БисмиллаÒ³ир роÒ³манир роÒ³им.
АллоÒ³ таолога Ò³амду санолар, суюкли пайÒ“амбарига дуруду саломлар бслсин.
Илм йслига кирган сй, толиб, керак бслса, бу йслда олов денгизини кечиб ст.
Саййид Мир Кулол
Mirolim: Исломдаги илм йслингиз Ò›андай бошланган?
Shokirbek: Исломдаги илм йслим ёшлигимдан, уйдан бошланган. ТурÒ“унлик, Исломдан узоÒ› йиллар бслишига Ò›арамай оиламиз диндор оила сди. Дадам раÒ³матлик русий-туркий-форсий-арабий саводлари бор зиёли киши сдилар. Ўзлари СамарÒ›анд университетини тугатиб келиб, бошида колхоз идораларида масъул ишларда ишлаб, охирги ваÒ›тларда (бизнинг болалигимиз кечган пайтларда) бир бошÒ›армада бош буÒ“алтир бслиб ишлар, ишдан Ò›айтганларидан сснг уйда китоб мутолаа Ò›илар, Ò³афтада бир-икки Ò›сшни Ò›ишлоÒ›даги тоÒ“амиздан Ò²идос китобидан дарс олиб келар сдилар. Уйда сша пайтларда чоп стиладиган сзбек ва рус тилларидаги газета-журналларнинг аксари мавжуд сди, дадам буларга обуна бслганликлари учун мунтазам келиб турар сди. Албатта, у кишининг кунлари Ò³укумат ишида кечганидан кечга келиб ишдан чарчаб Ò›айтардилар, шунинг учун бизга доимо бевосита дарс бера олмас сдилар. Волидамиз (асм) сса, у киши Ò³ам сз навбатида туркий (арабий алифбода) саводхон, Òšуръон тажвидини схши сзлаштирган аёл сдилар. Òšуръондаги кичик сураларни асосан асмдан, шунингдек, опаларимдан сзлаштирганман. Уйимизда Òšуръони Каримга, Исломга сътибор катталигидан (бу сша ваÒ›тларда анча нодир сди) Ò›ишлоÒ› аÒ³олисининг баъзилари сз фарзандларини асрдан кейин бизникига сÒ›ишга юборишар сди.
Уйда ачамиз (дадамнинг оналари) Ò³ам бслиб, шсролардан олдинги Ò³аётни ксрган, туркий-форсий саводлари юÒ›ори бслиб, жуда ксп шеърларни ёд биладиган, доимо жойнамоз устида стирадиган, Òšуръон тажвидлари Ò³ам схши бслган бир нуроний кампир сдилар. Асмнинг рсзÒ“орда ишлари кспайиб кетганида биз ачамдан дарс олар сдик, ёдлаб берган сураларимизни у кишидан стказар сдик (мен, укам, опам). Ўтирган жойлари бизга ажиб бир файзли ксринар, худди жаннатнинг Ò³идини олгандек бслар сдик. Òšачон олдиларига борсак, жойнамоз устида стирган бслар, олдиларида бир лавÒ³да Òšуръон турар, ёнларидаги токчада сзлари сÒ›иб стирадиган китоблар: Далолиул хайрот, Маслакул муттаÒ›ин, Саботул ожизин, Девони Машраб ва бошÒ›а Ò³озир хотирамдан кстарилган китоблар турар сди. Менинг Ò³ам снди туркий саводим (9-10 ёшдаман) чиÒ›иб келаётгани учун сша китобларни титкилар сдим. Ўн бир ёшга етганимда ачамиз вафот стдилар.
ДарвоÒ›еъ, кспинча, хуфтон намозидан кейин дадам бизга (бутун оилага) Саботул ожизиндан дарс берар сдилар. Ò²ар куни бир бет-срим бетдан олар сдик.
Дадам раÒ³матлик радиодан Òšуръонни ксп сшитадиган одам сдилар. Шу сабаб биз Ò³ам Òšуръон сфирларини ксп Ò›сср, Ò›айси Ò›орининг Ò›айси сура сÒ›иётганини топиш сйинини сйнар сдик. Шунга бслса керак, арабча талаффуз Ò›илаётганимизда десрли акяент сезилмас сди.
