156. Sakson oltita sura. (Hijriy 1409 yil, milodiy 1989 yil Madinai munavvaradagi "Mushafi sharif" bosmaxonasida chop etilgan Qur’oni karim mundarijasidan.)

157. Abdulloh ibn Urayqit Laysiy.
U Quraysh mushriklarining dinida bo‘lib, yo‘lni yaxshi biladigan, tajribali yo‘l ko‘rsatuvchi edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Abu Bakr ro-ziyallohu anhuning qaerdaliklarini besh qo‘lday bilardi. Ularni topgan kishiga va’da qilinayotgan mukofot unga xizmatiga beriladigan haqdan kamida o‘n marta ortiq edi. Shunday bo‘lishiga qaramay, nega ular haqida mushriklarga xabar bermadi, unga omonat qilingan sirni saqladi? Ularning qaerda ekanlarini bildirish uning uchun hech qanday qiyinchilik tug‘dirmasdi. Holbuki, yo‘l boshlab borish g‘oyat xavfli, tahlikali va mushkul ish edi. Uning ustiga, qurashiylar bilib qolsalar, hujum qilishlari muqarrar bo‘lib, yo‘lda yoq o‘lib ketishi, juda bo‘lmasa, ushbu ishi uchun ayovsiz jazolanishi hech gap emasdi. Sal kam besh yuz chakirimlik yo‘lni og‘ir shart-sharoitlar ostida bosib o‘tish va yana Makkaga qaytish tashvishi-chi?! Oldinda kamida yigirma kunlik mushkulot-mashaqqat bor. Lekin bu qiyinchilikka qaramay, u so‘zida tura oldi va bergan va’dasini ba-jardi. O’shanda qurashiylar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bilan Abu Bakr roziyallohu anhuning har biriga yuztadan tuya va’da qilishgan edi. Abdulloh ibn Urayqit bu mukofotga sotilmadi, nomardlik qilmadi!

158. Omir ibn Fuhayra (Abu Bakrning ozod qilgan quli).
Payg‘ambarimiz bilan Abu Bakr bir tuyada, yo‘lboshlovchi bilan Omir ikkinchi tuyada Qizil dengiz bo‘ylab, Yasrib tomon yo‘l oladilar.

159. Sakkiz kunda.
Qubo bilan Madina orasi taxminan ikki mil - bir soatlik yo‘l.
Makka bilan Madina orasi tuya yurishida 12-13 kunlik yo‘l bo‘lishiga qaramay, Payg‘ambarimiz hamrohlari bilan bu yo‘lni (g‘ordagi 3 kundan tashqari) 8 kunda bosib o‘tadilar.
Payg‘ambarimiz Abu Bakr roziyallohu anhu bilan g‘ordan chiqib, tog‘dan pastga tushishganida yo‘lboshlovchi tezda ularni avval janub - Yaman tarafga, keyin g‘arb — sohil tomonga olib boradi, odamlar yurmaydigan yo‘lga yetganlarida, yo‘lni shimol tomonga - Qizil dengiz qirg‘og‘i yaqiniga buradi va odamlar kamdan-kam yuradigan yo‘lga tushib olishadi.
Abu Bakr roziyallohu anhu tuyaga Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning orqalaridan mingashgan edilar. Mabodo, yo‘lovchilar Abu Bakrdan: "Oldingdagi odam kim?" deb so‘rashsa, "Bu kishi mening yo‘l boshlovchim", derdilar. Abu Bakr hazratlarining mazkur javoblaridan haligi so‘rovchi Payg‘ambarimizni "oddiy yo‘l boshlovchi ekan", deb xulosa chiqarardi". (Buxoriy rivoyati; "Ar-rahiyqul maxtum".)

160. Sakkizinchi kuni.
Bu mashhur voqea milodiy 622 yilning 23 sentyabriga to‘g‘ri keladi. ("Ar-rahiyqul maxtum".)

161. Gulsum ibn Hadm (Hidm) Avsiynikida (U Bani Amr shayxi edi). ("Ar-rahiyqul maxtum"; "Zodul ma’od", 3-kitob.)
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam cho‘lning jazirama issig‘ida uzoq yo‘l yurib charchaganlari tufayli ham Quboda dam oladilar.

