Bismillohir rohmanir rohiym!

Hammaga ma'lum, Imomi A'zam r.a. ning Abu Yusuf degan shogirdlari bor.

Imomi A'zam r.a. shogirdlari Abu Yusufning yoshlikdagi zehnini, ilmni yaxshi o'zlashtirishi ko'rib, Imom A'zam r.a.:
-O'g'lim, agar ilmni yaxshilab o'rgansang, podshohlar yeydigan taomdan yeysan, ikki dunyoing obod bo'ladi, hech qachon birovni qo'liga qaramaysan, hech qachon xor bo'lmaysan debdilar.

 Abu Yusuf r.a. uylariga borib:
-Otajon, Imom A'zam r.a. menga shunday dedilar desalar.
Otalari:
-Bolam, Imom A'zam to'g'ri aytibdilar, lekin ilm o'rganish Imomi A'zamga ko'proq yarashadi. Chunki u kishining hamma narsasi yetarli. (Imom A'zam savdo ahllaridan bo'lganlar.)
 Sen ancha ulg'ayib qolding, ro'zg'orga yordaming tegadigan bo'lib qolding, undan ko'ra, uyga bir-ikki dinor, topib kelsang, opang katta bo'lib qoldi, turmushga chiqarishimiz kerak. deb aytibdilar.
 
 Abu Yusuf r.a. Imom A'zam r.a. huzurlariga borib:
-Ustoz otam shunday dedilar, undan ko'ra uyga bir-ikki dinor, topib kelsam uyga foydam tegar ekan debdilar.
 
 Imom A'zam:
-Agar kuniga ikki dinor, topib kelsang, uydagilaring, ilm o'rganishingga rozi bo'larmikinlar desalar
-Ha deya javob beribdilar Abu Yusuf r.a.
-Unda men senga kuniga ikki dinor beraman debdilar. Imom A'zam r.a.
 
 Shunday qilib Imom A'zam, kuniga ikki dinor berib Abu Yusufni  o'z shogirdliklariga olibdilar.
 Oradan 25-30 yillar o'tib  Abu Yusuf r.a. kasal bo'lib qolibdilar. Juda qattiq betob bo'lib, o'lim to'shagida yotganlarida, huzurlariga Imom A'zam kelib, ko'zlarida yosh bilan yeg'labdilar.
 Abu Yusuf r.a.:
-Ustoz, o'lim hammamizni boshida bor, yig'lamang desalar, Imom A'zam r.a.:
-Bolam, bugun bo'lmasa boshqa kun hammamiz o'lamiz, o'lim hammamizni boshimizda bor,  men unga yig'layotganim yo'q, senga ilm berib, mendan keyin qoladigan olim sen eding, endi tayyor olim bo'lganingda, ilmni boshqalarga o'rgatmasdan ketayotganingga, yig'layapman degan ekanlar.

 Oradan, 5-6 kun o'tib Abu Yusuf r.a. oyoqqa turibdilar. Sog'ayib, kitoblarini qo'liga olib, Ustozlarini oldiga ilm o'rganishga borayotganlarida odamlar:
-Qayoqqa ketayabsan deyishibdi?
-Ustozimni oldiga ilm o'rgangani
-Ie, axir Imom A'zam, mendan keyin qoladigan olim Abu Yusuf degandilar, sen olim bo'lding deyishibdi.
 Abu Yusuf r.a. ni o'zlariga ham shunday deganligi uchun Abu Yusuf r.a. bir xona olib, fatvo berib, odamlarga dars bera boshlabdilar. Bu gap Imom A'zamga yetib boribdi.
Imom A'zam r.a.:
-Yangi olimlar kelib dars berayaptimi? Falon shahardagi olim keldimi? desalar
-Yo'q shogirdingiz dars berayapti deya javob berishibdi odamlar.

 Imom A'zam r.a. ikki shogirdiga:
-Borib falon masalani so'raysizlar, agar ha desa noto'g'ri deb aytinglar, yo'q desa ham noto'g'ri deb aytinglar debdilar.

