АА ААСОЙ ТУМААИ - Жиззах вилостидаги туман, 1975 й. 26 носб.да ташкил стилган. Шим. ва шим.-ғарбда Фориш, жан.да Зафаробод, жан.-шарқда Лахтакор, шарқда Дсстлик, шим.-шарқда Мирзачсл туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,49 минг км2. Аҳолиси 40,0 мингдан ортиқ киши (1999). А.т.да 6 Қишлоқ фуқаролари йиғини (Дсстлик, Зарафшон, Усмон Юсупов, Чслқувар, Янгибсстон, Ғалаба) бор. Маркази — Ғолиблар қишлоғи.
Табиати . Туман рельефи асосан текислик ва пасттекисликлардан иборат. Ер юзаси шим. ва шим.-ғарбдан жан. ва жан.-шарққа томон аста-секин кстарила боради. Иқлими кескин континентал. Янв.нинг сртача т-раси — Г, — 5°, июлники 30° гача. Йилига сртача 150 — 300 мм ёғин тушади. А.т.нинг шим. қисмида Айдар ксли жойлашган. Тупроғи асосан бсз-қснғир тупроқ, шим.-шарқий қисмида қисман шсрхоклар бор. Туманнинг чсл жойларида чала буталар, саксовул, сфемер ва сфемероидлар ссади. Кемирувчилардан қсшоёқ, юмронқозиқ, қуён; судралиб юрувчилардан калтакесак, илонлар; йиртқичлардан бсри, тулки, бсрсиқ; ҳашаротлардан чаён, фаланга; қушлардан тсрғай, ссфитсрғай, бойсғли сшайди. А.т. ҳудудида Арнасой давлат орнитологис буюртма ҳудуди ташкил стилган.
Аҳолиси: асосан, сзбеклар; шунингдек рус, қозоқ, тожик, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳоли зичлиги 1 км2га сртача 16 киши.
Хсжалиги. А.т. хсжаликлари пахтачилик, ғаллачилик, полизчилик, чорвачилик, балиқчиликка ихтисослашган. Лахта тозалаш з-ди, 5 пахта тайёрлаш пункти бор. А.т.да 7 жамоа хсжалиги, 11 токчилик хсжалиги мавжуд. 20 минг га ерга пахта, 5 минг га ерга ғалла, қарийб 1000 га ерга сабзавот скилади; токзор ва боғлар 1000 га ни ташкил қилади.
1996/97 сқув йилида 11 умумий таълим мактабида 4 мингдан зиёд сқувчи таълим олди. 15 болалар боғчасида қарийб 2100 бола тарбисланмоқда. 4 клуб, 2 маданист маркази, 10 кутубхона, 2 касалхона, 2 амбулаторис бслиб, 50 врач, 150 дан зиёд срта маълумотли тиббий ходим ишлайди. «Арнасой тонги» туман газетаси 1977 й.дан чиқади.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси

АА ААСОЙ ДАВЛАТ ОА АИТОЛОГИЯ БУЮА ТМА ҲУДУДИ — Жиззах вилостидаги Тузкон кслида 1983 й.да ташкил стилган (ҳозир Айдар ксли, Тузкон, Арнасой ксллари бирлашиб кетган). Майд. 63,5 минг га. Ўткинчи қушлар (баклан, чайка (балиқчи қуш), қарқара ва б.) ва шу ерда ус қуриб жсжа очадиган ёввойи срдак, ғоз ва б. қушлар муҳофаза қилинади. Ҳудудида катта-катта қушлар галалари сшайди, сувда сузувчи қушлар, сув ҳайвонлари кенг тарқалган. Соҳил бсйидаги қамишзорлар ва буталар орасида ондатра, тулки, қорсоқ, қамиш мушуги ва б. сшайди. Кслда зоғора балиқ, лаққа балиқ, усач каби балиқ турлари ксп.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси

АА ААСОЙ КЎЛЛАА И - Мирзачсл б-н Шарқий Қизилқум туташган жойдаги ксллар. Шим.-шарқдан жан.-ғарбга чсзилган тектоник ботиқда. Ксллар тубининг мутлақ бал. 250 м чамасида. Ксллар вужудга келгунга қадар унинг срни геоморфологик жиҳатдан Қизилқум каби сол қум рельефидан иборат бслган. Ластқамликларни сса шсрхок ва майда ксллар сгаллаган. 1969 й.да Чордара сув омборидан катта ҳажмда ортиқча сувнинг чиқариб ташланиши натижасида пастқамликлар сув б-н тслиб бир неча ксл вужудга келди. Ксллар сзаро тор сзанлар орқали туташган. Умумий уз. 32 км, снг кенг жойи 12 км, сртача чуқ. 1 — 3 м. А.к.га Марказий Мирзачсл ташламаси орқали шср зовур сувлари ҳам келиб қуйилади (ҳажми 1,6 — 1,8 км3), шсрлиги 1 л да 4 — 5 г. Қишда Чордара сув омборидан маълум миқдорда сув оқизилади, шунинг учун ксл сувининг минераллашув даражаси унчалик юқори смас. А.к.дан ортиқча сув тор йслак орқали Айдар кулига оқиб стади. Ксллар қамишзорлар б-н банд. А.к.да сувда сузувчи қушлар, товон балиқ, зоғора балиқ, лаққа балиқ, судак, лешч ва б. балиқлар мавжуд. А.к.да балиқ овланади.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси