3. Besh marta (to‘rt marta "Muhammad" va bir marta "Ahmad" shaklida).
Alloh taolo aytadi:
"Muhammad faqat bir Payg‘ambardir. Undan ilgari ham Payg‘ambarlar o‘tgan". (Oli Imron surasi, 144-oyatidan.)
"(Ey mo‘minlar), Muhammad sizlardan biron kishining otasi emas, balki u Allohning elchisi va Payg‘ambarlarning so‘nggisidir". (Ahzob surasi, 40-oyatidan.)
"(Alloh) iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan hamda Muhammad (alayhissalom)ga nozil qilingan Narsaga (ya’ni, Qur’onga) iymon keltirgan zotlarning yomonlik-gunohlarini o‘chirur va ishlarini o‘nglar-holbuki, u Parvardigorlari tomonidan kelgan Haqiqatdir". (Muhammad surasi, 2-oyat)
"Muhammad Allohning elchisidir". (Fath surasi, 29-oyatidan.)
"(Ey Muhammad alayhissalom) eslang! Iyso ibn Maryam (shunday) degan edi: "Ey Bani Isroil, albatta, men Allohning sizlarga (yuborgan) Elchisidirman. (Men) o‘zimdan oldingi Tavrotni tasdiqlaguvchi va o‘zimdan keyin keladigan Ahmad ismli bir Payg‘ambar haqida xushxabar berguvchi bo‘lgan holda (yuborildim)". (Saf surasi, 6-oyatidan)
Mashhur da’vatchi olim Ahmad Diydot aytadi: "Qur’oni karimda Iyso alayhissalomning ismi 25 marta, Muso alayhissalomning ismi esa 136 marta zikr qilingan. Iyso alayhissalom Qur’onda Muhammad sollallohu alayhi vasallamga qaraganda besh marta ko‘proq tilga olinadi. Siz tasavvur qila olasizmi, biror kitobni o‘ylab topgan kishi unda o‘zi haqida hikoya qilmasa? U o‘zidan ko‘ra Iyso alayhissalomni besh marta ko‘proq tilga olgan. Bu mumkin emas. Qaysi yozuvchi yoki biograf shunday yo‘l tutadi? O’zini hurmat qilgan yozuvchi bunday qilmasdi! Bu (Qur’on) Muhammad sollallohu alayhi vasallamning asari emas! Agar bu Kitob uning asari bo‘lganida edi, aniqki, u o‘zini ko‘klarga ko‘targan bo‘lardi". (Ahmad Diydot, "Xristos v Islame" ma’ruzasidan)

4. Madaniy suralarda (Oli Imron, Ahzob, Muhammad, Fath va Saf suralarida).
Payg‘ambarimizning ismlari makkiy suralarda zikr qilinmagani ham Qur’oni karimning ilohiy kitob ekani, Muhammad alayhissalomning ijodi emasligiga dalolat qiladi. Farazan, Qur’oni karim Muhammad alayhissalomning ijodi bo‘lsa va u kishi Makkada og‘ir sharoitda turganlarida, Makka mushriklari u kishining payg‘ambarliklarini tan olmay, yolg‘onchiga chiqarib turganlarida, u zot o‘z ismlarini Qur’onga kiritib: "Mana, Xudo mening ismimni ilohiy kitobiga kiritdi. Sizlar esa, meni tan olmayapsizlar", degan bo‘lmasmidilar?
U zot Makka mushriklarining zulmidan mo‘‘jizaviy suratda qutilib, Yasribga (Madinaning eski nomi) hijrat qilib, u yerda o‘rnashganlaridan keyin, mantiqan ham bu ishni qilishga ehtiyojlari qolmagandi. Madina hijratidan so‘ng Alloh taolo Payg‘ambarimizning muborak ismlarini Qur’onida zikr qildi. Shak-shubhasiz, Qur’oni karim Alloh taoloning kalomidir!

5. Yigirma bitta.
1) Abdulloh (laqabi Zabihulloh. 25 yoshida vafot etgan).
Abdulmuttalibning tushida bir necha asr ilgari jurhumiylar tomonidan ko‘mib yuborilgan Zamzam bulog‘ini kavlash buyurilib, o‘rni ham ko‘rsatiladi. Zamzamni kavlab chiqarib, hojilarni Zamzam bilan sug‘orishni boshlaganida, qurayshliklar: "Bizni ham sherik qilasan", deb, Abdulmuttalib bilan uzoq muddat janjallashadilar. Oqibatida bir voqea yuz berib, Zamzamga Abdulmuttalib haqli ekaniga qurayshliklar guvoh bo‘lishadi. Ana shunda Abdulmuttalib: "Agar Alloh menga o‘nta o‘g‘il berib, ular meni himoya qila oladigan darajaga yetsalar, bittasini Ka’baning oldida qurbonlik qilaman", deya nazr qiladi... (To‘liq ma’lumot uchun qarang: "Hadis va Hayot", 19-juz, 55 - 59-betlar; "Saodatasri qissalari", 1-kitob, 77 - 82-betlar.)
2) Abdulmuttalib (ismi Shayba, kunyasi Abul Horis). Boshida oq sochi bo‘lgani uchun onasi unga Shayba (Oqsoch) nomini bergan. "Rifoda" (hojilarga taom berish) va "siqoya" (hojilarga suv tarqatish) otasi Hoshimning vazifasi edi. Undan keyin bu ishni Hoshimning akasi Muttalib olgan. Abdulmuttalib esa amakisi Muttalibning o‘limidan so‘ng "rifoda" va "siqoya"larni boshqaradi. Milodiy 497 yil tug‘ilgan. Vafoti 579 yil;
3) Hoshim (ismi Amr).
Qahatchilik yillarida Shom (hozirda Suriya, Iordaniya, Livan va Falastin davlatlari joylashgan yerlar)dan karvon bilan non olib keltirib, xalqqa ko‘p bor "Sarid" (nonli taom) qilib tarqatgani uchun unga "Hoshim" (nonli taom tarqatuvchi) laqabi berilgan. Hojilarga taom va suv tarqatgan. Falastinning G’azza shahrida vafot etgan. Payg‘ambarimizning hoshimiylar sulolasidan deyilishining sababi mana shu bobolariga nisbatandir;
4) Abdumanof (ismi Mug‘iyra).
Tug‘ilganida birinchi bo‘lib Manof ismli butning oldiga olib borishgani uchun Abdumanof, ya’ni, manofning quli laqabi berilgan. Yana chiroyli, go‘zal yuzli bo‘lgani uchun "qamarul batho" (cho‘ldagi oy) laqabini ham olgan;
5) Qusay (ismi Zayd).
U milodiy 440 yili Makkada jumhuriy davlat (ta’bir joiz bo‘lsa, demokratik kichik davlat)ga asos solgan hamda "Rifoda", "Siqoya" va "Dorun Nadva" (maslahat kengashi, o‘sha vaqtdagi Makka parlamenti)ni tashkil etgan. Urush bayrog‘i ham faqat uning qo‘li bilan o‘rnatilar edi;
6) Kilob (ismi Hakim, kunyasi Abu Zuhra).
Ov itlarini ko‘paytirgani uchun Kilob laqabini olgan. U ikki o‘g‘il - Zuhra va Qusayning otasidir. Bularning ikkisi ham Payg‘ambarimizga bobo bo‘ladilar. Zuhra ona tarafdan bobo bo‘lgani bois, Payg‘ambarimizning onalari Ominai Zuhriyya deb nomlanadilar;
7) Murra;
Ka’b.
Ka’bning ma’nosi — sha’ni ulug‘, qadri baland, mashhur. U ismiga mos bo‘lgan;
9) Luay;
10) G’olib;
11) Fihr.
U Quraysh qabilasining asoschisi hisoblanadi. Uning laqabi Quraysh edi. "Quraysh"ning ma’nosi "akula"dir. U oliy axloqli, hikmatli kishi bo‘lgan. Yaman hukmdori Hasson Ka’bani buzib, toshlarini Yamanga olib borib, Ka’bani o‘sha yerda qurish niyati bilan Makkaga hujum qilganida, Fihr aka-ukalari bilan bosqinchilarga qarshi kurashadi va Hassonni asir olib g‘olib bo‘ladi. Qolaversa, Fihr va uning avlodi arab qabilalari ichida kuchli, jasoratli va qudratli bo‘lganlari uchun ham arablar unga Quraysh (akula) laqabini berishgan;
12) Molik;
13) Nazr (ismi Qays);
14) Kinona;
15) Xuzayma;
16) Mudrika (ismi Omir).
Omirning otasi Ilyosning uchta o‘g‘li bo‘lgan. Bir kuni Ilyosning tuyalari qochib ketadi. Ularni topa olmay juda qiynaladi. Oxiri o‘g‘illarini tuyalarni topib kelishga yuboradi. Ikki o‘g‘il hech narsa topa olmay qaytib keladilar. Omir esa hamma tuyalarni topib, otasining oldiga haydab keladi. Shunda Omirga "Mudrika" (topqir) degan laqab berishadi. Keyinchalik odamlar uni ismi bilan emas, laqabi bilan chaqiradigan bo‘lib ketishgan;
17) Ilyos;
18) Muzar;
19) Nizor;
20) Ma’add;
21) Adnon.
U - Hijoz, Najd va Tihoma aholisi bo‘lmish shimoliy arab urug‘larining katta bobosi.("Al-mushkid fil a’lom".)
Payg‘ambarimiz bilan bobolari Adnon orasida 1158 yil o‘tgani tarixdan ma’lum.("Rahmatun lil olamiyn", 2-kitob.)
 