Шу илмий муÒ³итда ссганим туфайли, табиий, интилишим диний-маърифий билимларни чуÒ›ур срганишга бслиб, арабий илмни олишга ошиÒ›дим ва Сарф фанини, "Авомил", "Ò²аракот"ни уйда ёдладим. 8-9-синфларга стганимдан кейин Ò›сшни Ò›ишлоÒ›даги тоÒ“амга Ò›атнаб, аввал наÒ³в фанидан Кофисни, кейин фиÒ›Ò³дан Мухтасарул виÒ›осни сÒ›идим.
Mo‘min Mirzo: Òšайси уламолардан илм олгансиз? Ò²озир кимларни сзингизга устоз деб биласиз?
Shokirbek: ЮÒ›орида бошланÒ“ич илм йслимни айтиб стдим. Ўрта мактабни тугатганимдан сснг дадам раÒ³матлик менга Душанбедаги тиббиёт институтига киришни маслаÒ³ат бердилар. ДарÒ³аÒ›иÒ›ат, сзимда Ò³ам тиб илмига Ò›изиÒ›иш йсÒ› смас сди. Албатта, диний маърифат, адабиётчалик смас сди бу Ò›изиÒ›иш. Лекин шундай бслса-да, дадамнинг хоÒ³ишларини Ò›айтаргим, хотирларини синдиргим келмади. Ўша ваÒ›тларда Душанбеда сÒ›ишга киришда таниш-билишчилик, порахсрлик шундай ривожланган сдики, асти Ò›ссверасиз. Душанбедаги поччам (опамлардан бири сша ёÒ›Ò›а келин бслган) шу нарсани дадамга айтгач, дадамнинг юзлари Ò“азабдан Ò›изариб кетди. Лорахсрликдан Ò›аттиÒ› нафратланадиган одам сдилар. Таниш-билиш Ò›илишга Ò³ам кснмадилар. "БаÒ³олари аъло, кириб кетади" дедилар. Лекин ундай бслмади, биринчи имтиÒ³онданоÒ› (химисдан) йиÒ›илдим. Лекин у ёÒ›Ò›а борганим бошÒ›а томондан менга фойда бслди. У ерда диний домлаларда сÒ›иб юрган болаларни учратиб, уйга Ò›айтгач, дадамдан рухсат ссрадим. Ўша йили рухсат бермадилар, негаки, менинг сурункали бронхит касалим авж олиб кетган, нафас олишга Ò›ийналар сдим (бу касалим Мадинаи Мунавварага келишим билан бутунлай йсÒ› бслиб кетди алÒ³амдулиллаÒ³). Ўша йили кузда БсстонлиÒ› районидаги ОÒ›тош санаторийсига, кейинги йили Чимкентга, ундан кейинги йили Озарбайжоннинг Аахичеван шаÒ³ридаги Дуздаг (ТузтоÒ“) шифохонасига жснатдилар. Шу сабабли диний сÒ›ишим тсхтаб Ò›олди, уйда илгари сÒ›иганларимни такрорлаб юриш билан чекландим. Охири, сал тузалганимдан кейин рухсат олиб Душанбега кетдим, у ерда ИброÒ³им Ò›ори ака деган домлада Унвонул баённи ёдладим, МуÒ³иддин домлада Адабуд дунё, сна бир домлада аввал Хузарийнинг "Аурул сÒ›ин" китобини, кейин Жомийнинг ШарÒ³и Муллосини (Кофисга ёзилган Фавоиди Зиёийс деган шарÒ³), Дурусул балоÒ“ат китобини сÒ›идим.
Бу орада 1989 йилга келиб дадамнинг мазалари Ò›очди ва ёз охирига бориб вафот Ò›илдилар.
Ўша йили кузда волидамдан рухсат ссраб, узоÒ›роÒ›даги бир домланинг зиёратларига бордим. ЎÒ›иган фанларимни сшитиб, илиÒ› ссзларни айтиб, маÒ›таган бслдилар. У кишида дарс олиб турган бир гуруÒ³га Ò›сшилишим мумкинлигини айтдилар. Шундай Ò›илиб у кишида тафсирдан, сна бир луÒ“ат китобидан дарс сÒ›идик. Кейин "МуаллаÒ›от"(жоÒ³илист араб шоирлари Ò›асидалар тсплами, илгари снг зср Ò›асидаларни Каъбага осиб Ò›сср сдилар, шунинг учун муаллаÒ›а — осилган, деб номланган) дан Имриул Òšайс муаллаÒ›асини (82 байт) ёдладим.
Сал стмай уйдаги шароит менинг уйланишимни таÒ›озо Ò›илди ва уйга Ò›айтиб уйландим. А сзÒ“орли бслганимдан сснг тирикчилик юзасидан 2 йил асаларичилик билан шуÒ“улланиб, айни дамда Ò›ишлоÒ› масжидига имомлик Ò›илиб турдим.
1992 йил баÒ³орида катта шаÒ³арларга келиб имтиÒ³он олиб юрган Мадиналик араблардан хабар топдим ва уларга имтиÒ³он топширдим, сша йили кузда менга виза келди ва Мадинаи Мунавварага келиш шарафига мусссар бслдим.
Мадинада ксп домлалардан таÒ³сил олдик, куллийсда, ундан кейинги магистр ва докторликларда, Ò³арами шарифда, домлалар уйига Ò›атнаб СаÒ³еÒ³айнни, тсрт Сунанни, уларнинг шарÒ³ларини умумий равишда сргандик, усулул фиÒ›Ò³, фиÒ›Ò³, тафсир, тавÒ³ид, мусталаÒ³, фароиздан дарс олдик.
ТавÒ³иддан шайх Абдулмунъим Ò²айдар ХсÒ›андий, шайх МуÒ³аммад Авожий, шайх АбурраззоÒ› Бадрларда сÒ›идим.
Òšуръондан шайх МуÒ³аммад Айюб (Ò²арами шарифнинг собиÒ› имоми), шайх АÒ³мад Òšарний (Ò³озирда Ò³ам у кишида баъзи санадларни олмоÒ›даман), шайх АбдуллоÒ³ Умар ШинÒ›итийдан дарс олдим.
Тафсирдан шайх Убайд ал Убайд ва бошÒ›алардан дарс олдим.
ФиÒ›Ò³дан шайх Абдулазиз ал Òšори ХсÒ›андий (Ò³анафий фиÒ›Ò³и), шайх АбдуллоÒ³ ЗоÒ³им (Ò³анбалий фиÒ›Ò³и)дан дарс олдим.
МусталаÒ³дан шайх Ò²офиз Ò²акамий, шайх Анис Индонезий, шайх ИброÒ³им Аур Сайф, шайх Бадр Аммошлардан дарс олдим. МусталаÒ³нинг жарÒ³ ва таъдил бслимини шайх Абдулазиз Оли Абдуллатиф (раÒ³имаÒ³уллоÒ³)дан олдим.
Усулул фиÒ›Ò³дан шайх МуÒ³аммад алЮбий, шайх МуÒ³аммад алЖезонийлардан дарс олдим.
Фароиздан шайх Зулайборийдан дарс олдим.
АаÒ³в фанидан шайх ИброÒ³им Буаймийдан дарс олдим.
Баъзи муÒ³аддис олимларга Ò›атнаб, улардан баъзи ижоза (пайÒ“амбаримизга Ò›адар узилмаган санадлар силсиласи)ларни олдим. Жумладан, шайх МуÒ³аммад ЗиёурраÒ³мон Аъзамийдан олти китобга, шайх МуÒ³аммад Ад Дадду ШинÒ›итийдан СаÒ³еÒ³айнга ижозалар олдим. АллоÒ³ таолога Ò³амду санолар бслсин.
Mo‘min Mirzo, Sa’dulla: Юртга Ò›айтиб ёшларимизга Ò³ам илм бериш нистингиз борми?
Shokirbek: Албатта, бундай нист юрагимнинг снг тсрида турибди. Имкон бслиши билан буни амалга оширишга истак бор иншооллоÒ³.