Beshinchi adab:
Ishning boshlanishida g‘ofil qolmasdan ilmli bo‘lishdir.

Rasululloh (s.a.v.) xotinlarga tobe’ bo‘lishdan qaytarganlar va shunday deganlar:
«Agar ayollarning xayrsiz va yomon yo‘lboshchilariga ergashilsa...» (Tabaroniy «Asvot»ida Hazrati Jobirdan (r.a.) rivoyat etgan).

Yana shunday deganlar:
«Muhaqqaqki, qizg‘anmoq tuyg‘ulari ichida bir qizg‘onish borki, Alloh uni sevmaydi, yomon ko‘radi, bu hech qanday (sabab va) shubha bo‘lmagani holda er xotinini rashk qilishidir». (Jobir ibn Atiqdan (r.a.) Abu Dovud, Nasoiy va Ibn Moja rivoyat etganlar).

Chunki bunday qizg‘anishda yomon gumon-shubha bor. Alloh ba’zi gumonlar gunoh ekanini bayon etgan va shunday degan:
«Shubhasizki, gumonlarning bir qismi (vabol) gunohdir». (Xujurot, 49/12)

Me’yoriy holda juftini boshqalardan kizg‘anish, xush fe’llardan, go‘zal ahloq va odatlardandir. Rasululloh (s.a.v.) marhamat etadilar:
«Shubhasizki, Alloh taolo (kulining nomusini) qizg‘onur. Mo‘min ham rashk qilur. Alloh taoloning rashki odamning o‘z zimmasiga harom bo‘lgan bir narsani keltirishi tufaylidir». (Abu Hurayradan (r.a.) Buxoriy va Muslim rivoyat etganlar).

Yana shunday deydilar:
«Sa’dning rashk (qilish)idan hayron qolyapsizmi? Vallohi, men undan rashkliroqman. Alloh taolo esa mendan ham rashkliroqdir». (Mug‘iyra ibn Shu’badan (r.a.) Buxoriy va Muslim rivoyat etganlar).

Alloh rashk sohibi bo‘lishi sababli, yashirin-oshkor barcha fahsh ishni man qilgan.

Shu bois ham qo‘rqituvchi, ogohlantiruvchi va bashoratchi, xushxabar eltuvchi sifatida payg‘ambarlar yubordi.

Rasululloh (s.a.v.) shunday deydilar:
«Isro kechasi jannatda bir saroy ko‘rdim. Bir chetida joriya bor edi.
- Bu saroy kimniki? - deb so‘radim.
- Umarniki, - deyildi.
Men o‘sha joriyaga qarashni istamadim, yo Umar! O’shanda sening rashkchi ekaningni esladim». (Hazrati Jobirdan (r.a.) Buxoriy va Muslim rivoyat etganlar).

Yana shunday deydilar:
«Alloh sevadigan va sevmaydigan, qizgonishlar-rashklar bor. Shubhali hollarda qizg‘anib ayolni himoya qilish Alloh sevgan rashklardan sanaladi. Hech qanday sabab va shubhali vaziyat bo‘lmagani holda rashk qilmoq esa Alloh taolo sevmagan qizg‘anishlardandir». (Abu Dovud, Nasoiy va Ibni Moja Jobir ibn Atiykdan (r.a.) rivoyat etganlar).

Yana shunday deganlar:
«Shubhasizki, men juda ham rashkchiman. Rashkchi bo‘lmagan kishi yo‘q. Faqat ko‘ngli illatli (buzuq) kimsa (ayolini) qizg‘anmas».
(Abu Umar at-Tavkoniy Abdulloh ibn Muhammaddan (r.a.) rivoyat etgan).

Rasululloh (s.a.v.) qizlari Fotimadan (r.a.) so‘radilar:
- Ayol uchun eng xayrli narsa nima?
Fotima (r.a.) shunday javob berdilar:
- Hech bir erkakka o‘zini ko‘rsatmasligidir.
Bu javob Payg‘ambarimizga (s.a.v.) yoqdi va shu oyatni o‘qidilar:
«Ba’zilari ba’zilariga avlod bo‘ldi». (Oli Imron, 3/34)

Ashobi kirom uyning mahramiyati himoyasi uchun devorlardagi yoriq-teshiklarni, tirqishlarni berkitardilar.

Rasululloh (s.a.v.) ayollarga masjidga kelishlari uchun izn bergandilar. Faqat bu zamonda ayollarning masjidga kelmasliklari yanada to‘g‘riroq bo‘lur. Faqat keksa ayollar kelishida to‘siq va zarar yo‘q.

Payg‘ambar (s.a.v.) shunday deganlar:
«Alloh taoloning ayol qullarini Alloh taoloning masjididan man’ etmangiz!» (Buxoriy va Muslim Abdulloh ibn Umardan (r.a.) rivoyat etganlar).