 Shogirdlaridan biri borib, Abu Yusufga:
-Falon narsani qilsa bo'laveradimi deb so'rabdi.
-Ha.
-Noto'g'ri debdilar.
Ertasi kuni, ikkinchi shogirdlari kelib:
-Falon narsani qilsa bo'ladimi deb so'rasalar. Abu Yusuf r.a. kecha, ha degan edim, noto'g'ri deyishgandi, bu safar yo'q deb aytaychi to'g'ri bo'lsa kerak deb o'ylab
-Yo'q deya javob beribdilar. Yana noto'g'ri degan javobni olganlari uchun, savol kimdan kelganligini faxmlab, ustozlarini huzurlariga borib:
-Ey Shayx, bir savolim bor edi, desalar Imom u kishiga qaramasdan va'z qilaveribdilar. Abu Yusuf, savollarini takrorlabdilar, Imom yana qaramabdilar. Abu Yusuf r.a. indamasdan o'tirib, qo'llarini ko'tarib:
-Ustoz bir savolim bor edi desalar. Imom A'zam r.a.
-Qanday savol?
-O'zingiz bilasiz. debdilar. Imom A'zam javob beribdilar.
 Ana o'shandan beri Imom A'zam vafot etgunlariga qadar shogird bo'lib, ilm o'rganibdilar.

Ustozlarini vafotlaridan keyin, qozi bo'lib halifa huzurlarida ishlagan ekanlar. Halifani huzurlariga, faqat halifa yeydigan, qimmat, tansiq taomlar keltirilsa, halifa:
-Imomga uzatinglar birinchi dermush.
Imom Abu Yusuf r.a. taomni oldilariga qo'ysa, taomga qarab kular ekanlar. Halifa:
-Ey Imom nima  meni mazax qilyabsizmi taomni birinchi sizga uzattirsam, nega kulyabsiz desalar.
-Bir vaqtlar ustozim, ey bolam, agar ilm o'rgansangiz, podshohlar yeydigan taomdan yeysiz, deb aytardilar. Shu narsani amalda ko'rib hursand bo'lganimdan kulayabman deya javob bergan ekanlar.

BOSHIGA HAVO TO’LIB QOLGAN

Bir avliyo zot ko’chada ketayotsalar, bolalar to’p o’ynashayotgan ekan. Shunda xarobotiy zot so’rabdilar:
- Bolalarim, bu to’p sizlarga nima gunoh qildi? Nega uni hadeb tepasizlar?
Bolalar ichidan bir sho’xrog’i devonasifat avliyoni masxaralagannamo debdi:
- Hazrat, to’pning oldida turibsiz, o’zidan so’ray qoling.
Avliyo to’pga qarab, indamay qolibdi. Shunda haligi bola:
- So’radingizmi, to’p nima dedi? — desa, avliyo shunday javob bergan ekanlar:
- To’p dediki: boshimga ozgina havo to’lib qolgan ekan, shunga tepki yeyapman.

Ibrat: Kimniki boshiga kibru havo to’lib qolsa, u odamni Alloh xor qiladi.

KIBR KIRGAN BOSHGA ILM KIRMAYDI

Ibn Sinoning ustozi Kushyorning huzuriga bir kishi yulduz ilmini o’qish maqsadida kelibdi. 2-3 oy o’tsa hamki, ustozi dars bermaganidan so’ng aytibdi:
- Hazrat, endi menga javob bersangiz. Uch oy bo’ldi hamki dars bermadingiz. Vaqtingiz yo’q shekilli…
- Men senga bajonidil dars berardim-u, lekin sen huzurimga kelgandagi bu ilmda mening uncha-muncha xabarim bor degan kibr-havoing hali ham ketmadi. Men bir idishga qachonki u bo’sh bo’lsagina suv quyaman. Afsus, sening kallang havo bilab to’lib qolgan ekan.

Xulosa: Kibr kirgan boshga ilm kirmaydi.

Oxirgi qoldirganim 4 ta ma'ruza Yorqinjon qoridan.

