- Тирикчилигимизни таъминлаш учун чиқиб кетдилар, - деди келин.
- Тирикчилингиз, аҳволингиз схшими?
- Биз, хайр, саодат ва баракат ичидамиз, — деди ва Аллоҳга ҳамду-сано айтди.
- Аима еб, нима ичспсизлар?
- Гсшт еспмиз, сув ичспмиз.
- А­й А аббим, буларни гсштларини ва сувларини баракотли қил, - деб дуо қилдилар ва келинга:
- А­ринг келганида унга салом айт ва унга сшигини схши тутишлини тайинла, — дедилар. Иброҳим кейин Шомга қайтди. Исмоил қайтиб келиб, аёлидан:
- Уйимизга биров келдими? - деб ссради.
- Ҳа, нуроний юзли бир отахон келди.
- Сизни ссради, мен тирикчилигимизни таъминлаш учун чиқиб кетди, дедим. -Тирикчилигингиз қандай? - деб ссради. Мен: - Ҳамма нарсамиз етарли дедим.
Кейин Исмоил аёлидан:
- Сенга бирор нарса омонат қилдими? - деб ссради. Аёли:
- Ҳа. Сизга салом айтишимни ва уйнинг сшигини схшилаб тутишингизни тайинлади, деди. Исмоил аёлига:
- сша зот менинг отамдир. Сен сса уйимизни шарафли сшигисан. Отам менга сени схши тутишимни амр қилган, деди.
Иброҳим (а.с.) борига шукр қилмайдиган биринчи келинни хуш ксрмаган ва у билан ажралишини истаган, сабр-қаноатли иккинчи келинни сса схши ксриб, унинг схши тарзда сақланишини истаган ва уни дуо қилганлар. Лайғамбарларнинг дуосига мушарраф бслишни истовчи келинлар Иброҳим (а.с.)нинг иккинчи келини каби ҳаракат қилишлари керак.\

Умумий ҳуқуқлар

А. А­р-хотиннинг вазифалари.

Оилада ср ёки аёлдан бирини иккинчи даражада ксриш хатодир.

Баъзилар айтилган бу ҳақ ва вазифаларга баҳо берар скан, Исломни аёлнинг иккинчи даражага қсйган, уни фақат сркакнинг хизматчиси сифатида билади, холос, деб даъво қилмоқдалар.

Ислом инсонга қандай бслса, аёлга ҳам шундайдир. А­ркакни юқори, аёлни паст ксриш ахмоқликдир. Агар аёл қадрсиз бслса, у туққан сғли ҳам, қиз ҳам қадрсиз деганидир.

Аллоҳга ибодат ва итоат қилишда сркак билан аёл сртасида фарқ йсқ. Зеро, инсон сркак ва аёлдан дунёга келади.

"А­й, инсонлар, дарҳақиқат Биз сизларни бир сркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан сратдик..." (Ҳужурот сураси, 13-ост).

Ҳадиси шарифда сса:
"Аёллар билан сркаклар бир дарахтнинг икки шохидир" дейилган.

В. Тузилиш фарқи.

Инсоний ҳақ-ҳуқуқ жиҳатидан сркак ва аёл тенг, аммо жисмоний ва руҳий тузилишлари фарқлидир. Зотан, буни инкор стиш мумкин смас. Акс ҳолда сркак ва аёл деган икки тушунча майдонга келмас сди.

Аёл сркакдан устун смас.
Аёл сркакдан паст смас.
Аёл сркак билан тенг смас.
Хсш, ундай бслса нима?

Аёл аёлдир, сркак сркакдир. Аллоҳ аёлга айрим хусусистлар, сркакка айрим хусусистлар берган. Аёлларнинг нозик ва сезгир бслишлари зарурдир. Улар марҳаматли бслмасалар, ҳар ҳолда бизларни тсққиз ой кун оғриқ ва азобларга чидаб кстара олмас, уйқу ва дам олишдан воз кечмас сдилар.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) аёлларни ҳассослигини билганлари учун уларни чиннига схшатганлар.

Жаноби Ҳақ сркак ва аёлнинг тузилишларига мос ишларни амр стиб, уларни бир-бирларига ёрдамчи бслишларини истаган.

С. Ҳуқуқ ва бурчлар.

Ҳуқуқ ва бурч бир-биридан айрилмайдиган икки тушунчадир. А­ркак ва аёлнинг асосий ҳақлари билан бирга ёнма-ён жинсистга боғлиқ бир қанча бурчлари ҳам бор.

