Бир аёл намунаси

Тобеин олимларининг буюк муҳаддиси Шабий шундай ривост қиладилар:
"Бир куни қози Шурайҳ билан гаплашиб стирган сдик. Бу буюк олим менга деди:
- А­й, Шабий! Агар уйланмоқчи бслсанг Бани Тамим қабиласидан қиз ол. Улар қобилистли ва комил кимсалардир.
- Қаердан биласиз?
- Ашлигимда бир кун Бани Тамим қабиласига борган сдим. Бир уйнинг олдидан стиб бораётганимда кекса кампир билан ёш бир қизни стирганларини ксрдим. Қиз жуда ҳам чиройли сди. Уни сқиндан ксриш мақсадида сув баҳонаси билан уларга сқинлашдим ва сув ссрадим. Кампир қизга сув олиб келишни айтди. Сувни ичгандан кейин кампирга:
- Бу қизнинг исми нима? Кимнинг қизи.
- Исми Зайнаб. Ҳудойрнинг қизи.
- Турмушга чиққанми?
- Йсқ, чиқмаган.
- Аллоҳнинг амри билан менга берасизми?
- Тенги бслсанг, берамиз.
Уйга келдим. сша қизга уйланишни мақсад қилиб қсйган сдим. Яқинларимдан бир неча кишини бошлаб қизнинг тоғасиникига бордик ва нистимизни айтдик. Улар рози бслишди. Аикоҳдан кейин Бани Тамим аёлларининг тошбағир сканликларини сйлаб, пушаймон бсла бошладим. сз-сзимга "А­нди бслганича бслди. Уйланаверай. Яшашда қийналсам ажрашамиз" дедим. Лушаймон бслганимни ҳеч кимга сездирмадим.

Чимилдиққа кирганимда қиз менга:
- "Хсжайин! Бундай пайтда куёвнинг Аллоҳ ризоси учун икки ракат намоз сқиб, Жаноби Ҳақдан аёлининг хайрли бслишини тилаб дуо қилиши, аёли ахлоқсиз, мижғов бслса, ёмонлигидан сақланиши учун Аллоҳга ёлвориши суннатдир" - деди. Мен ҳам: "Ҳа шундай" - деб намозга турдим. Салом бериб қарасам, у ҳам намоз сқиспти. Аамозини сқиб бслгач, менга шундай деди:
"Хсжайин! Мен бегона қизман. Сизнинг характерингизни билмайман. Севган, хуш ксрган нарсаларингизни айтинг ва мен сизнинг истакларингизга мос равишда хизматингизни қилай. Хуш ксрмаган нарсаларингизни ҳам айтингки, улардан сзимни сақлай. Сиз ёқтирмайдиган вазистга тушиб қолмай. Сизга сз қабилангиз ичида бир қиз, менга ҳам қабиламда бир йигит топиларди. Лекин тақдир бслгани учун бир-бирларимизнинг характеримизни, одатларимизни билмаган ҳолда ср-хотин бслдик. А­нди Аллоҳ Таоло буюрганидай менга ё схши муносабатда бслинг ёки мен билан ажрашинг, оилага қайтай. Сизга айтадиган илк гапларим шулар. Аллоҳдан сизни ва мени кечиришимни, исломий бир оила ҳаёти қуришга муваффақ қилишини ссрайман!"
Мен ҳам унга жавобан дедим:
"Хоним! Шундай ссзларни айтдингизки, агар бу айтганларингизни қилсангиз мени бахтиёр қиласиз, йсқ, агар ссзингизда турмасангиз сизга нима қилишимни сзингиз айтдингиз" — дедим унга.
Кейин менга дедики:
- Қариндошларимни келиб-кетишини истайсизми?
- Атиб қолишларини истамайман. Тез-тез келмасинлар.
- Қсшнилардан кимнинг чиқиб туришини, кимнинг чиқмаслигини истайсиз? Истаганларингизга ҳурмат ксрсатай, истамаганларингизга юзимни ксрсатмай, - деди.
- Фалончи-фалончилар схши, номусли кишилардир, келиб кетаверсинлар. Фақат фалон кишилар келмасинлар, кераги йсқ дедим.

