Demak, hayit kunida diniy jihatdan harom qilinmagan va gunoh sanalmaydigan harakat va faoliyatlar bilan shug‘ullanish mumkin.
Ramazon hayiti uch kun, qurbon hayiti to‘rt kun bo‘lishi qabul qilingan. Hayit kunlarida bir-birlari bilan uchrashgan musulmonlar bir-birlarini hayit bilan qutlab, bir-birlari uchun duolar qiladilar. Ba’zi hadis va fiqh kitoblarida musulmonlar bir-birlariga shunday duo qiladilar deyiladi: "g‘afarallohu lana va lakum", ya’ni Alloh bizni ham, sizni ham avf aylasin. Yoki: "Takabullohi taolo minna va minkum", ya’ni "Alloh taolo bizdan va sizdan qabul aylasin".
     Allohga yoqish uchun qurbon bayrami kunlarida so‘yilgan hayvondir.
Qurbonlik qilish odati Ibrohim payg‘ambar davridan beri davom etib keladi. Qur’oni karimning "Saffot" surasi oyatlariga ko‘ra qurbonlik qilish tarixi quyidagicha:
Bir kuni Ibrohim payg‘ambar Allohga iltijo qilib: "Yo Rabbim, menga yaxshi bir o‘g‘il farzand bergil", - dedi. Alloh ham Ibrohimning bu iltimosini qabul qilib, yaxshi bir farzandni inoyat qildi. Qur’onda Alloh: "Biz Ibrohimga halim, yumshoq ko‘ngilli bir bola berib sevinch bag‘ishladik", -deydi.
qadimgi arablarda shukronaga insonni qurbon qilish odati bor edi. Ibrohim payg‘ambarning farzandi Ismoil voyaga yetgach, Alloh taolo Ibrohim payg‘ambarni sinab ko‘rdi. Bir kuni kechasi Ibrohim payg‘ambar tushida o‘g‘lini qurbon qilib so‘yganini ko‘rdi. Bu tushning Rahmondanmi yoki shaytondanmi ekanligini o‘ylab qoldi. Bu tushni bir necha marta ko‘rgach, Allohdan ekanligiga qanoat hosil qildi. Keyin voqeani o‘g‘li Ismoilga aytishga qaror berdi.

O’g‘lini chaqirib, "Ey farzandim, men tushimda seni ko‘ribman. Allohning rizoligi uchun seni qurbon qilib so‘yayotgan emishman. Sen nima deb o‘ylaysan?" — dedi. Ismoil (A.S) otasiga shunday javob berdi: "Otajon! Alloh nimani buyurgan bo‘lsa, shuni ado eting. Inshoolloh, men sabr etuvchilardanman, chidayman".
Ibrohim payg‘ambar o‘g‘li bilan so‘zlashgandan so‘ng, uni qurbon qilishga qaror berdi. Bir kuni o‘tkir pichoqni qo‘liga olib, o‘g‘lini yerga yotqizdi. Pichoqni uning bo‘yniga olib borib, so‘ymoqchi bo‘ldi. Lekin pichoq kesmadi. Hazrat Ibrohim bu holdan juda xafa bo‘lib, yig‘lashga tushdi. Shunda Ismoil: "Otajon, meni yerga yuz tuban yotqizing. Yuzimni ko‘rib chiday olmayapsiz. Meni ayab, Alloh amrini bajarishdan mahrum bo‘lmang. Meni Allohga qurbon qilishdan voz kechib, gunohkor bo‘lmang", - dedi.
Bu so‘zlardan so‘ng Ibrohim Rasululloh farzandini yerga yuz tuban yotqizib, so‘ymoqchi bo‘ldi, lekin pichoq yana kesmadi. Mana shu vaqtda Alloh taolo Ibrohim Rasulullohga bir shodiyona xabar yetkizdi: "Ey Ibrohim, haqiqatan ham, ko‘rgan tushingga sadoqat ko‘rsatding. Biz yaxshi ish qilganlarni hamma vaqt mukofotlagaymiz, ya’ni hamisha yaxshiliklarga yaxshilik bilan javob beramiz. Shubhasiz, bu katta bir imtihon edi. Biz Ibrohimga o‘g‘li o‘rniga so‘ysin deb, katta bir hayvonni yubordik". Shunda Ibrohim Rasululloh Alloh tomonidan yuborilgan hayvonni so‘yib, Alloh oldidagi qurbonlik qilish burchini o‘tadi. qurbon bayrami inson farzandining qurbon qilinishdan qutilishi voqeasini eslatib turadi.