Oltinchi adab:
Oilasining nafaqasini ta’minlashda haddan oshmaslik, nafaqadan qismaslik, lekin isrof ham etmaslikdir.

Alloh shunday deydi:
«Yeng, iching, faqat isrof qilmang!» (A’rof, 7/31)

Yana shunday deydi:
«Qo‘lingni bo‘yningga bog‘lab olma (xasislik qilma). Uni butunlay ochib ham yuborma (isrof etma)». (Isro, 17/29)

Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar:
«Sizning eng xayrlingiz, oilasiga eng xayrli bo‘lganingizdir». (Termiziy Hazrati Oishadan (r.a.) rivoyat etgan)

Yana shunday deydilar:
«Alloh yo‘lida xarjlaganing (bir) dinor, (bir) qul ozod etish uchun sarflaganing (bir) dinor, o‘z oilang uchun sarflagan (bir) dinoring ichida savobi eng kattasi o‘z oilang uchun sarf etgan dinoringdir». (Muslim Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat etgan).

Uy bekasi nafaqadan va ortib qolsa buzilishi ehtimoli bo‘lgan ortiqcha oziq-ovqatlarni faqirlarga berishi kerak.

Bu xayr qilishning eng past darajasidir.

Erkakning o‘zi tashqarida laziz, tansiq taomlar yeyishi va o‘zi yeydiganidan oilasiga yedirmasligi to‘g‘ri emas.

Oila boshlig‘i taomlanayotganda oila a’zolarini dasturxon atrofida to‘plashi va birga tanovul etishlari kerak.

Hazrati So‘fyon (r.a.) marhamat etadilar:
«Bizga tablig‘ etilganiga ko‘ra, Alloh va farishtalari to‘planib taomlanadigan uy ahlini duo kiladilar.

Uy erkagi oilasining ta’minotiga kirishar ekan, luqmani halol yo‘ldan topishi shart».

Yettinchi adab:
Uylangan kishi hayz bilan aloqador mavzular va hayz hukmlarini o‘rganishi kerak.

Ayolining hayz vaqtida nimalarga e’tibor etishini o‘rgangan kishi o‘zini gunohlardan qo‘rigan bo‘ladi.

Uylangan kishi namoz hukmlari bilan bog‘liq mavzularni oilasiga o‘rgatishi lozim.

Yana u oilasiga «Ahli sunnat» e’tiqodini o‘rgatishi va bu aqidadan ayrilmaslikni talqin etishi shart.

Yana u oilasini bid’atlardan ehtiyot qilmog‘i, qo‘rimog‘i, ko‘ngildagi shubhalarni ketkazmog‘i zarur.

Hayzning muddati va bunga alokador o‘laroq namoz qay vaqt o‘qilishi haqida unga rahbarlik qilish kerak.

Agar shom namozining vaqti hali kirmasdan va hali bir rakat namoz o‘qiladigan vaqt bor ekan, hayz to‘xtasa, u taqdirda hali asrning vaqti chiqmagan hisoblangani uchun darhol tahorat olib shom namozini o‘qishi kerak, asr namozini ham qazo qilib o‘qishi kerak.

Agar bomdod namozining vaqti hali kirmasdan va hali bir rakat namoz o‘qilishi qadar vaqt bor ekan, hayz to‘xtasa, o‘sha taqdirda hali xufton namozining vaqti chiqmagan hisoblangani uchun tez tahorat olib, bomdod namozini o‘qishi kerak, xufton namozini ham qazo qilib o‘qishi kerak.

Ayollar eng kam holda rioyat etadigan xusus budir.

Agar erkak xotinining bilmagan xususlarini o‘rgatsa, ayol boshqa olimlarga murojaat qilib so‘rashining hojati va zarurati yo‘q.

Agar erning bu xususdagi bilimi yetarli bo‘lmasa, bilib kelib, xotiniga o‘rgatadi.

Agar er buni ham qila olmaydigan vaziyatda bo‘lsa, u holda xotin o‘zi ishongan, bilimdon ayollarni uchratib, hayz hukmlarini o‘rganadi.

Sakkizinchi adab:
Er agar ikki oilali bo‘lsa, ular orasida adolatli bo‘lishi kerak...

To‘qqizinchi adab
Agar taraflar orasida biror ko‘ngilsiz voqea yoki kelishmovchilik sodir bo‘lib, uni o‘nglashga kuchi yetmasa, ikki hakamga murojaat etadi.

Bu hakamlardan biri er tarafdan, ikkinchisi xotin tomondan bo‘lishi kerak.

Hakamlar er-xotin orasidagi muammoni o‘rganadi va masalani yechishga harakat qiladi.

Agar ular oradagi ko‘ngilsizlikni tuzatib, isloh etsalar, Alloh ularga ajru savob ato qiladi.