Saodat asri davrida bir kishi:
-Qani endi butun bo'lsa, qani endi uzun bo'lsa, qani endi yangi bo'lsa deya jon taslim qildi.
 Sahobalar Payg'ambar s.a.v. huzurlariga kelishib:
-Yo RasulALLOH s.a.v. bir odam, shunday deb hayotdan ko'z yumdi dedilar.
 Nabiy s.a.v.:
-U insonni hayotlik vaqtida, bir kuni uyiga bir gadoy keldi, o'sha gadoyga yarimta non sadaqa qildi, o'limidan oldin o'sha qilgan sadaqasiga beriladigan ajrni ko'rganidan, qani endi o'sha yarimta non butun bo'lganida dedi.
 Bir ko'zi ojiz odamni yo'l topa olmay kuzatib qo'ygan edi, o'limidan oldin o'sha qilgan ishiga beriladigan ajrni ko'rib, qani endi o'sha yo'l uzun bo'lsa dedi.
 Uyiga kelgan tilanchiga eski bir ridoni hadya qilgan edi, o'sha qilgan savobli amaliga beriladigan mukofotni ko'rib, qani endi yangi bo'lsa degan edi dedilar.

Qani endi har bir olgan nafasim zikr, jim turganim fikr, har bir qilgan ishim solih amal bo'lganida edi deydigan kunlar kelmasidan ibodatga oshiqaylik.

 Bir qatiqfurush, qatiqning teng yarmiga suv aralashtirib sotardi. O'n to'rt tillo yig'ib, Haj ibodatini ado etmoqlik uchun safarga otlandi. Kemaga minib dengiz orqali yo'lga chiqdi.
 Kemada maymun o'rgatuvchi bir kishi bo'lib, u maymunini odamlarning hamyonini o'marishga o'rgatgan edi. Qatiqfurush uxlab qolgan mahal maymun kelib uning hamyonini oldiyu baland langar ustiga chiqib ketdi. Qatiqfurush darrov uyg'onib, maymun o'rgatuvchini yoqasidan oldi-da:
-Maymunga ayt, hamyonimni qaytib bersin deya dag'dag'a qildi.
 
 Maymun o'rgatuvchi maymunlarning tabiatan taqlidchi ekanligi uchun, yonidan hamyonini chiqardida maymunga ko'rsatdi. Maymun ham qo'lidagi hamyonini egasiga ko'z-ko'z qila boshladi. Maymun o'rgatuvchi hamyonni ochib, ichidan bir tanga oldida, yerga tashladi. Uning harakatini maymun ham takrorladi. Bir tangani kemaga tashladi.
 
 Hamyon egasi tangani olib hursand bo'ldi. Maymun o'rgatuvchi yana bir tangani chiqarib tashladi. Bu gal maymun tangani dengizga qarab uloqtirdi. Shu tariqa bir tangani dengizga, bir tangani kemaga uloqtirib, oxiri hamyonni bo'shatdi.
 
 Qatiqfurush: "Suvniki ketdi suvga, qoldi qatiqni puli yonga deb" pichirlashdan nariga o'tmadi...

 