6. O’ttiz to‘qqizta.
Alloma Muhammad Sulaymon Mansurfuriy bu masalani chuqur va mukammal o‘rganganidan keyin, Tabariy bilan Ibn Sa’dning rivoyatlarini jamlab, Adnon bilan Ismoil alayhissalom o‘rtasida 39 ta avlod o‘tganini tahqiq qilib, ularning ismlarini "Rahmatun lil olamiyn" kitobida keltirgan. ("Ar-rahiqul maxtum".)
Payg‘ambarimiz aytadilar: "Albatta, Alloh Kinona (qabilasi)ni Ismoil alayhissalom avlodidan tanlab oldi. Qurayshni Kinonadan tanlab oldi. Quraysh (qabilasi)dan Bani Hoshimni tanlab oldi. Meni Bani Hoshimdan tanlab oldi". (Muslim, Ahmad, Abu Ya’lo, Xatib va Ibn Asokirlar rivoyati.)
Umuman olganda, Payg‘ambarimizning nasablari shajarai toyyiba kabi pokiza nasab ekanini o‘sha vaqtdagi Quraysh qabilalari - musulmonu kofiri yaxshi bi-lishgan. Shuning uchun ham dushmanlarining birortasi Payg‘ambarimizning nasablariga til tekkiza olmagan.