Мана, сй, Шабий! Қиз мен айтгандай қилиб ҳаракат қилди. Менинг унга бслган севгим кундан-кунга ортди. Бу аҳволда орадан бир йил стди. Бир кун уйга келсам кекса бир кампир уйни ичида: "Шундай қил, бундай қилма" деб аёлимга бир нарсалар айтаспти.
- Ким бу?
- Қайнонангиз.
Ундан ҳол-аҳвол ссрадим. Мендан:
- сғлим" Аёлингдан мамнунмисан? Деб ссради. Мен:
- Мамнунман. Солиҳа бир умр йслдошдир. Жуда ҳам схши тарбис берибсиз. Фарзанд тарбислашдаги бу ғайратингизнинг
мукофотини Жаноби Ҳақ сиздан дариғ тутмасин, - дедим.
- сғлим. Аёлларнинг ёмонликлари снг ксп икки холатда билинади. Бири сғил бола туғса, иккинчиси срларида юз бурсалар. Агар аёлингда бирор камчилик ксрсанг, дарров тузатишга ҳаракат қил. Онт ичаманки, оиладаги снг ёмон нарса срларидан юз бурган дилбарларнинг нозланиб туришларидир.
Сснгра қайнонам:
- А­нди айтчи, сғлим, қариндошларимиз сизларни зиёрат қилишга қачон ва қанча вақтда келсинлар? - деб ссради. Мен:
- Хоҳлаган пайтларида келсинлар, - дедим.
Қайнонам ҳар йили бир марта уйимга келар ва менга шу тарзда насиҳат қиларди. Гапнинг қисқаси мен у билан роппа-роса 20 йил гулдай умр кечирдим. Шу вақт ичида бирор камчилигини топа олмадим.

Бир қсшим бор сди. Аёли юзсиз, тарбиссиз бслгани учун уйида ғавғо, жанжал ксп бслар сди. Уларнинг бу ҳоли аёлим Зайнаб учун шеър ёзишга ундади. Мана сша шеър:

Аёл зоти ичра Зайнабим — зарҳал,
Кстарсам қслларим қурисин дарҳол.
Бегуноҳ аёлни урмоқлик гуноҳ, Зайнабим олқишга лойиқ — Ҳақ гувоҳ.
Аёллар ичида қуёшдек порлар, Ўзгалар юлдузу бир уни чорлар.
Қуёшнинг олдида не бспти юлдуз?! У менга бахт берди кечаю-кундуз.
Зайнаб - хушхулқ, Зайнаб - вафодор,
Унга таёқ смас, мадҳис даркор. (Ааргиза А аимова таржимаси.)

Хулқ-атвори схши аёллар ҳақида куйлаб, уларнинг исмларини китобга ёзадилар, шон-шарафга буркайдилар. Тарбиссиз, ёмон хотинлар сса ҳаётларида роҳат ксриб сшамаганлари етмагандай, слгандан кейин ҳам орқаларидан шундай гапиртирадилар.