Асосий қонунларда айтилганидай: ҳеч ким ёшига, кучига ва жинсига мос бслмаган ишга буюрилмайди.

А­ркак билан аёл тенг деб, аёлларни ксмир конлари ёки шунга схшаш оғир ишларда ишлатиш уларнинг ҳақларини ҳимос қилиш смас, аксинча, азоб беришдир.

Иш тақсимлашда жинсистни сътиборга олмаслик баъзан жиност бслади. Ҳомиладорлик, туғиш, ҳайз каби аёлларга хос жиҳатларни сътиборга олмасдан сркакларнинг ишини уларга юклаш зулмдир.

Болани қорнида кстариб дунёга келтирган она, унга схши тарбис бера олади ва бунга ҳаммадан ксра кспроқ ҳақлидир. Фарзанд тарбисси билан шуғуллангани учун аёлнинг сркакка нисбатан уйда бслиши табиийдир. Халқ тилида аёлни "ички вакил", сркакни "ташқи вакил" дейилиши шундандир.

Бу билан сркакни уй билан, аёлни сса ташқари билан иши йсқ деб бслмайди. Аёлнинг вазифаси кспроқ уйда, срники сса кспроқ ташқарида деганидир.

Уй ишлари ксчадаги ишлардан осон ва аҳамистсиз смас. Уйнинг тозалиги, тартиби, овқат, кийим, бола тарбисси ва бошқа юмушлар бир аёл учун етарлича ташвишдир. Ҳамма сзига мос ишга талабгор бслади.

D. Аёлнинг ҳақлари.

Афлотун аёлларни "Жамистнинг тенг аъзоси" деган, Аристотел сса "сратилишда срим қолган сркак" деб таърифлаган. А имда фуқаро ҳисобланмаган, Ҳиндистонда сри слса, у ҳам слдириб ксмилган. Қобулда уй ҳайвони қаторида саналган, Хитойда қийматсиз бслгани учун ҳатто исм қсйилмай, бир, икки, уч деб номер берилган, Европада аёлни инсон ёки инсон смаслиги баҳс қилинган. Яқин кунларгача мулкдорлик ҳақлари бслмаган. 1938 йилда Франяисда чиққан бир қарорга ксра, аёлни чекка имзо қсйиши, банкда ҳисоб рақамини очиши, молисвий бир шартнома тузиши ман қилинган сди.

Ислом сса биринчи асрлар олдин аёлларга сз ҳақларини танитган, мажбуран турмушга берилишига қарши чиққан, олиш-бериш, ижарага олиш, ширкат очиш, қарз, гаров, омонат, васист каби ишларни қилиш ҳуқуқини берган. Сайлаш ва сайланиш, илм олиш, саёҳат қилиш ҳаққини берган, меросга шерик қилган.

А­ркак аёлнинг бсриси смас. Ҳақиқий бахтни бир-бирларидан топган ср-хотинлари оиланинг ҳузури, жамистнинг соғломлиги, наслни келажаги учун қслни-қслга, кснгилни-кснгилга беришга масъулдирлар. Севги, самимист, ёрдам бериш, садоқат ва сабр бслмаган оилада ҳузур бслмайди.

Оилани ҳимос қилишда сқинларнинг вазифалари

Ота ва оналар фарзандларни схши ксриши табиий. Зеро, фарзанд уларнинг бир парчасидир. Лекин улар турмуш қургач, аҳвол бошқача бслади. Чунки севгини баҳам ксрадиган снги шерик келган.
Айрим ота-оналар фарзандлари турмуш қургандан кейин ҳам уларни аввалгидай бошқаришга ҳаракат қилишади. Бу сса кспинча снги оилаларга салбий таъсир ксрсатиб, сртага совуқчилик тушишига сабаб бслади.

Қайнота-қайноналарни келин (ёки куёвлар) томонидан унча хушланмаслигининг асосий сабаби оила ҳаётига ортиқча аралашишларидир. А­рининг катталар қслида қсғирчоқ сканини ксрган келиннинг унга нисбатан бслган хурмати сз-сзидан пасасди. Аммо турмуш ишларида унча уқуви бслмаган ёшларга йсл-йсриқлар ксрсатиш, маслаҳат бериш ҳам зарур. Бу маслаҳатларнинг меъёри, маълум бир чегараси бслсагина ижобий натижага сришиш мумкин.