7. Abdulloh; Abdulmuttalib; Hoshim; Abdumanof; Qusay.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning nasablari aniq va pok bo‘lganiga qaramasdan, ba’zi g‘arblik sharqshunoslar: "Abdulmuttalibning ma’nosi "Muttalibning quli" deganidir. Demak, Muhammadning bobosi qul bo‘lgan, hur-ozod bo‘lmagan", degan da’voni qilishadi. Aslini olganda undoq emas! Abdulmuttalibning otasi Hoshim Yasrib (Madina)ning Xazraj qabilasidan bo‘lgan Salmo Amr qiziga uylangan bo‘lib, undan bir o‘g‘il ko‘radi. Boshida oq sochlari bo‘lgani uchun, onasi unga Shayba - Oqsoch deb ism qo‘yadi va u Yasribda onasining qo‘lida katta bo‘ladi. Otasi vafot etgach, Muttalib ismli amakisi uni Yasribdan Makkaga olib keladi. Yo‘lda odamlar: "Bu Muttalibning quli" deyishganida, Muttalib: "Holingizga voy bo‘lsin! U chindan ham ukam Hoshimning o‘g‘li", deydi va uni tarbiyasiga olib, qo‘p marhamatlar ko‘rsatadi.
(Shu o‘rinda eslatib o‘tmoq kerakki, Imom Shofe’iyning nasabi mana shu Muttalibga borib taqaladi).
U doimo tarbiyachi amakisi Muttalib bilan birga yurgani uchun qolaversa, amakisi bergan tarbiyasini taqdirlash ma’nosida va qilgan yaxshiliklarini unutmaslik maqsadida ham Shayba o‘ziga "Abdulmugtalib" (Muttalibning g‘ulomi-xizmarkori) laqabini oladi. Bu haqiqatni barcha arablar yaxshi bilganlar. Abdulmuttalibning hur-ozod inson ekani hamda, Qusaydek Quraysh rahbarining evarasi bo‘lgani uchun ham arablar Abdulmuttalibni Quraysh rahbari etib tayinlaganlar! Bundan tashqari butun arablar uni "Quraysh sayyidi", "Quraysh ulug‘i" va "Osmondagi qushlarni ovqatlantiruvchi" deb ham atashar edi. ("Ar-rahiqul maxtum"; "Rahmatun lil olamiyn", 1-kitob. "Ar-rahiqul maxtum".)

8. Payg‘ambarimiz tug‘ilishlaridan 50 — 55 kun oldin (Muharram oyida. Bu voqea milodiy 571 yil, fevral oyining oxiriga yoki martning boshiga to‘g‘ri keladi)
Nasroniylik Rim imperiyasida rasmiy din sifatida qabul qilinganidan keyin bu din Habashiston (hozirgi Efiopiya)gacha yoyiladi. Yahudiylik esa Yamanga ximyariylar davrida kirgan edi. Ximyariy davlati yiqilganidan so‘ng Yaman mamlakati habash istilosiga mubtalo bo‘ladi.
Shunda Habashiston podshosi Yamanga Abraha nomli shaxsni hokim etib tayinlaydi. Abraha (habashcha Ibrohim, ismi Sabboh Habashiy; burni majaqlangani va lablari tirtiq bo‘lgani uchun unga Ashram laqabi ham berilgan) o‘ta mutaassib, ashaddiy bir nasroniy bo‘lib, Yamanda hukmronlik qilib turgan vaqtida San’o shahrida misli qo‘rilmagan hashamatli kanisa (cherkov) qurdiradi va Arabiston yarim oroliga nasroniylikni yoyish maqsadida Ka’ba ziyoratiga borayotgan arablarni San’oga burishga harakat qiladi. Ammo odamlar baribir Makkaga qarab ketavergach, Ka’bani buzishga qaror qiladi.
Bu vaqtda Omina Payg‘ambarimizga homilador edi. Ominaning homilasi oddiy homila emasdi. Bu xayr-baraka homilasi edi. Alloh taolo o‘sha homilaning barakasidan ham Ka’bani buzib tashlash niyatida Makkaga bostirib kelgan Abraha boshliq fil egalarini halok etadi. Bu«voqeaga juda ko‘p kishi guvoh bo‘lgan.
Abraha puxta reja asosida o‘zidan oldingilar qilolmagan ishga qo‘l urgan edi. Uning asosiy maqsadi urushish emas, balki Makkani bosib olib, Yaman bilan Shom o‘rtasini bog‘lab, nasroniy olamini kengaytirish edi! O’sha vaqtda Makka hokimi bo‘lib turgan Abdulmuttalibga jo‘natgan elchisi orqali: "Men sizlar bilan urushishga emas, balki Ka’bani yiqitishga keldim", deya asl maqsadini bildirgan. ("Hidoyat", 2005 yil, 11-son, 6 - 7-betlar.)