Аҳли аёлнинг ёмони

Кишининг снг катта бахтсизликларидан бири, ёмон хотинга уйланишдир. Ана шу пайтда дунёда сшар скан, жаҳаннамга тушгандай бслади. Хотинининг минғирлашларидан тсйиб кетган бир киши шу байтни айтибди:
Тек туриб, бир карра ссз айтса ногоҳ,
У дсзах сшигин очгандайин, оҳ!
Амон хотин срларининг сочини срта оқартиради, срта қаритади.
Арабларнинг буюк олими Асмоий бир куни Каъбани тавоф қилаётиб қараса, бир киши орқасига кекса бир кимсани юклаб, унга: "кичиклигингда ҳам, катталигингда ҳам минг турли азоблар бердинг" деб зорланарди. Буни сшитган Асмоий:
- Дсстим, ҳурматда камчилик қилма. Унинг сенга ксп схшиликлари теккан бслиши керак, - деб унга танбеҳ берибди.
- Сен буни менинг кимим деб сйласпсан?
- А даданг, ё бувангдир. У киши бошини чайқаб:
- Йсқ, йсқ, - дебди. Бу менинг сғлим.
Буни сшитган Асмоий қулоқларига ишонмай:
- сғлингга нима бслдики, у бу аҳволга тушди? - деб ссрабди. Дардли ота шундай дебди:
- Хотинининг ёмонлиги уни шу аҳволга келтирди... Бир киши муфтидан ссрабди:
- Муфти ҳазратлари, Жаннатдаги аёлларимиз кимлар бслади?
- Дунёдаги аёлингиз билан жаннатда ҳам бирга сшайсизлар, дегач, унинг тепа сочи тикка бслиб:
- Ундай бслса, аёлим билан ажрашай. Бу дунёда азоб бергани етмагандай охиратда ҳам азоб чекаманми? - дебди. Табиийки, бу - ҳазил. Амон хотин осонликча жаннатга кириб, сри билан бирга бсла олмайди. Жаннатга киргандан кейин сса ёмон бслмайди. А­рларига ҳаётни заҳар қилган аёлларгина бундай гапларга сабаб бсладилар. Аллоҳ бундай мусибат берувчи аёлларнинг ёмонликларидан сақласин. (Омин).

Аёлдан изланадиган фазилатлар

Оила қуриш учун ср бслажак қаллиғидан ахтарадиган бир қатор хусусистлар бор. Бу хусусда А асулуллоҳ (с.а.в.) шундай ифода стганлар:

"Аёлга тсрт нарсаси учун никоҳланади. Моли, насаби, гсзаллиги ва сътиқоди учун. Сен диндор бслганини ол. Қслларинг баракат ичида бслади".

Бу сифатларни ҳаммаси бир аёлда мужассам бслмайди. Диндорликни бир томонга ташлаб, молу дунё, гсзаллик ва шуҳрат учун уйланганлар ҳузур ва баракат топа олмайдилар. А асулуллоҳ бу хусусда шундай деганлар:

"Аёлларга фақат гсзалликлари учун уйланманглар. Вақт келадики, гсзалликлари сзларини ахлоқан паст қилади. Уларга мол-дунё учун уйланманглар, моллари сзларини йслдан оздиради, аёлларнинг диндорларига уйланинглар, шубҳасиз йиртиқ кийимли, қора, лекин диндор аёл улардан қийматлидир".

Аёлдан ажратиладиган хусусистларни қисқача шундай изоҳлаш мумкин:

1. Диндор ва солиҳа бслиши. Уйланишда аҳамист бериладиган снг муҳим хусусист шудир. А­ътиқоди, иффат ва номус туйғуси заиф бслган аёл сри ва унинг сқинлари учун ҳузурсизлик манбаи бслади. Оиланинг обрс ва сътиборини туширади.

2. Бокира бслиши. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) бокирага уйланишни тавсис стганлар. Зеро, у билан ошно бслиш, сртада муҳаббат пайдо бслиши осондир. Жобир ибн Абдуллоҳ (р.а.) айтиб бердилар:
- А асулуллох мендан "Уйландингми?" деб ссрадилар. Мен "ҳа" дедим. "Бевами, бокирами?" деди. "Бева" дедим. "Бокира олганингда сди бир-бирларинг билан муҳаббатли бслардинглар" дедилар.
Ҳазрати Ойша (р.а.)дан шундай ривост қилинади.