Alloh taolo: "Parvardigoringiz uchun namoz o‘qing va (jonliq) so‘yib qurbonlik qiling", -deb buyuradi ("Kavsar" surasi, 2-oyat)
Boy bo‘lgan musulmonlarning har yili qurbon bayrami kunlarida qurbonlik qilishi vojibdir. qurbonlikni hayitning birinchi kunida so‘yish yaxshiroqdir. Birinchi kuni so‘yish mumkin bo‘lmasa, ikkinchi kuni, ikkinchi kuni ham mumkin bo‘lmasa, uchinchi kuni quyosh botgunga qadar so‘yish mumkin.
Qurbonlikka tuya, sigir, qo‘y, echki kabi hayvonlar so‘yiladi. Bulardan tuya bilan sigirni xohlasalar yetti kishi birgalashib so‘yishadi. Yettitadan ozroq odam bo‘lsa ham mumkin. Lekin qo‘y bilan echkini bir kishi uchungina qurbonlik qilinadi. Ularning yoshlari dinimizga ko‘ra shunday belgilangan: tuya kamida besh yoshda, sigir ikki yoshda, qo‘y va echkining bir yoshda bo‘lishi shart. Bundan kam yoshda bo‘lgan hayvonlarni so‘yish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Olti oylik qo‘y yoki echki bolasi bir yoshga kirgan qo‘y yoki echki qadar katta va semiz bo‘lsa, ularni ham qurbonlikka so‘yish mumkin.
Bu aytilgan hayvonlardan boshqa g‘oz, o‘rdak, tovuq kabi parrandalarni qurbonlikka so‘yib bo‘lmaydi. qurbonlikka so‘yilgan hayvonning a’zolari ham to‘la va salomat bo‘lishi lozim. Masalan, ko‘zlaridan biri yoki ikkalasi so‘qir, tishlarining ko‘pi tushgan, quloqlari, burni yoki dumi tagidan kesilgan hayvonlar ham qurbonlikka yaramaydi. Juda zaif, yura olmaydigan va kasal hayvonlarni ham qurbonlikka so‘yib bo‘lmaydi. qurbonlik qilinadigan hayvon qiynamasdan so‘yiladigan joyga olib boriladi. O’tkir pichoq bilan so‘yiladi. Hayvonni so‘ygan kishi qurbonlik duosini o‘qiydi.

Qurbonlik duosi: "Allohumma inna solatii va nusukii va mahyaya va mamatii lillahi robbil olamin, la sharika lah. Allohumma taqabbal hazihil udhiyata..."
Ma’nosi: "Allohim, mening namozim va ibodatim, tirikligim va o‘limligim barcha olamning xo‘jasi bo‘lgan Alloh- uchundir. Ul Alloh taoloning sherigi, tengi yo‘qdir. Allohim, bu qurbonni qabul ayla..."
Qurbonlik duosining oxirida qurbon egasining nomi aytiladi.
Qurbonlik so‘ymagan odam qurbon haqi qadar pulni bir qashshoq odamga bersa, qurbonlik so‘ygan burchini o‘tagan bo‘lmaydi.
        Aslida qurbonlik o‘liklar uchun emas, tiriklar uchun vojibdir. Lekin bir odam savob uchun istasa, vafot etgan ota-onasi va tug‘ishganlari, qarindoshlari uchun ham qurbonlik qila oladi. Savobini ham istagan odamning ruhiga bag‘ishlay oladi. Agar mayit qurboni qurbonlik niyati bilan so‘yilsa, u holda qurbon hayiti kunlarida so‘yilishi kerak. Faqat mayitga savob bo‘lsin deb so‘yilsa, istagan vaqtda so‘yilishi mumkin. Mayit uchun qurbonlik so‘yilsa,mayit uchun ayrim, o‘zi uchun ayrim so‘yish kerak. Ikki kishiga bir qurbon bo‘lmaydi.