9. To‘qqizta.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bobolari Abdulmuttalibning 10 ta o‘g‘li bo‘lgan:
1) Horis (Abdulmuttalibning Safiyya ismli xotinidan);
2) Zubayr (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
3) Abu Tolib (ismi Abdumanof bo‘lib, Bani Hoshim shayxidir. Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
4) Abdulloh (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
5) Hamza (Abdulmuttalibning Hola ismli xotinidan);
6) Abu Lahab (ismi Abdul Uzzo. Abdulmuttalibning Lubno ismli xotinidan);
7) G’aydoq (Abdulmuttalibning Muna’ ‘ama ismli xotinidan);
Miqvam yoki Muqavvim (Abdulmuttallibning Hola ismli xotinidan);
9) Safor (Abdulmuttalibning Taniyla yoki Natiyla ismli xotinidan);
10) Abbos (Abdulmuttalibning Taniyla yoki Natiyla ismli xotinidan).
Ba’zilar: "Abdulmuttalibning 11 ta o‘g‘li bo‘lgan", deb, Qusam ismli o‘g‘ilni ham qo‘shadilar. Ba’zilar: "13 ta o‘g‘il bo‘lgan", deb, Abdulka’ba bilan Hajalni qo‘shadilar. Muhaqqiqulamolar esa: "Abdulmuttalibning 10 ta o‘g‘li bo‘lgan. Abdulka’ba Miqvamdir, Hajal G’aydoqdir va farzandlari orasida Qusam ismli bola bo‘lmagan", deyishadi.
Payg‘ambarimizning ba’zi amakilarining ismlarida har hillik bor ekan. Shuking uchun ham biz ularning ismlarini "Ar-rahiyqul maxtum" kitobidan olib yozdik va undagi ma’lumotlar bilan qanoatlandik.

10. Oltita.
1) Ummu Hakim Bayzo (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
2) Barra (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
3) Otika (ma’kosi - Tohira. Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
4) Safiyya (Abdulmuttalibning Hola ismli xotinidan);
5) Arvo (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan);
6) Umayma (Abdulmuttalibning Fotima ismli xotinidan).
Payg‘ambarimiz ammalarining oltita bo‘lganiga ulamolar ittifoq qilishgan.

11. To‘rtinchisi.
Ma’lumki, Zubayr, Abu Tolib va Abdulloh bigta (Fotima) onadan tug‘ilishgan. Payg‘amparimizning otalari Abdulloh bularning ichida kichigi edi.
Abdulloh o‘nta o‘g‘il ichida eng kenjasi emasligiga bir misol: Hamza bilan Abbos roziyallohu anhumolar Payg‘ambarimizdan salgina katta bo‘lganlar va Hamza roziyallohu anhu Payg‘ambarimiz bilan emikdosh ekanliklari ma’lum va mashhurdir! ("Ar-rahiyqul maxtum".)

12. Makkalik.
Makka Saudiya Arabistonining g‘arbida, Qizil dengiz sohilidan 80 km uzoqlikda joylashgan shahardir. Payg‘ambarimizning otalari Abdulloh Quraysh qabilasining hoshimiy urug‘idan, onalari Omina esa, Quraysh qabilasining Bani Zuhra urug‘idan bo‘lib, qabila boshlig‘i Vahbning qizidir. Har ikkilari ham mak-kalik, har ikkilari ham Makkaning hokimi va Ka’baning himoyachisi bo‘lgan Quraysh qabilasidan edi.
Omina odobli, sabrli va go‘zal bir qiz edi. Uning haqidagi xabarlarga qaraganda Omina xuddi Bibi Maryamning sifatlariga ega bo‘lgan.
"Zamonamiz tarixchilari orasida Payg‘ambarimizning onalari Ominani madinalik deb, uning keyin Makkaga kelin bo‘lib tushganini yozganlar ham bor. Hatto bir paytlar tantanali "kelin keltirish" hikoyasi to‘qib chiqarilgan edi". (Zakoi Ko‘nrapa, "Payg‘ambarimiz va asharai mubashshara", 1-kitob, 58-bet.)