"Бир марта А асулуллоҳ (с.а.в.)дан:
- А­й А асулуллоҳ! Сиз бир водийга тушсангиз ва икки дарахт топсангиз, бирини устидаги меваси ейилган, иккинчисиники сса ейилмаган. Туснгизни қайси бирининг остида тсхтатасиз, деб ссрадим. А асулуллоҳ (с.а.в.): "Иккинчисининг остида" дедилар. Ҳазрати Ойша онамиз бу билан А асулуллоҳ (с.а.в.)нинг сзларидан бошқа бир бокирага уйланмаганларига ишора қилдилар ва бу билан фахрланардилар. Имом саззолий дейдилар: бокирага уйланишда учта фазилат бор:

Биринчиси, бокира қиз фақат бир срни билади ва унинг кснглини олади. Унга нисбатан муҳаббат ҳосил бслади. Аввал бошқа сркак билан алоқа қилган аёл снги срининг баъзи хулқ-атворларини ёқтирмаслиги ва унга кснгли исимаслиги мумкин. Ксз очиб ксрганинг бошқа деганлари беҳуда смас.

Иккинчиси, сри ҳам уни кспроқ севади. Чунки сркак табиати аввал қсл теккизган аёлга нисбатан совуқроқ муносабатда бслади.

Учинчидан сса бева аёл доимо аввалги срини хотирлайди. Бу сса ҳузурнинг бузилишига, кснгилнинг бслинишига сабаб бслади.

Айтишларича, аёллар уч қисм бслади. Биринчиси сеники. Сенга фойдаси тегади. Иккинчиси сеники смас, лекин сенга зарари тегади. Учинчиси ҳам сеники, ҳам сеники смас. Сеники бокира аёлдир. Ксзи сенда очилиб, қалби сенга боғлиқ бслади. Сеники бслмагани бева ва болали аёлдир. Молингни ейди, болаларига едиради ва доимо аввалги срини сслаб юради. Сеники ва сеники бслмаган сса боласиз бева аёлдир. Аввалги сридан ксра кспроқ нарса талаб қилади, мамнун қилсанг сеники бслади. Акс ҳолда аввалги сриники бслиб қолаверади.

Шунингдек, Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) уй ишларининг, болаларнинг ксплиги сабабли бева аёлга уйланганларни дуо қилганлар. сзлари ҳам турли сабаблар билан Ойша онамиздан ташқари бева аёлларга уйланганлар.

3. Туғадиган бслиши. Саҳобалардан бирлари А асулуллоҳ (с.а.в.)ни ёнига келиб:
- Мен насл-насабли ва гсзал аёл топдим, лекин туғмайди. Унга уйланайми? Деганларида А асулуллоҳ (с.а.в.) "Йсқ" дедилар. У саволни уч марта қайтарди. А асулуллоҳ кейин:
- "Туғадиган севимли аёлларни олинглар. Чунки қиёмат кунида мен бошқа умматларга ксра сизнинг ксплигингиз билан фахрланаман" дедилар.

4. Соғлом бслиши. Ҳамма нарсанинг боши соғлиқдир. Турмуш қурмоқчи бслганларнинг жисмоний ва руҳий касалликларини сширмаслик керак. Зеро, бу кейинроқ маълум бслса, ажралиш ва дилхираликка сабаб бслади. Касаллик туфайли никоҳни бузиш ёки бузмаслик хусусида ихтилофлар бор. Лекин кспчиликнинг фикрига ксра, ажралиш мумкин. Бунга доир баъзи ривостлар бор. "Лайғамбар (с.а.в.) Бани Гифордан бир аёлга уйландилар. Чимилдиққа кирганларида унинг биқинида тери касаллиги бор сканлигини ксриб, дарров оиласига қайтардилар ва "Мендан унинг нуқсонини сширдингиз - дедилар". Ҳазрати Али ва Ҳазрати Умар (р.а.)ларнинг фикрича, тсртта сабаб билан ажралиш мумкин. Булар, жиннилик, моховлик, тери касаллиги ва жинсий аъзолардаги касаллик. Бу борада сркакда бслса ҳам, аёлда бслса ҳам фарқи йсқ.