Hazrati Butiy degan zotning bir gaplari bor. Bir odamni cho’risi kechqurun ibodat qilib turgan vaqtida, qo’lini duoga ochib shunday yig’lagan ekan, juda ta’sirli yahshi gap aytgan ekan: "œAllohim" debdi, "œsan mani ko’p yahshi ko’rasan". Qayerdan biladi ko’p yahshi ko’rishini. "œSan mani ko’p yahshi ko’rasan, bilaman" deb qo’yarmish. "œBilaman, mani ko’p yahshi ko’rasan. O’sha Sani manga bo’lgan muhabbating haqqi gunohlarimi kechir Hudoyim, o’sha Sani manga bo’lgan muhabbating hurmati mani jannatinga kirgizgin" deb yig’labdi. Haligi orqasidan tahoratga chiqqan ho’jayini bu duoni eshitib: "œIye, bu beadab ekanku?!" debdi. Namozini o’qib, duosini qilib bo’lgandan keyin: "œSeni duolaringni eshitib turovdim" debdi, "œduolaringda sen bir gaplarni alfozini bilmasdan beadaplarcha duo qilding. Sen duo qilish odobini bilmas ekansan. San mani ko’p yahshi ko’rasan, bilaman"deb aytayapsan. San qayerdan bilasan Hudoni yahshi ko’rishini. Sen aytishing kerak ediki: "œAllohim, man Sani yahshi ko’raman. Mani Sanga muhabbatim bor. Mani Sanga bo’lgan muhabbatim hurmati gunohlarimni kechirgin" deb so’rashing kerak edi. Sanda Allohning muhabbati borligini bilmaysan. San ozingni Allohga bo’lgan muhabbatingni o’rtaga qo’yib duo qilo’r" desa, u qiz yig’lab aytgan ekan: "œHazrat" debdi, "œHudo mani yahshi ko’rmasa, kechasi turib namoz o’qiydigan qilib qo’yarmidi? " O’sha yahshi ko’rishini shu yerdan bildimda, debdi.(shu joyini tahoratli holda oqinglar, Qur’on oyati keladi!) Hudoyi taborok va taolo Qur’oni Karimu Azimushshanda aytadiki: "œAgar ey mo’minlar, sizlar dindan qaytib murtad bo’lib ketsalaring, sizlarni o’rningizga man shunday qavmni olib kelib qo’yaman, ularni Alloh yahshi ko’radi, ular ham Allohni yahshi ko’radi." Ta’sirlanadigan joyi qayerda? Qachon Hudodan bizga muhabbat bo’lsa, keyin biz ham Hudoni yahshi ko’rib qolamiz. Biz Hudoni bekorga yahshi ko’rganimiz yo’q? Alloh bizni yahshi ko’rib qolgan shuning uchun biz ham Allohni yahshi ko’rib qolganmiz (Alhamdulillallah)...

Bir olim namoz o’qi desa qariganda oqiyman degan kimsalarga qaratib shunday hitob qilgan ekan: Ularga kim habar berdiki, o’ 80da o’lasan deb, ularga kim habar berdiki, pensiyaga chiqquncha o’lmaysan deb. U kimi gapiga ishonib yuribdi? Pasportni ochsez tug’ilgan kuniz ma’lum. Kiloyizi so’rasez ham onangiz biladi. Necha kilo tug’ilganizi, kechqurunmi yo kunduzi tug’ilganizgacha. Sizi roddomga olgani kim kelib ketgan? Hammasini ma’lumoti bor, lekin o’ladigan chislo yo’q. Qaysi kunda o’ladi, kechqurunmi yo kunduzi, necha kilo vazn bilan ketadi u dunyoga? Ma’lumot yo’q.
O’lim, deydi, darvozasini oldida navbatga turiladi, tobur deyiladi. Lekin man, san yo u qachon navbatimiz keladi hech kim bilmaydi. Qachon navbatimiz keladi: umrimizi avvalidami, o’rtasidami yo qarib bukilib qolganimizdami? Hech kim bilmaydi. Odamlar bor kelajak bilan o’zini o’rtasida orzu umidlardan ko’priklar qurvordi. Kelajakda 1 ish bor, qaysi ish? Kotta uy qursam, Mercedes olsam"¦ Orzu umidlar hali yo’q narsa. Orzu umidlar bilan o’zini o’rtasida, deydi olim, hech yo’g’i ipdan ko’prik qilsayam mayliydi. Vaholanki, ko’prigi orzu umidlardan holos. Ammo, odamlarni bilaman  o’sha ko’prikka qadamini bosmay o’lib ketyapti. Odamlarni bilaman o’sha qilgan orzularidan oldin qulog’ini ortida yashirinib turgan o’lim ertaroq yetib kelgan ularga. Bir odam massi sotar ekan. Haridor kelib massini olib, u-bu tarafini qarab: "œAmaki, bu massiz qanchaga chidaydi", debdi. "œQiyomatgacha kiyaverasan" deb javob beribdi.  1 hafta o’tmay haligi odam o’lib qolibdi. Massisini 1marta bo’lsa ham kiyishgayam ulgurmabdi. U qanaqa "œaqlli" odamki, jonli narsani qachon tugashi mavhum bo’lsayu, jonsiz narsani umrini so’rasa"¦