Agar kelishmovchilik va ahloqsizlik xotindan o‘tgan bo‘lsa, erkak uni yengilroq adabini beradi - sekingina uradi va itoat etishga undaydi. Chunki Alloh shunday deydi:
«Erkaklar xotinlarni qo‘ruvchi rahbardirlar». (Niso, 4/33).

Lekin uning adabini berishi va yumshoqroq muomalada bo‘lib, sekin ko‘niktirmog‘i kerak.

Avval nasihat qiladi. Buning foydasi bo‘lmasa, ozorlaydi. Bu ham foyda bermasa, Alloh taoloning azobi bilan qo‘rqitiladi.

Bordiyu, buning ham foydasi bo‘lmasa, yengilgina uradi (silaganday yoki turtganday). Lekin zinhor yuziga urmaydi. Chunki dinimizda yuzga urish taqiqlanadi.

Rasululloh (s.a.v.)dan so‘rashdi:
«- Ayolning erkak zimmasidagi haq-huquqi nima?
Rasululloh (s.a.v.) shunday javob berdilar:
- O’zi yeganda uni ham yedirishi kerak.
- O’zi kiyganda, uni ham kiydirishi kerak.
- Yuzini burishtirmasligi kerak.
- Og‘ritmaydigan darajada yengilgina urishdan tashqari ortiqcha urmasligi kerak». (Abu Dovud, Nasoiy va Ibn Moja Muoviya ibn Hoydodan (r.a.) rivoyat qilishgan).

«Zarur bo‘lganda uni yotoqda yolg‘iz qoldirishdan tashqari undan ayrilmaslik kerak». (Abu Dovud, Nasoiy va Ibn Moja Muoviya ibn Hoydadan (r.a.) rivoyat etganlar).

Agar xotin atayin din ishlarida tanballik qilaversa, eri o‘rni-joyiga qarab, o‘n-yigirma kun yoki o‘ttiz kungacha yotog‘ini alohida qilishi kerak.

Rasululloh (s.a.v.) ham bir masala tufayli xotinlaridan xafa bo‘ldilar va yotoqlarini ulardan bir oy ajratib qo‘ydilar.

O’ninchi adab:
Jimo adabi bo‘lib, uni «Basmala» bilan boshlash mustahabdir.

So‘ngra «Ixlos» surasi o‘qiladi.

Keyinroq takbir va tahlil aytilib, Alloh taolodan xayrli, solih farzand so‘raladi.

Rasululloh (s.a.v.) marhamat etadilar:
«Agar sizdan biringiz, xotini bilan qo‘shilganda: «Yo Rabbiy! Shaytonni bizdan uzoqlashtir! Bizga ehson etadiganingdan ham uzoqlashtir!» desa va agar (xotini bilan) oralarida bola bo‘lsa, shayton unga zarar berolmaydi». (Buxoriy va Muslim Abdulloh ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat etganlar).

Bo‘shanish vaqti ichida shu oyatni o‘qiydi:
«U suvdan inson(ni) yaratgandir». (Furqon, 25/44)

So‘ngra yonini qibladan o‘giradi. Chunki qiblaga hurmat yuzasidan jimo asnosida qiblaga qaralmaydi.

So‘ngra o‘zini va juftining ustini yopadi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.), boshlarini ham yopardilar.

Rasululloh (s.a.v.) shunday deydilar:
«Sizdan biringiz xotini bilan qo‘shilgan vaqtida, ikki eshak juftlashganday qo‘shilmasinlar». (Ibn Moja Utba ibn Abddan (r.a.) rivoyat etgan).

Rasululloh (s.a.v.) yana shunday deydilar:
«Sizdan biringiz xotini bilan jimo qilayotganda hayvonlarga o‘xshab qo‘shilmasin. Oralarida bir elchi bo‘lsin!
- Yo Alloh taoloning Rasuli! Elchi nedir? - deyishdi. Marhamat etdilarki:
- O’pmoq va suhbatlashmoqdir!» (Hazrati Anasdan (r.a.) Abu Mansur Ad-Daylomiy rivoyat etgan).

Odam bolasi ojizu nuqsonli yaratilgandir.

Kishilarning ojizliklari xususida Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar:
«Uch narsa odamning ojizligidan:
Birinchisi, o‘zi bilan tanishmoqni istagan kishi bilan uchrashgani holda, uning ismi va jismini ham bilmay turib undan ajralishi.
Ikkinchisi, bir kishi unga o‘zicha ikromda bo‘lgan paytda, uni rad etishi.
Uchinchisi, kishi o‘z joriyasiga yoki xotiniga yaqinlashishiki, hali u bilan suhbatlashmasdan, sevishmasdan va jufti qoniqmasdan, faqat o‘z ehtiyojinigina ketkazishi».

Har oyning boshida o‘rtasida va oxirida, ya’ni oyning uch kechasida jimo qilmoq makruh sanalgan.