5. Қариндош бслмаслик. Замонавий тиббиёт сқин қариндошлар билан қурилган оилаларда туғилаётган фарзандларнинг жисмоний ва руҳий касалликларга дучор бслаётганинг тасдиқламоқда. Статистик маълумотлар туғма ногирон болаларнинг аксаристи сқин қариндошларга оид сканлигини ксрсатмоқда.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг бу тсғрида шундай ҳадис ривост қилинади:
- "Яқин қариндошлар билан турмуш қурманглар. Зеро, оила заиф бслади". Ҳазрати Умар ҳам шундай деган: "Бегона аёлларга уйланингларки, болаларингиз заиф ва қобилистсиз бслмайди".

Бундан ташқари, сқин сшаганлари учун улар орасида севги боғи бсш бслади. Бир-бирларига нисбатан жинсий майл ҳам бслмайди. Чунки улар ксп вақтдан бери бирга сшашган. Қариндошлик ҳам жинсий орзуларни тссади. Тарафлар сртасида севги ва ҳурмат бслмайди. Шунингдек, ср-хотинда салбий хулқ-атворлар бслмаслиги керак. Дангасалик, қайсарлик, худбинлик, хасислик, исрофгарчилик, тарбиссизлик ва марҳаматсизлик, бадқовоқлик, сзмалик ва ҳоказо.

А исоладаги куёв

Келиндан ахтариладиган хусусистлар йигитда ҳам бслмоғи лозим. Албатта, аввало диндорлик ва ахлоқ туриши табиий. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.): "А­ътиқод ва хулқ-атвори схши бслган, йигитга қизингизни ссрашса, дарров беринг. Акс ҳолда ер юзида фитна ва фасод ёйилади", деганлар.

Афсуски, аксарист ота-оналар аввало куёвнинг мол-дунёсига, дипломига, амалига сътибор берадилар. Ҳадисда айтилганидай, бу фитна ва фасодга йсл очади. Соғлом оила қуриш қийинлашади. Шу тариқа жамист ҳам заифлашади. Ахлоқли оилада, соғлом муҳитда катта бслган ксп қизлар бундай хатонинг қурбони бслиб, келин бслган хонадонидаги ношаръий муҳитда маънавистини йсқотиб, сткинчи дунё манфаати учун абадий ҳаётини барбод қилмоқда.

Саҳобалардан Саҳл ибн Саъд-ас-Саидий (р.а.) ривост қилади: Бир кун А асулуллоҳ (с.а.в.)нинг ёнларидан бир бой одам стди. А асулуллоҳ (с.а.в.) шерикларидан ссрадилар:
- Бу киши ҳақида нима дейсизлар?
- Қиз ссраса беришга, тилаги бслса бажарилишга, гапирса ссзини тинглашга лойиқ бир киши, деб жавоб бердилар. А асулуллоҳ индамадилар. Шу пайт фақир мусулмонлардан бири стди. Бу сафар А асулуллоҳ (с.а.в.):
- Бу фақир киши ҳақида нима дейсизлар? - деб ссрадилар. Анидагилар:
- Қиз ссраса беришга, тилаги бслса бажарилишига, гапирса ссзи тингланишга нолойиқ бир кимса, - дедилар. Шунда А асулуллоҳ:
- Бу фақир киши босги бойдан ер юзи тслгунча хайрлироқ, - дедилар. Ҳасан Басрий ҳазратларидан ссрадилар:
- Жуда ҳам схши ксрадиган қизим бор. Унга талабгорлар ҳам ксп. Уни кимга турмушга берай?
Ҳасан Басрий шундай жавоб бердилар:
- Аллоҳни ҳурмат қиладиганига бер. Зеро, ундай одам қизингни схши ксрса, унга нисбатан схши муомалада бслади. Мабодо ёқтирмаса ҳам ҳеч бслмаганда унга ёмонлик қилмайди.