Оилани заифлаштирадиган жиҳатлар

Ҳазрати Одам ва Момо Ҳаводан бошланган оила маълум бир даврларда сз қийматини йсқотган. Бу холатнинг бошланиши ғарбдаги техника даврига тсғри келади. Фабрикаларда ишлаш учун қишлоқдан шаҳарга саноат марказларига келган кишилар кспинча оилаларини ташлаб келган. Шахсни ютиб юборадиган катта шаҳарнинг қсрқинчли чархпалаги остида сз қадристларини аста-секин йсқота бошлашган. Кейинчалик ишларга жалб стилган аёллар шаҳарнинг фаҳш ҳаётидан сзларини тис олмагани ҳам оилалар бузилишига туртки бслган. Бундан ташқари аёлларнинг ишлаши туфайли оиладаги самимийлик бузилган, она меҳридан маҳрум бслган уй гсё меҳмонхона сингари бслиб, рсзғор ишлари хизматчиларга юклатилган. Етимхоналарга юборилган болалар она ва ота тарбиссидан маҳрум бслганлар.

ФАА ЗААДАИАГ ҲАҚЛАА И

Фарзанд севгиси

Турмуш қуришдан асосий мақсад наслни давом сттиришдир. Шунинг учун Аллоҳ одам фитратига фарзанд муҳаббатини жойлаган ва бу севги туфайли фарзанд сстиришдаги турли қийинчиликларга дош берилмоқда. Бу меҳр ҳайвонларда ҳам мавжуд. Фарзандини сақлаш учун ҳаётини хавф остига қссдиган қанча жониворларга дуч келинган. Қуръони Карим ифодасига ксра, болалар дунё ҳаётининг зийнатидир.

"Мол-мулк, бола-чақа шу ҳаёти дунё зийнатидир" (Қаҳф сураси, 46-ост).

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) фарзандни "жигарпора" деб таърифлаганлар, неваралари Ҳасан ва Ҳусанни "менинг дунёдаги иккита гулим" деганлар. Бундан ташқари Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Ҳасанни елкаларига миндириб:

- "Аллоҳим! Мен уни севаман. Сен ҳам сев" деганлар. А асулуллоҳ (с.а.в.) Анас ибн Моликни ҳам шундай дуо қилганлар:
- "Аллоҳим! Унинг молини ва боласини кспайтир, уни баракотли қил".

Оила жамистнинг, болалар сса оиланинг таъминотидир. А­р-хотинни бир-бирига боғлайдиган снг аҳамистли нарса фарзанддир. Статистик маълумотларга қараганда, бола сони кспайгач, ажрашиш нисбати камаймоқда.

Фарзанд тарбиссининг аҳамисти

Оиланинг ксз қорачиғи бслган фарзандларнинг комил инсон бслишлари ва келажакда ота-онани снг гсзал шаклда ҳурмат қилиб, уларни хайр билан ёдга олинишлари учун схши тарбис берилиши керак. Акс ҳолда саодат ва раҳмат манбаи бслган болалар фалокат ва азоб сабаби бсладилар.
Фарзанд тарбисси жуда ксп билим, сабр ва жиддийликни талаб қилади. Исломий тамойилларга ксра, қандай тарбис беришни, қайси ёшда қандай муносабатда бслишлари кераклигини билишлари ижобий рол сйнайди.

Фарзанд туғилгандан кейинги вазифалар

1. Табрик ва таҳник.

Хоҳ қиз бслсин, хоҳ сғил бслсин фарзан дунёга келган пайтда аввало онага "муборак бслсин" дейилиши, ота-онани снги "меҳмон" билан табрикланиши керак. Ундан кейинги иш хурмо ёки бошқа бирор ширин нарсани сзиб, боланинг томоғига суртишдирки, бунга "таҳник" дейилади. Бу Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.)нинг тажрибаларидир. Соғлигига ҳам фойдали. Шундай йсл билан жағни ҳаракатлантириб қувватлантириш, шу тариқа онасининг ксксини тезроқ тутишини таъминлаш мумкин.

