. Ularga endi qancha gapirsangiz ham foyda bermaydi. Chunki jasad bu kabi gunoh va iflos odatlar bilan ulfat bo‘lgan, jasadga bu narsa yog‘dek yoqadi, usiz yashay olmaydi. Faqat biror baloga mubtalo bo‘lib, joniga tamoman tegadi va shunday qilib tashlashi mumkin, lekin jasad va bosh muvozanatini ta’min qilib bo‘lmaydi. Ichmasa ham mastdek bo‘ladi.

Janobi Haq farishtalarini shahvatsiz yaratgan, shuning uchun ular hech qabohat va gunoh qilmaydilar. Hayvonlar esa faqat shahvatli qilib yaratilgandir. Insonga kelsak, insonda ham aql, ham shahvat bor. Inson shahvatga g‘olib kelsa qanday baxt, agar shahvat aqlga g‘olib kelsa, afsus demoqdan boshqa choramiz yo‘q. Biror kishi «musulmonman» desayu, musulmonchilik harom qilgan, man’ qilgan gunohlarni doimiy suratda qilsa, ming afsus. Butun dunyo birlashib ichkilikni madh etsa, falonchi, falonchilar ham ichardi, shunday shon-shavkatlari bor edi, ko‘p yashadilar desalar, barcha tabiblar, kimyogarlar va olimlar ichkilikni madh qilsalar, musulmon bularning hech biriga zarracha quloq tutmaydi. Modomiki, «Alloh taolo kitobida mumkin emas, harom!», dedimi, «men ortiq boshqa so‘z eshitmayman», der. Lekin afsuski, iymon zaifligidan irodasini yo‘qotganlarga ortiqcha so‘zimiz yo‘qdir. Bundaylarning shahvati aqliga g‘olib kelgan, aqli mag‘lub, orzu havasining asiri, endi undan yaxshilik kugab bo‘ladimi?

Alloh taolo butun bashariyatni va alalxusus, musulmon millatini ichkilik ofati va boshqa gunohlardan saqlasin.

Gazetalarda Finlyandiyada ichkilik va sigaretning ta’qiqlangani hakida xabar berildi. Qanday go‘zal ibrat!

Yuqoridagi hadisi sharifda ichkilikning naqadar yomon va zararli ekanligi bildirilgan. Bunda eng muhim masala - buni ta’qiqlagan zot - Alloh taolo hazratlari ekanligidadir. Qo‘rqish lozim. Aslida jahannamni yaratgan Alloh taolodan qo‘rqish kerak. Jannat - mukofot uyi. Jahannam esa jazo uyidir. Ammo ikkalasi ham maxluq (yaratilgan)dir. Olovning yondirishi Alloh taoloning izni bilan bo‘ladi. Agar olov muhaqqaq yondira olsa edi, Ibrohim alayhissalomni kuydirishi kerak edi. Holbuki, unday bo‘lmadi. Haqning amri bilan bir onda «badr va salom» (sovuq va zararsiz) bo‘ldi. Shunday ekan, inson maxluqdan emas, avvalo Xoliqdan qo‘rkishi kerak. Qamoqxonalar ham bir jazo uyidir. Inson doimo u yerga tushmaslikning tadbirini ko‘radi, bashariyat yaratgan qonunlarni doimo hurmat qilishni vazifa deb biladi va qonunlarga muxolif harakatlardan saqlanadi.