Чегара қандай бслиши керак?

а. Катталар снги турмуш қурганларни зимдан текширишлари зарур.
б. А­ҳтиёж туғилган пайтларда ёрдамни асмасликлари керак.
в. Келинларини ва куёвларини сз болалари каби ксришлари керак. Шундай қилган тақдирларида келин ва куёвлар ҳам уларни сз ота-оналаридай схши ксришади. Хизмат ва итоат стишда камчиликка йсл қсймайдилар. Шу тариқа оила аъзолари бир вужуднинг аъзолари каби бир-бирларига боғланадилар, биргаликда ҳузур-ҳаловатда сшайдилар.
г. Келиб-кетишда меъёрдан ошмасликлар керак. Безор қилиш смас, соғинтириш асосдир. Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) шундай деганлар: "Сийрак зиёрат қилки, севгинг ортсин".

Оилани ҳимос қилишда давлатнинг вазифалари

Турмуш қуриш қийинлашган, ғайри шаръий алоқалар кспайган, ижтимоий алоқа заифлашган бир жамистда давлат оилага сътиборни кучайтириши лозим. Оила ижтимоий суғурта даргоҳи сканлигини айтган сдик. Бу жиҳатдан оила давлатнинг асосий вазифаларидан бирини сз зиммасига олган. Бир-бирларига оила орқали боғланганлар сзаро кспроқ ёрдамлашмоқдалар. Қариндошликни таъминлаган бу ёрдам иқтисодий ва ижтимоий муаммоларни енгиллаштирмоқда. Оила қуришга даъват қилувчи ва қсллаб-қувватловчи амалиётлар давлат томонидан амалга оширилиши турмуш қурганлар ижтимоий ҳақлардан кспроқ фойдаланишга имкон сратиши лозим.

Бахтли бслишнинг асосий шартлари

Ҳамма сз имконисти даражасида оила қуради. Бироқ муҳими оилани ҳузур ва бахт ичида давом сттиришдир.

Бахтли ҳаёт кечиришнинг асосий шартларини қуйидагича белгилаш мумкин.
1. Яхши турмуш сртоқ танлаш.
2. Ўзаро ҳурмат ва муҳаббат.
3. Сабр-тоқат.
4. Фидокорлик.
5. Тежамкор бслиш.
6. Бир-бирларини қадрлаш.
7. Бир-бирларига ишониш.
8. Ўзаро маслаҳат билан иш тутиш.
9. Ваъдага вафо қилиш.
10. Яқинлар билан алоқа ва иззат-икром.
11. Бадавлат бслиш.
12. Меҳнатсевар бслиш.
13. Ўзини снгилаш.
14. А­ътиқодли ва амал қилувчи бслиш.
15. Тоза ва гсзал кийиниш
16. Марҳаматли ва шафқатли бслиш.
17. Сахийлик.
18. Ширинсуханлик.
19. Жинсий қониқиш.
20. Фарзандли бслиш.

Бахтсизлик сабаблари

Ширин орзу ва гсзал умидлар билан қурилган оила баъзан секин-секин орзу-умидлар ва севги ссниб бораётган холга келиб қолади. Киносли ссзлар, кснгилга тегувчи салбий муносабатлар бир-бирини қувлайди. А­р-хотин умидсизликка тушиб, ҳаётлари заҳарга айланади. Хсш, бундай кснгилсиз аҳволнинг асосий сабаблари нимада?

1. Турмуш сртоқ танлашда хатолик.
2. Хулқ-атворнинг мос келмаслиги.
3. А­р-хотиннинг бир-бирларини тушунмаслиги.
4. Турмуш сртоққа ва сқинларига ҳурматсизлик.
5. Худбинлик.
6. Асабийланиш ва хафа бслиш.
7. Ишончсизлик.
8. Ғийбат.
9. Фикрни сзгариши.
10. Ишонч ва амал заифлиги.
11. Дангаса бслиш.
12. Ақимсиз бслиш.
13. Қайнона зулми.
14. А­р зулми.
15. Амон одатлар (ичиш, қимор сйнаш, зино ва ҳакозо).
16. Қаноатсизлик.
17. Тирикчилик қайғуси.
18. Хасислик.
19. Ўзаро қспол муносабатда бслиш.
20. Жинсий тарафлама қониқиш ҳосил қилмаслик.
21. Фарзандсизлик.