2. Исм қсйиш.

Исм инсоннинг "гувоҳномаси"дир. Дунёда ҳам, охиратда ҳам киши исми билан чақирилади.

"Шубҳасизки, сизлар қиёмат куни исмларингиз билан, оталарингизнинг исми билан чақириласизлар. Шундай скан фарзандларга гсзал исм қсйинг".

Исмни қачон қсйилиши хусусида сркинлик бор. Туғилган куни, уч кундан кейин, ақиқа куни ёки кейинроқ қсйса ҳам бславеради.

Исм беришдан олдин болани снг қулоғига азон, чап қулоғига иқомат айтиш суннатдир. А асулуллоҳ (с.а.в.) Ҳазрати Ҳасаннинг қулоғига азон, иқомат айтганлар ва бу шайтоннинг йслини тссишини билдирганлар.

Инсон дунёга келганида илк сшитадиган ссзи "Аллоҳу акбар", дунёдан риҳлат қиларкан, охирги сшитадиган ссзи Калимаи Тавҳид бслса, ҳаётни гсзал бошлаган ва гсзал тугатган бслади. Ҳаётга маъно ва қиймат берадиган нарса шудир.

Исмларнинг чиройли бслиши.

Мавжудотларни снг шарафлиси бслган инсоннинг исми ҳам шарафига мос равишда бслиши керак. Жоҳилист даврида инсонларга ҳайвонлар номи қспол, ёқимсиз исмлар ёки бутларнинг исмларини қсйиш кенг ёйилган сди.

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) исмларга ҳам алоҳида сътибор берганлар. Ҳатто ксп саҳобаларнинг исмларни сзгартириб, чиройли исм қсйганлар.

"Лайғамбарлар исмларини ишлатинглар. Аллоҳни снг севган исмлари Абдуллоҳ ва Абдураҳмондир".

Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) инсонларга ёмон лақаб берилиб, лақаб билан чақирилишини ман қилганлар.

3. Ақиқа.

Ақиқа туғилган бола учун еттинчи куни қурбонлик ссйиш. Олимларнинг аксаристи ақиқа қилиш суннат дейишган. Зеро, Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Ҳазрати Ҳасан ва Ҳусанлар учун ақиқа берганлар.

"Ҳар болага ақиқаси гаровдир. Еттинчи куни қсй ссйилади, исми қсйилади ва сочи олдирилади".

Ақиқанинг еттинчи куни берилиши мустаҳаб бслса-да, бошқа пайтда ҳам берилиши мумкин. Отанинг иқтисодий аҳволи тсғри келса, еттинчи куни, тсғри келмаса, бошқа пайтда беради.

Ақиқада ссйиладиган ҳайвоннинг сифати қурбонликдаги ҳайвондай бслади. Фақат ақиқада шерикликда ҳайвон ссйиш мумкин смас.

Ақиқанинг ҳикмати.

Ақиқа болани ҳар турли ёмонликлардан, шайтон васвасасидан сақланиши учун Аллоҳ йслига қилинадиган бир сҳсондир. Ссйилган ҳайвоннинг ҳар бир аъзоси бола аъзоларига бадал сифатида бслади. Бундан ташқари шу сабаб билан дсстлар бир ерга тспланади. Фарзанд соҳибининг қувончига шерик бслинган, гсштидан фақирларга тарқатилиши сса ижтимоий ксмак бслади. Ақиқадан бир бслак гсшт боланинг туғилишини назорат қилган досга берилиши лозим топилган.

4. Садақа бериш.

Бола билан боғлиқ шаръий ҳукмлардан бири, туғилганидан етти кун стгач, боланинг сочини олдириб, соч оғирлигидаги кумушни фақирларга садақа сифатида берилишидир.

Бунинг тиббий ва ижтимоий ҳикматлари бор. Янги туғилган чақалоқнинг сочи олинса, соч илдизлари бақувват ва тез ссадиган бслади. Кумуш садақа стилиши сса фақирларнинг қувончига ва уларнинг сидқидилдан дуо қилишларига сабаб бслади.