А осулуллох сав оталик мехрлари жуш уриб, угил куришни орзу килдилар. 50 ёшларидан утиб, Аллох таолонинг хикмати ила Марис Кибти ра онамиздан бир угил курдилар. Угилларига Иброхим халилилуллохдек булсин, деб Иброхим исмини куйдилар, етти кунда акийка килдилар.
Иброхим 5-6 ёшга кирганда касал булиб колди. А осулуллох сав ранжиб," Шу боламдан айрилиб коламанми, йа А аббий, шу боламга шифо ато ст " деб йиглаб утиргандилар, хужрани ойнасидан карасалар угиллари югуриб кетспти.
А осулуллох сав хурсанд булиб," Субханаллох, алхамдулиллах йа А аббий. Дуоимни кабул килибсан" деб тургандилар, Жаброил ас келиб колдилар. А осулуллох сав севиниб турсалар, Жаброил ас Хабибуллохнинг елкаларига бошини куйиб йиглаб юборди.
А осулуллох сав " А­й Жаброил, нега йигласпсиз? Киёматнинг хабари келиб колдими?" деб сурадилар.
" Йук  А осулуллох сав., киёматнинг хабари келгани йук. Углим тузалиб колди, деб хурсанд булспсиз, углингизни схши курасиз" дедилар Жибриил ас.
"А­й Жаброил, углимни дунёга ишонмайман, хакийкатда углимни схши кураман, углимга мухаббатим жудасм баланд" дедилар Хабибуллох сав.
Жибриил ас. сна йигладилар ва "Йа А осулуллох, мен билан ким бирга келганини биласизми?" дедилар.
А осулуллох сав сурадилар: "Ким келди сй Жаброил?"
" Азроил ас. келдилар, бугун углингизни рухи кабз килинади. Аллох сизга хеч качон угил фарзанд бермайди снди. Сздан кейин углингизни пайгамбар макомига олиб чикиб куйилади, деб ташвиш килинур. Хамда битта калбда иккита мухаббат жамланмайди. А умматни танланг, ё углизни танланг " дедилар Жаброил ас.
А осулуллохнинг сав бутун вужудлари калтираб кетди "Йа А аббий, кариган чогимда бу кандок имтихон булди снди, Жаброил биродар?" деб утириб колдилар ва йиглаб юбордилар.
Жаброил ас хам йиглаб " Йа А осулуллох, хамма фаришталар дуога кулини очиб турибди, мен узим хам дуо киламан. Сизнинг дуоингиз шубхасиз кабул. Келинг Аллохга дуо килайлик, сиз оламдан утгунча углингиз туриб турсин" деди.
А осулуллох сав айтдилар: " Шундокми ё Жаброил?..Мен углимни умрини сурашга келган Лайгамбар смасманда. Майли, сй Жаброил, ихтиёр берилибди, умматни танладим. Лекин сиз хам, мен хам дуо килайликки, углимни урнига  охирзамон умматимдан Исломга хизмат киладиган садокатли фарзандлар берса ажабмас " деб йиглаб дуо килдилар. Кейин " А­й Жаброил, углим билан хайрлашиб олишга ижозат берилармикин?" деб сурадилар.
Жаброил ас " Азроил ас сизни ишорангизни кутспти, хаё килспти" дедилар.
А осулуллох чикиб карасалар Иброхим угиллари соппа сог булиб, сахобаларни болалари бн ёнгок уйинига ухшаш уйин уйнаб юрибдилар. А осулуллох сав хушруй угилларига узок тикилиб турдиларда, "А­й кузимнинг кораси, бу ёкка келинг" дедилар. Иброхим угиллари югуриб келганида, бошини силаб "Углим, сиз сафарга кетадиган буп колдингиз" дедилар. Хурсанд булган Иброхим "Унда снги кийимларимни кийиб олайинми? " деб айтади.
А осулуллох сав " А­й болам, сиз кийим керак булмайдиган, дунё керак булмайдиган жойга кетадиган буп колдингиз. Уйга кириб, бир мехмонни зиёрат килиб чикишингиз керак " дедилар.
Фахм- фаросатда А осулуллох сав кони булган угил дархол тушуниб " Ундок булса, мана бу ёнгокни амонат олувдим, бериб кусй " деди ва уртокларига ёнгокни бериб, хар бири билан кул бериб хайрлашди, катталардек уларнинг баъзиларини юзига юзини куйиб, багрига махкам босиб, хайрлашди. Жаброил ас. чидай олмай йиглаб дедилар " А А осулуллох, Аллохга дуо килинг, Аллохга дуо килинг "
Иброхим А осулуллох сав олдиларига келиб: "А отажон, снди сиз бошланг, сизнинг олдингизда кетиш беодоблик булмасин ", дедилар.
Уйга кирдилар ва бурчакда утирган Азроил ас.га кузлари тушиб " Мехмон деганингиз шуми, отажон? Бу мехмонга карасам, куркиб, калтираб кетспман" дедилар.
"А­й болам, бу мехмон шунака одамларни куркитадиган, отадан болни ажратадиган, кабристонларни обод килиб, шахристонни барбод киладиган мехмон " дедилар А осулуллох сав.
Шу захоти угилларини бошига каттик огрик кирди. А осулуллох сав угиллари бошини оёкларига куйиб: "А­й Жаброил, каердасиз? Азроилга айтинг, углимнинг жонини секин олсин " дедилар. Угилларини бир калтирок тутди, кейин оталарига кулиб караб, жон таслим килдилар.
А осулуллох сав. угилларини узлари ювдилар, узлари кафанлаб, узлари кумдилар ва йиглаб юбордилар. Сахобалар айтдилар: " А А осулуллох, узингиз бизларни йигидан кайтариб, узингиз киласизми?"
А осулуллох сав " А­й азизларим, булган вокеадан сизлар бехабарсизлар. Менинг бошимга тушган бу имтихон инсоннинг бошига тушса, токат килолмасди. Бугун Аллох учун умматимни ихтиёр стиб, углимни топширдим. Агар углим сизларнинг углингиз булганида уйнаб юрган буларди. " дедилар. Хамма сахобалар йиглаб юборишди.