162. Masjidi Qubo.
Bu masjid haqida Alloh taolo:
"...(Ey Muhammad alayhissalom), birinchi kundan taqvo asosiga qurilgan masjid borki, siz o‘shanda turishingiz loyiqroqdir. Unda poklanishni sevadigan kishilar bor. Alloh esa o‘zlarini mudom pok tutguvchi zotlarni sevadi". (Tavba surasi, 108-oyat.)
Qibla tarafini Rasululloh sollallohu alayhy vasallamga.Jabroil alayhissalom ko‘rsatib belgilab bergan edilar. ("Tafsiri Ibni Kasiyr", Tavba surasi, 108-oyat tafsiri.)
Abdulloh ibn Umar aytadilar: "Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam Qubo masjidiga har shanba kuni piyoda va ulovda kelar edilar. Men ham shundoq qilar edim". (Buxoriy, Muslim va Nasoiylar rivoyat qilishgan.)
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Madina-i munavvaraga joylashib, u yerga o‘z masjidlarini bino qilganlaridan keyin ham Qubo masjidini qadrlashda davom etdilar. Haftaning har shanba kuni u yerga kelib, namoz o‘qib turdilar.
Shuning uchun Madinai munavvara ziyoratiga borgan kishilar Qubo masjidini ham ziyorat qilib, unda namoz o‘qishga harakat qilishadi.
Yana Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: "Qubo masjididagi namoz xuddi umra kabidir", deganlar. (Termiziy va Nasoiylar rivoyati, sahih.)
Bu hadisi sharifda Qubo masjidida o‘qilgan bir namozning savobi umra qilganning savobiga teng kelishi ta’kidlanmoqda. Bu hadis Qubo masjidini Islom olamining to‘rtinchi martabadagi masjidi deya tan olishimizga asos beradi. Chunki boshqa masjidlar haqida bu ma’nodagi hadislar yo‘q. ("Hadis va Hayot", Namoz, 6-juz.)

163. To‘rt kun (dushanba, seshanba, chorshanba, payshanba). (Ibn Ishoq rivoyati; Ibn Hishom, "As-siyratun nabaviyya"; "Ar-rahiyqul maxtum"; "Rahmatun lil olamiyn", 1-kitob; Aliyyul Qarniy, "An-Nabiy fiy mir’oti ashobihi", 73-bet; Doktor Oisha Shoti’ qizi, "Ma’al Mustafo fiy asril mab’as", 132-bet; Doktor Mahmud Abdul Fat-toh Sharafuddin, "Ishroqotu shamsil hijratil Muhammadiyya alal Islom" 63-bet; "Tafsiri Xozin", Juma surasi, 9-oyat tafsiri.)
Bu muddat ichida "Bo‘ydoqlar uyi" nomini olgan Sa’d ibn Xaysamaning hovlisida suhbatlar bo‘ladi. (Abdul Hafiz Farag‘liy Aliyyul Qarniy, "An-Nabiy fiy miroti ashobihi", 73-bet.)

164. Qubo bilan Madina orasida.
Alloh taolo aytadi:
"Ey iymon keltirgan zotlar, qachon juma kunidagi namozga chorlansa (azon aytilsa), darhol Allohning zikriga (ya’ni, juma namozini ado qilish uchun) shoshilinglar...". (Juma surasi, 9-oyat.)
Xuddi shu oyat bilan ikki rakaatli juma namozi musulmonlarga jamoat bilan o‘qishga farz qilindi. ("Tafsiri Hilol", Juma surasi, 9-oyat tafsiridan.)
Payg‘ambar alayhissalom Qubodan Madinaga kyotayotganlarida Bani Solim ibn Avf mahallasida, Batnuya vodiydagi "Ronuno" degan joyda yuz kishilik jamoat bilan juma namozini o‘qiganlar. ("Ar-rahiyqul maxtum"; Ibn Hishom, "As-siyratun nabaviyya", 2-kitob; "Tafsiri Xozin", Juma surasi, 9-oyat tafsiri; Doktor Mahmud Abdul Fatgoh Sharafuddin, "Ishroqotu shamsil hij-ratil Muhammadiyya ‘alat Islom", 20-bet.