13. Tug‘ilmaslaridan oldin, ona qornida homila ekanliklarida. ("Ar-rahiyqul maxtum".)

14. Fil yilida.
Payg‘ambarimizning Fil yilida tug‘ilganlariga ulamolar ittifoq qilishgan. (Ibni Kasiyr, "As-siyratun nabaviyya".)

15. 571-yili. ("Ar-rahiyqul maxtum"; "Nurul yaqiyn"; Sayyid Mahmud Taroziy, "Nurul basar"; Sobit hoji domla Abdul Boqiy o‘g‘li, "Siyratu xotamin nabiyyin".)

16. Dushanba kuni.
Payg‘ambarimizdan dushanba kuni ro‘za tutishlarining sababini so‘rashganda, u zot: "O’sha kunda tug‘ildim va o‘sha kunda menga Qur’on nozil qilindi", deganlar. (Muslim va Abu Dovud rivoyatlari.)

17. Rabi’ul avval oyida.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning rabi’ul avval oyi, dushanba kuni, ertalab quyosh chiqishidan oldin tug‘ilganlariga ittifoq qilingan.

18. Bahorda (20 yoki 22 aprel). ("Ar-rahiyqul maxtum"; "Nurul yaqiyn"; "Nurul basar"; "Rahmatun lil olamiyn", 1-kitob; Sobit hoji domla Abdul Boqiy ug‘li, "Siyratu xotamin nabiyyin".)("Nurul yaqiyn"; "Nurul basar".)

19. Rabi’ul avval oyining sakkizinchi, to‘qqizinchi yoki o‘n ikkinchi kuni.
Imom Molik ulug‘ tobe’in Muhammad ibn Jubayrdan sahih isnod bilan qilgan rivoyatda: "Rabi’ul avval oyining sakkizinchi kuni" deyilgan. Hofiz Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy mana shu rivoyatni qattiq ushlagan. Hofiz Abul Xattob Umar ibn Dihya ushbu ma’lumotni "arjah" (eng kuchli) deb sanagan.
Shayx Muhammad Xuzariy "Nurul yaqiyn" kitobida, Shayx Safiyyur Rahmon Muborakfuriy "Ar-rahiyqul-maxtum" kitobida, Alloma Muhammad Sulaymon Mansurfuriy "Rahmatun lil olamiyn" kitobida, Sayyid Mahmud Taroziy (Oltinxonto‘ra) "Nurul basar" kitobida, Sobit hoji domla Abdul Boqiy o‘g‘li "Siyratu xotamin nabiyyin" kitobida va misrlik mashhur general va tarixchi Muhammad Tal’atbek Harb "Tarixu duvalil arabi val Islom" kitobida: "Rabi’ul avval oyining to‘qqizinchi kuni" deyishgan. Misr rasadxonasining sobiq mudiri, falakiyotshunos olim, geometriya fanlari mutaxassisi Mahmud Posho mana shu kun milodiy 571 yil, rabi’ul avval oyining dushanbasiga to‘g‘ri kelishini ilmiy asoslab bergan.
Ko‘pchilik ulamolar: "Rabi’ul avval oyining o‘n ikkinchi kuni", deyishgan. Usmonli turk davlati tomonidan bu kunni "mavludi nabiy" kuni sifatida qutlanishi buyurilgan. Ammo rabi’ul avval oyining 12-kuni (571 yil, rabi’ul avval oyining) dushanbasiga to‘g‘ri kelmasligini unutmaslik kerak! (Zakoi Ko‘nrapa, "Payg‘ambarimiz va asharai mubashshara", 1-kitob, 45-bet.)
Bu ixtilofda katta hikmat bor, albatta. Vallohu a’lam!

20. Abu Tolibning uyida. ("Nurul yaqiyn"; "Nurul basar")

21. Abdurahmon ibn Avfning onasi Shifo. ("Nurul yaqiyn".)

22. Yolg‘iz farzand bo‘lganlar. Payg‘ambarimizning aka-uka, opa-singillari bo‘lmagan.