Баъзи ислом слкаларида исм бериш, қсй ссйиб зиёфат бериш, соч олиб садақа беришлар бир кунда стмоқда. Бу маросим асосан Шимолий Африка диёрлари кенг ёйилган.

5. Суннат қилдириш.

Суннат қилиш фитратга хосдир. Бу Ҳазрати Иброҳим (а.с.)дан стган бир суннат бслиб, Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) шундай деганлар: "Иброҳим (а.с.) саксон ёшида Қаддум қишлоғида суннат қилинди". Қаддум Шомга қарашли бир қишлоқ сди. Баъзи ривостларда "Қаддум ссзи айтилганки, дурадгор асбоби бслган теша, демакдир. Бунинг маъноси Иброҳим (а.с.) саксон ёшида теша билан суннат қилинди дегани бслади.

Суннат қилиш сҳудийларда ҳам амал қилинадиган бир анъанадир. Зеро, Тавротнинг ҳукми шундай. Авваллари христианларда ҳам бу одат бор сди.

Суннат қилиш Исломнинг шиоридир. Бир тарафдан қараганда инсон вужудига Ислом тамғаси уришдир. Аллоҳга таслим бслишнинг ва Иброҳим (а.с.)га севги ва ҳурматнинг белгисидир. Бу амал сркаклар учун вожиб бслиб, фарзанд балоғатга етмасдан олдин суннат қилиниши керак. Туғилгандан кейин қисқа муддат ичида қилиниши схши. Зеро, Ҳазрати Лайғамбар (с.а.в.) Ҳазрати Ҳасан ва Ҳусанни етти кунлигида суннат қилдирганлар. Унинг соғлиқ тарафидан ҳам ксп фойдалари бор. Баъзи шифокорларнинг фикрига қараганда, рак сҳтимолини бир мунча камайтиради.

Суннат фарзанд ҳаётида аҳамистли бслгани боис зиёфат ҳам берилмоқда.

6. Тарбис бериш.

Ота-оналар фарзандларни ҳар жиҳатдан етук қилиб, жамистга, слу-юртга фойдали инсон бслишлари учун астойдил ҳаракат қилишлари шарт.

Тарбиснинг иккита — маънавий ва жисмоний йсналиши бор.

1. Маънавий тарбис.

Инсонлар дунёга гуноҳсиз келадилар. Гсдакнинг соф миссини бузмасдан Исломий хулқ-атвор асосида тарбислаш, аввало, ота-оналарнинг вазифаларидир. Фарзанд ота ва онага Аллоҳнинг бир омонати ва қалби ишлов берилган олмос каби покиза, соф ва айни пайтда бсм-бсшдир. Ксрган ва сшитган ҳар нарсасини уқиб олишга қобилистли, айтилган ҳар ишни қилишга мойил. Яхшилик сргатилса, схши етишади, дунёда ҳам охиратда ҳам бахтли бслади. Агар фарзанд бесътибор, сз бошимча қолдирилса, дунё ва охиратда ҳалок бслади. Бунга схши тарбис бермаган ота-она жавобгар бслади. Болаларни дунёвий ва охират оид хавфлардан қсриқлаш Аллоҳнинг амридир.
"А­й, мсъминлар, сизлар сзларингизни ва аҳли аёлингизни стини одамлар ва тошларда бслган дсзахдан сақлангиз..." (Ҳужурот сураси, 6-ост).

Фарзанд тарбиссининг аҳамистига доир бир қанча ҳадиси шарифлар келтирсак:

"Ҳеч бир ота боласига гсзал одобдан аълороқ, афзалроқ нарса бера олмайди. Фазандларингизга ва оила аъзоларингизга схшиликни сргатинг, уларни одобли қилиб сстиринг".

"Болаларингизни шу уч одоб орқали тарбисланг: Лайғамбарини севиш, унинг оиласини, дссти ва сқинларини севиш, Қуръон сқиш".