165. Juma kuni (juma namozidan keyin).

166. O’n ikkinchi kuni.
Bu milodiy 622 yil 27 sentyabrga to‘g‘ri keladi. ("Ar-rahiyqul maxtum".)

167.Madinaga kirganlarida. ("Ar-rahiyqul maxtum"; "Rahmatun lil olamiyn" 1-kitob.)

168. Payg‘ambarimiz Yasribga kirib kelgan kundan.
Aslida "Madinatur rosul" yoki "Madinatun nabiy" (Payg‘ambar shahri) bo‘lgan. Keyinchalik iste’molda "Madina" bo‘lib qisqargan.
Madinaning yana "Dorul axyor", "Dorul abror", "Dorul iymon", "Dorus sunna", "Dorus salom" va "Dorul fath" nomlari ham bor. (Doktor Mahmud Abdul Fatgoh Sharafuddin, "Ishroqotu shamsil hij-ratil Muhammadiyya ‘alat Islom", 20-bet.)

169. Ellik uch yoshlarida (to‘liq qamariy hisobida). ("Ar-rahiyqul maxtum".)

170. Abu Ayyub Ansoriyning (Xolid ibn Zayd). Islom tarixida shuhrat qozongan ikkita Xolid bor.
Biri makkalik sarkarda Xolid ibn Valid bo‘lsa, ikkinchisi madinalik Xolid ibn Zayd Abu Ayyub Ansoriydir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu baxtiyor xonadonda to "Masjidi nabaviy" va yonidagi xonalar qurilib bitgunicha yetti oy yashaydilar.

171. As’ad ibn Zurora (Madinadagi Bani Najjor urug‘ining raisi).
Bu yigit Makka davrining 11-yili, haj mavsumida Payg‘ambarimizga dastlab iymon keltirgan, so‘ng Islom dini va Payg‘ambarimiz haqlaridagi xushxabarni xalqiga yetkazgan olti madinalikning biri edi.
U "Birinchi Aqaba bay’ati"da ham, "Ikkinchi Aqaba bay’ati"da ham qatnashgan.
"Ikkinchi Aqaba bay’ati"da Payg‘ambarimizning muborak qo‘llarini ushlagan holda birinchi bo‘lib bay’at qilgan.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madinaga muallim qilib jo‘natgan Mus’ab ibn Umayr roziyallohu anhuga o‘z uyidan joy berib yordam qilgan.
"Ikkinchi Aqaba bay’ati" bandlaridagi shartlarning bajarilishiga mas’ul etib tayinlangan naqib-rahbarlarning biri... ("Ar-rahiyqul maxtum".)
Alloh u kishidan va barcha sahobiylardan rozi bo‘lsin.