Aqiqa qurbonligi haqidagi ma’lumot kitobning bolaga ism qo‘yish mavzusida bayon qilindi.
Bu dunyodagi hayotimizni rohat va asoyishtalikda o‘tkazish hamda dunyo va oxiratga doir vazifalarimizni to‘la-to‘kis ado etishimiz uchun eng kerakli bo‘lgan narsalardan biri sog‘liqdir. Sog‘liq bo‘lmasa, o‘zimiz, oilamiz, bolalarimiz hamda dinimiz va millatimiz oldidagi burchlarimizni ado eta olmaymiz. Shuning uchun ham "Salomatlik - tuman boylik", - deganlar.
Rasululloh (SAV) bir hadislarida shunday deydilar: "Ikki ne’mat borki, odamlar ularning qimmatini anglab yetmaydilar. Ulardan biri sog‘lik bo‘lsa, ikkinchisi vaqtdir".
Odamlar ko‘pincha biron ne’matning qadrini uni yo‘qotganlaridan so‘ng biladilar, yoshlikning qadrini keksaygach, boylikning qadrini kambag‘allashgach, sog‘likning qadrini kasal bo‘lgach anglaydilar. Kasalliklardan o‘zimizni ehtiyot qilish bir vazifamiz bo‘lgani kabi, bemorlarni borib ko‘rish diniy bir burchimizdir.

Payg‘ambarimiz aytganlaridek,musulmonlarning musulmonda besh xil haqi bor. Shulardan biri bemor musulmon qardoshni borib ko‘rishdir.
Bemorlarni borib ko‘rish - payg‘ambarimizning sunnatlari. Rasululloh (SAV) biron odamning kasal bo‘lib qolganini eshitsalar, borib uni ko‘rar va unga Allohdan shifo tilar edilar. Ul zot o‘zlarining bir hadislarida: "Bemorlarni ziyorat qiling, ochlarni to‘ydiring, qullarni ozod qiling", - deydilar.
Bemorni borib ko‘rilganda, mumkin bo‘lsa, bemorning qo‘lini siqqandan so‘ng ochiq yuz bilan samimiyat ko‘rsatish lozim. Bemor og‘ir ahvolda bo‘lsa, yaxshi so‘zlar bilan uning ko‘nglini ko‘tarish, ruhiy madad berish kerak. Bemorlarni borib ko‘rganda, duo qilish, Allohdan shifo tilash sunnat hisoblanadi.
Payg‘ambarimizning oilalari yoki farzandlari kasal bo‘lib qolishsa, o‘ng qo‘llarini og‘riyotgan a’zo ustiga qo‘yib, shunday duo qilar ekanlar: "Ey barcha insoniyatning Rabbisi bo‘lgan Allohim, bu bemorni og‘riqlaridan xalos et. Sen shifo beruvchisan, sendan boshqa shifokor yo‘q, Bu bemorning barcha og‘riqlari qolmaydigan qilib shifo ber".
Aytishlaricha, musulmonning ko‘rgan azobi, og‘riqlari gunohlariga kafforatdir, ya’ni gunohlardan tozalaydi. Bemorlik va o‘lim hollarida sabr etishning katta savobi bor.

Bemor oldida uzoq vaqt turib qolish, uning ko‘nglini sindirish yoki achchig‘ini keltiradigan so‘zlar aytish to‘g‘ri emas.
Odamlardan uyalgani tufayli "Bormasam ayb bo‘ladi", - deb bemorni ziyorat qilishning savobi bo‘lmaydi. Bemorni faqat Alloh rizoligini qozonish uchun, payg‘ambarimizning buyurganlari va savobi nihoyatda ko‘p bo‘lgani uchun borib ko‘rish lozim.
Payg‘ambarimiz bir hadislarida shunday marhamat qiladilar: "Bir musulmon bemor qardoshini ziyorat qilsa, uning yonidan qaytgunga qadar jannat tuhfasini tera boshlaydi". Ul zotning sahobalari so‘radilar: "Yo Rasululloh, jannat tuhfasi nimadir?". Payg‘ambarimiz shunday javob berdilar: "Jannatda bo‘ladigan xurmolardir".
        Vafot etgan odam uchun qabristonda bir qabr qazilib, shu yerga dafn qilinadi. qabr oxirat hayotining, abadiyat mamlakatining eshigidir.

