MIRZO KENJABEK
TIL ERKI - EL ERKI
Bir mahallar Vladimir Ilich Lenin «Rus tilini tozalash to‘g‘risida» degan maqolasida bunday deb yozgan edi: «Nedoschyotyy» yoki «nedostatki» yoki «probeli», deb aytish mumkin bo‘lgani holda, «defekty» deyishning nima hojati bor?.. Chet el so‘zlarining o‘rinsiz yashlatilishiga qarshi kurash e’lon qilish vaqti kelmadimikan?»
Taajjubki, dohiyning yonishlariga qaramay, bu so‘z rus lug‘atida mustahkam o‘rnashib oldi. Taajjubki, bu so‘z rus tili orqali boshqa tillarga o‘rmalab kirdi va... o‘zbek lug‘atida ham paydo bo‘ldi! Yana ajablanarlisi shundaki, Ilich «defekt»ning uchta ruscha muqobilini keltirgan bo‘lsa, biz buning o‘zbekcha oltita nusxasini keltiramiz: Aybi, nuqsoni, illati, qusuri, kamchiligi, yetishmovchiligi. Matn talabiga ko‘ra, farosatli inson istaganini ishlataverishi mumkin. Biroq «Ruscha-o‘zbekcha lug‘at»da (1983 yil, 1-jild) «defekt» degan so‘z qarshisiga yana «defekt», deb yoziladi. Keyin yoniga (o‘zbekning o‘zi ham tushunsin debmi!..) kamchilik, nuqson, illat, deb tirkaladi. Xo‘sh, shu o‘rinda haligi oltita muqobil so‘z yozib qo‘yilsa, kifoya qilmasmidi?!
davomi...