манба www.info.islam.uz маърузасидан

Силаи - рахм
Аллохнинг амри билан Исломда силаи рахм биринчи ота - онага килинади. Кейин сса скин кариндошларга, отани кариндошига ва онанинг кариндошига схшилик килинади. Ота-онага кандок схшилик килинган булинса, уларнинг дини, ирки, ижтимоий холатидан катъий назар кариндошгасм шундок схшилик килинади.
А осулуллох сав шундок килардилар. Хатто А осулуллохнинг амакилари Абу Лахаб душман булиб, канча озор берди. Хатто шундок хийла уйлаб чикардики, бир кун" " Хай, мани жисним кариндош-уругидан риштасини узмайди, жиснимдан кутилиш йулини топдим. А­шигимни олдига чукур кавлаб, устига буйра ташлаб куйинглар. Амакингиз касал булиб копти, деб хабар килинглар. Мени кургани келганида, чукурга тушиб кетиши билан кумворамиз ва кутиламиз" дебди. Бир пастда А осулуллохга "Амакингиз касал сканлар" деб хабар етиб келди.
А осулимизни калблари сриб: "А­х, амаким касал сканлар, бориб курмасам булмайди".
Сахобалар:"Я А осулуллох, ахир у душманингизку, касал булдим деса бораверадиларми" десалар, А осулуллох сав:" У менинг кариндошим, отамнинг жигари. Кофир булсада, силаи рахм килишим лозим. Бориб курмасам булмайди, амакимда отамнинг кони бор" дедилар. Туриб, кетдилар. Чукурни олдига келганларида, Жибриил фаришта:" А А осулуллох, оркангизга кайтинг, сизга амакингиз хийла килди, чукурга тушиб кетиб коласиз" деди.
А осулимиз йиглаб юбордилар, шунакасм буладими, деб бурилиб кетспдувдилар, амакилари югуриб чикиб,"А­й тухта, жисн" дес узини ссидан чикиб, чукурга тушиб кетиб колди.
Аарвон, аркон туширдилар булмади, хеч ким чукурдан ололмади. Шу холатда айтдики " Мени жиснимдан бошкаси ололмайди, чакириб келинглар" деб.
А осулуллох сав кайтиб келдиларда, кулларини чузиб, амакиларини муъжиза бн чикариб олдилар. Шундасм Абу Лахаб иймонга келмади. А осулуллох сав Аллох таолонинг амрига бекаму куст амал килганлар. Ота-онадан кейин кариндошларингга схшилик кил, деб амр булганми, бажарганлар. Демак, бизларгасм шундок муомалада булиш лозимдир. Инсон Аллох амрига канчалик буйинсунса, шунчалик имтихондан утади.