Qabrlarni ziyorat etish chog‘ida quyidagilarga alohida diqqat qilish lozim:
- qabristonga salom berib kiriladi. qabrni ziyorat uchun darvozadan kirilarkan, qabristonda yotgan barcha musulmonlar uchun "Assalomu alaykum yo ahlal kubur", ya’ni: "Salom sizga, ey qabriston axli", - deb salom beriladi;
- qabrlarni ziyorat qilish sunnatdir, chunki payg‘ambarimiz: "qabrlarni ziyorat qiling. Bu ziyorat sizga o‘limni eslatadi", - deganlar. qabristonga borganda, u yerda yotgan mayyitlarning ahvolini o‘ylab, ulardan o‘git-nasihat olish lozim. Ular ham biz singari bu dunyoda yashaganlar, qayg‘uli, shodlik vaqtlari bo‘lgan. Vaqti kelib, Alloh ularni chaqirgach, bu dunyo bilan vidolashganlar. Ular narigi dunyoda nima qilayotgan ekanlar? Biz borganimizda nima qilamiz? Holimiz nechuk kechadi? qisqa qilib aytganda, qabriston ziyorati o‘limni va oxiratni xotirlatsa, uning katta foydasi bo‘ladi.
- qabristonda kimni ziyorat qilinsa, ularning ruhiga hamda barcha musulmonlarning ruhlariga bir marta Fotiha surasi, uch marta Ixlos surasi ("Qulhu ollohu ahad") o‘qiladi. Bulardan tashqari Yosin, Mulk ("Taborak") suralari ham o‘qib bag‘ishlashning savobi kattadir.

- qabrlarni ziyorat qilish chog‘ida Qur’onni qisqaroq tilovat qilinsa, turgan holda, uzunroq bo‘lsa, o‘tirib o‘qiladi. Mumkin bo‘lsa qiblaga yuzlanib, bo‘lmasa mayyitning bosh yoki oyoq tomonida o‘qiladi.
        - qabrlarga sham yoqish, qabr toshlarini o‘pish to‘g‘ri bo‘lmaydi.
- qabr ustiga o‘tirish, bosib yurish, qabr ro‘parasida namoz o‘qish durust emas.
- qabr yo‘qolmasligi uchun bosh yoki oyoq tomoniga biron tosh yoki taxta qo‘yish mumkin. Lekin chiqimi ko‘p va juda ko‘rkam qabrtoshlar o‘rnatish durust bo‘lmaydi.
- qabr ziyorati uchun belgilangan bir vaqt yo‘q. Istalgan vaqtda ziyorat qilish mumkin.
- qabrga gul qo‘yishning mayyitga biron foydasi yo‘q. Islom dinida qabrlarga gul, daraxt, o‘tlar ekish mumkin hisoblanadi.
Mayyitga foydasi bo‘lgan narsalar:
- Qur’on o‘qib, savobini mayyitning ruhiga bag‘ishlash;
- mayyit uchun xayri duo qilish;
- sadaqalar, xayrlar ulashib, savobini mayyitning ruhiga bag‘ishlash.

Inson bolasini o‘stirish, asrash, tarbiyalash vazifasi oilaga, ya’ni ota-onaga topshirilgan. Oila Alloh amri bilan yaratilgan ilohiy bir maktabdir. Bu maktabning o‘qituvchilari - ota-ona. Inson bolasi bu maktabda o‘z oldidagi, millati, oilasi va dini oldidagi vazifalar, burchlarni o‘rganadi. Oilada olingan tarbiya insonning diyonatli, axloqli va har tomonlama yaxshi bo‘lishida katta ahamiyatga ega.
Muborak kitobimiz Qur’oni karimda Alloh odamlarni uylanishga buyurgan. Oila har qaysi millatning kichik bir bo‘lagi, oila kuchli bo‘lsa, millat ham qudratli bo‘ladi. Shuning uchun islom dini oilaga alohida e’tibor bilan qaraydi. Payg‘ambarimiz bir hadislarida: "Uylanish kimning qo‘lidan kelsa, uylansin", - deganlar.
        Balog‘at yoshiga yetgandan so‘ng uylanib bolalarni tarbiyalash dini va millati uchun mas’uliyatli bo‘lish imkoni bo‘lgan har bir musulmonga farzdir. Uylanish savob sanaladi. Uylanmagan odam savobdan benasib qoladi. Payg‘ambarimiz shunday deydilar: "Din bo‘yicha Alloh uchun uylangan odam dinining yarmisini ado qilgan bo‘ladi. Ikkinchi yarmisi uchun Allohga suyansin, Allohga tayansin".