172. Masjidi nabaviy.
Subhanakallohumma va bihamdik, ashhadu alla ilaha illa anta, astag‘firuka va atubu ilayk!

1. Shayx Safiyyur Rahmon Muborakfuriy. "Ar-rahiyqul maxtum — Siyratu Rasulillah". Dorul xayr. Bayrut. 1998.
2. Abu Muhammad ibn Abdul Malik ibn Hishom ibn Ayyub Humayriy Ma’ofiriy Basriy. "As-siyratun nabaviyya". Dorul bayonil hadiysa. 2001.
3. Hofiz Imoduddin Abul Fido Ismoil ibn Umar ibn Kasiyr Qurashiy Dimashqiy. "Sahihus siyratin nabaviyya". Al-maktabatul islomiyya. Ammon—O’rdun.
4. Alloma qozi Muhammad Sulaymon Mansurfuriy. "Rahmatun lil olamiyn", 1-3-juz’lar. Ad-dorus salafiyya. Bombay. Hindiston. 1989.
5. Doktor Muhammad Sa’iyd Ramazon Butiy. "Fiqhus siyratin nabaviyya". Dorus salom. Qohira. Misr. 1994.
6. Shayx Muhammad Xuzariy. "Nurul yaqiyn fiy siyrati sayyidil mursaliyn". Doru Ibn Kasiyr. Damashq - Bayrut. 1989.
7. Shayx Muhammad Mutavalliy Sha’roviy. "As-siyratun nabaviyya". Al-maktabatul asriyya. Bayrut. 2002.
8. Ibn Qayyim Javziyya. "Zodul ma’od", 1 va 3-juzlar. Maktabatul manoril islomiyya. Bayrut. 1992.
9. Munir Muhammad G’azbon. "Fiqhus siyratin nabaviyya". Muassasatu Makkatal Mukarrama. 1989.
10. Qosim Abdulloh Ibrohim va Muhammad Sa’id. "Mavsu’atul musobaqotil Islomiyya", "As-siyratun nabaviyya" qismi. Dorut tavziy’i van nashril islomiyya. Qohira. Misr. 2002.
11. Doktor Oisha binti Abdurahmon Shoti’. "Ma’al Mustafo fiy ‘asril mab’as". Dorul ma’orif. Qohira. 1989.
12. Abdul Hafiz Farag‘liy Aliyyul Qarniy. "An Nabiyyu fiy mir’oti ashobihi". Al-maktabus saqofiy. Azhar. Qohira. 1990.
13. Yosin Sulton. "Ma’ar Rasuli sollallohu alayhi vasallam". Al-majmuatul i’lomiyya. Jidda. 1990.
14. Shayx Muhammad Yusuf Kondehlaviy. "Hayotus sahoba". Baytul afkorid davliyya.
15. Abdulloh Hajjoj (to‘plovchi). "Al-Isro val-Me’roj fiy Fathil Boriy". Maktabatut turosil islomiy. Qohira. 1984.
16. Ali ibn Muhammad Shokir. "Al-Isro val-Me’roj". Maktabatu manoris sabiyl.
17. Shayx Muhammad Alboniy. "Al-Isro val-Me’roj". Al-maktabatul islomiyya. Ammon — O’rdun. 2000.
18. Ali Yusuf Ali. "Nihoyatul lajoj fiy mavzu’il Me’roj". Dorul jiyl. Bayrut. 1987.
19. Muhammad Abdulloh Xatib. "Min fiqhil hijrah". Dorul manoril hadiysa. 1990.
20. Doktor Mahmud Abdul Fattoh Sharafuddin. "Ishroqotu shamsil hijratal Muhammadiyya ‘alal Islom". Dorul bayon. Misr. 1987.
21. Muhammad Nabihon Xabboz. "Ba’sul himam li mujazi siyrati sayyidil umam". Al-matba’atul hadiysa. 1978.
22. Doktor Xalil Ibrohim mulla Xotir. "Ar-rahmatul muhdot". Madinai munavvara.
23. Muhammad ibn Alaviy Molikiy. "Tarixul havodis val ahvolin nabaviyya". Yozuvchi. Toshkent. 1992.
24. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. "Hadis va Hayot". Toshkent. 2006.
25. Sobit hoji domla Abdul Boqiy o‘g‘li. "Siyratu xotamin nabiyyin". Dorul funun. Jidda. 1985.
26. Zakoi Ko‘nrapa. "Payg‘ambarimiz va asharai mubashshara", 1-kitob, Makka davri. Toshkent. 1995.
27. Alixonto‘ra Sog‘uniy. "Tarixi Muhammadiy". Toshkent. 2004.
28. Sayyid Mahmud Taroziy (Oltinxonto‘ra). "Nurul basar". Dorul Asfihoniy. Jidda. 1393 hijriy sana.
29. Ahmad Lutfiy. "Saodat asri qissalari", 1—2-kitoblar. Toshkent. 2005.
30. Usmon Keski o‘g‘li. "Siyari Nabiy" (Hazrati Payg‘ambarning hayoti). Anqara. 1995.

31. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. "Tafsiri Hilol". Ikkinchi nashr. Toshkent. 2005.
32. Alouddin Mansur. "Qur’oni karimning o‘zbekcha izohli tarjimasi". Bishkek. 2001.
33. Sayyid Mahmud Taroziy (Oltinxonto‘ra). "Qur’oni karimning turkiy tilda izohli tarjimasi". Qatar. 1993.
34. Hofiz Imoduddin Abul Fido Ismoil ibn Umar ibn Kasiyr Qurashiy Dimashqiy. "Muxtasaru tafsiri Ibni Kasiyr". Honiy Hojj. Almaktabatut tavfiqiyya. Qohira. Misr.
35. Alloma Jaloliddin Muhammad ibn Ahmad Mahalliy va Shayx Jaloliddin Abdurahmon ibn Abu Bakr Suyutiy. "Tafsirul Jalolayn". Pekin. Xitoy. 1982.
36. Alloma Alouddin Ali ibn Muhammad ibn Ibrohim Bag‘dodiy. "Tafsiri Xozin". Misr.
37. Abu Yahyo Muhammad ibn Sumodih Tujiybiy. "Muxtasarun min tafsirit Tabariy". Hay’atul ig‘osatil islomiyatil olamiya.
38. Abul Barakot Abdulloh ibn Ahmad ibn Mahmud Nasafiy. "Tafsirun Nasafiy". Hay’atul ig‘osatil islomiyatil olamiya.
39. Shayx Muhammad Ali Sobuniy. "Sofvatut tafosiyr". Dorul Qur’onil karim. Bayrut. 1981.
40. Hofiz Ahmad ibn Hajar Asqaloniy. "Fathul Boriy". Dorur rayyon litturos. Qohira. 1987.
41. Muhyiddin Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy. "Sharhi imomi Navaviy li sahihi Muslim". Dorul kutubil ilmiyya. Bayrut - Livan.
42. Ali ibn Ali ibn Muhammad ibn Abul Iz Hanafiy. "Sharhi aqiydai Tahoviyya". Al-maktabul islomiy.
43. Mulla Aliyyul Qori Hanafiy. "Sharhul fiqhil akbar". Dorul kutubil ilmiyya. Bayrut - Livan. 1995.
44. Manno’ Qatton. "Mabohisu fiy ulumil Qur’on". Muassasatur risola. Bayrug. 1980.
45. "Sunani Termiziy", Mirzo Kenjabek tarjimasi. 1-kitob, Muqaddima, kitobxonga yordam. "Adolat". Toshkent. 1999.
46. Abu Iyso Muhammad Termiziy. "Shamoili Muhammadiya". Maktabatul maorif. Riyoz.
47. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. "Iymon". To‘ldirilgan va qayta ishlangan ikkinchi nashr. Toshkent. 2006 yil.
48. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. "Sunniy aqiydalar". "Movarounnahr". Toshkent. 2005.
49. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. "Zikr ahlidan so‘rang". "Movarounnahr". Toshkent.
50. "Hidoyat" jurnallari. Toshkent.
51. "Musulmonlar taqvim kitobi". "Movarounnahr". Toshkent.
52. Ahmad Diydot. "Chto Bibliya govorit o Muxammade". Moskva. 1994.
53. Ahmad Diydot. "Muxammad yestestvennsh preemnik Xrista". Baku. 1997.
54. "Al Munjid fil a’lom". "Dorul mashriq". Bayrut. 1996.

MUNDARIJA

Muharrirdan
Siyrat tavsifida yangi uslub. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf
Siyrat ilmini tiniqlashtirish zarur. Anvar qori Tursunov
Muallif muqaddimasi
Ma’lumot
G’arblik xolis mutafakkirlarning Payg‘ambarimiz haqlaridagi tavsiflari
Siyratga kirish
Savollar
Javoblar
Foydalanilgan manbalar ro‘yxati

Siz Payg'ambarni ko'rganmisiz?



Muallif: Abdul Azim Ziyovuddin
Hajmi: 738 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
Saqlab olish
Online o'qish