Ҳазрати Умар р.а. халифалик даврида мусулмонлар А умга ҳужум қилдилар ва бир неча мусулмон румликларга асир тушди.
А ум подишоҳи: - Уларни (мусулмонларни) динларига жуда қаттиқ сътикодли дейишади, олиб келиб, бир синаб курмаймизми? - деди. Абдуллох ибни Хузофани олиб келишди. Лодишоҳ ва Абдуллоҳ ибни Хузофа сртасида шундай суҳбат бслди:

Лодшоҳ: — Динингдан қайт ва менинг динимга ст сени озод қиламан, - дейди.

Абдуллоҳ ибни Хузофа: — Йсқ, - деб жавоб берди

Лодшоҳ: — Унда сени слдираман, - - дейди.

Абдуллоҳ ибни Хузофа — шу учун келганман аслида, - деб жавоб берди.

А ум подишоҳи уни қийнашни ва «ақли» кириб қолгандан сснг олиб келишни буюрди. Қийноқлардан сснг сна олиб келишди. Абдуллоҳ ибни Хузофа бу сафар ҳам кснмади.

Шунда подишоҳ: - сенга жуда ксп пул бераман, - деб ксндирмоқчи булди.

Абдуллоҳ ибни Хузофа: — йсқ"¦, - деди қатий овозда

Лодшоҳ: -  сени"¦. озод стаман, пул бераман ва сзимга вазир қилиб тайинлайман. Агар шунгасм кснмасанг слимга маҳкум стаман, - деди

Абдуллоҳ ибни Хузофа: - шу учун келганман аслида — деб ссзини такрорлади.

Лодшоҳ буйруқ берди, катта қозонга ёғни қайнатиб Абдуллоҳ ибни Хузофанинг ксз снгида бир неча мусулмон асирларини қайнаб турган ёғга ташлашди. Қозонга тушганларнинг гсшти сусгидан ажралиб қовжираб қолдилар. А­нди Абдуллоҳ ибни Хузофани олиб боришни буюрди. Қозонга сқинлашганда Абдуллоҳ ибни Хузофа йиғлаб юборди. Лодишоҳ уни таслим бслди деб сйлади ва ёнига бориб:

- Қсрқдингми, таслим бсласанми, шартларимга кснасанми? — деб ссради.

Абдуллоҳ ибни Хузофа сса: - Йсқ сузимдан қайтганим йсқ, ссзим сша ссз, йиғлашимни сабаби бошқа, - деди.

Лодишоҳ — Хсш, айтчи нега йиғладинг? — деди.

Абдуллоҳ ибни Хузофа: - бир мусулмонни ёғга ташладинг, бир дамдаёқ жони танидан жудо бслди Аллох учун бир жони фидо бслди. Ҳозир менисм ташлайсан. Мен ҳам худди улардек бир зумда жоним қурбон булади. Битта жоним билан Аллохни рози киламанми? Аега жоним биттагина? Аега мингта смас, то ки минг бор жонимни А оббим учун қурбон қилсам ва розилигига сришсам, деб, жонимни битталигига йиғладим, — дес жавоб берди.

Бу ссзлардан таъсирланиб кетган рум подишоҳи: - Кел мени пешонамдан сп, - деди - сендек одам мени пешонамдан спишини истайман, - деди.

Абдуллоҳ ибни Хузофа: - Агар пешонангдан спсам бизни озод киласанми? - дейди
Лодишох рози булади. Абдуллоҳ ибни Хузофа рум шохининг пешонасидан спади ва шоҳ қолган мусулмонларни унга қсшиб озод қилди.

Бу воқеани сшитган ҳазрати Умар р.а.: - Ҳамма мусулмонлар Абдуллоҳ ибни Хузофани пешонасидан спсин, - деди ва биринчи бслиб сзи спди.

Абдуллоҳ домла марузаларидан