23. Ҳар бир нарса Аллоҳнинг тақдири ва хоҳиши билан бслади. Унинг хоҳиши албатта амалга ошади. Бандалар учун Аллоҳ нимани хоҳлаган бслса, улар учун шундан сзга хоҳиш йсқдир. Аллоҳ нимани улар учун хоҳласа, бслади. Аимани хоҳламаса, бслмайди.
24. يَهْدِي من يشاء ويَعْصِمُ ويُعَافِي فضلا، ويُضِلُّ من يشاء ويَخْذُلُ ويَبْتَلِي عَدْلا. 
24. Хоҳлаган бандасини Ўз фазли-карами ила ҳидост қилади, (гуноҳ қилишдан) сақлайди ва (бало-мусибатлардан) офист беради. Хоҳлаган бандасини адолати ила адаштиради, (гуноҳлардан сақланишга) ёрдам бермайди ва (бало-мусибатлар билан) имтиҳон қилади.
(Демак, ким ҳидост топса, гуноҳ-маъсистлардан тийила олса, бало-мусибатлардан омонда бслса, бунинг учун фақат Ларвардигорга ҳамд айтмоғи лозим. Зеро ушбу неъматлар банданинг сзидаги зукколик, топқирлик ё устомонлик билан смас, балки Аллоҳ Таоло фазли-марҳамати туфайли вужудга келгандир. Аксинча, адашиб-улоқиб юрган, гуноҳдан сзини тиёлмаган, бало-мусибатлардан омон қолмаган кимса сса - бу ишларни сзгадан ксриб юрмасдан, ёлғиз сзини маломат қилиши керак. Зеро, банданинг ушбу балоларга гирифтор стилиши - унинг сзидаги иллат-камчиликларга нисбатан Яратганнинг адолатли муомаласи натижасидир, холос.)
25. وكلهم يتقلّبون في مشيئته بين فضله وعدله. 
25. Барча (бандалар) Унинг хоҳиши доирасида - фазли билан адли сртасида ҳаёт кечирадилар.
(Яъни бирон банда йсқки, албатта Аллоҳнинг фазли ё сса Унинг адли остида бслмаса. Ҳеч бир банда Аллоҳнинг фазли ва адлидан четда қолган ҳолда, шундоқ сзига ташлаб қсйилмайди. Кимники Аллоҳ сз фазли-марҳаматига сазовор топган бслса - у шаксиз бахтли инсондир. Бундай илтифот учун у Ларвардигорига ҳамдлар айтсин ва шукроналар қилсин. Аксинча, Аллоҳнинг раҳматидан бебаҳра қолиб, Унинг адлига тушиб қолган кимса огоҳ бслсинким, тезда тавба қилиб Ларвардигорига қайтмаса охир-оқибат жаҳаннам аҳлидан бслиши муқаррардир (бундай оқибатдан барча мсминларни Аллоҳ сзи асрасин).)
26. وهو مُتَعالٍ عن الأضداد والأنداد.
26. У сзига рақиблар ёки тенглар бслишидан олийдир.
27. لا رادَّ لقضائه ولا مُعقِّبَ لحكمه ولا غالب لأمره. 
27. У тақдир қилган нарсани қайтарувчи, Унинг ҳукмини орқага сурувчи, Унинг амрига ғолиб келувчи йсқдир.
28. آمنا بذلك كله وأيقنا أن كلا من عنده.
28. Юқоридагиларнинг барчасига иймон келтирдик ва барчаси Унинг ҳузуридан сканлигига аниқ ишондик.
29. وأن محمدا عبده المصطفى ونبيه المجتبى ورسوله المرتضى.

29. (Яна шуни айтамизки) Муҳаммад алайҳиссалом Унинг танланган бандаси, сараланган пайғамбари ҳамда (Ларвардигори ундан) рози бслган расулидирлар.
30. وأنه خاتم الأنبياء وإمام الأتقياء وسيد المرسلين وحبيب رب العالمين.
30. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбарларнинг охиргиси, тақводорларнинг имом-раҳбари, слчиларнинг саййиди (улуғи) ва оламлар А оббисининг ҳабибидирлар.
31. وكل دعوى النبوة بعده فغَيّ وهوىً. 
31. У зотдан кейинги ҳар қандай пайғамбарлик даъвоси ботил ва ёлғондир.
32. وهو المبعوث إلى عامّة الجن وكافّة الوَرَى بالحق والهدى وبالنور والضياء. 
32. У зот барча инсону жинларга ҳақ ва ҳидост, нур ва зиё билан юборилгандирлар.
33. وأن القران كلام الله منه بَدَا بِلا كيفية قولاً وأنزله على رسوله وحياً، وصدّقهُ المؤمنون على ذلك حقا، وأيقنوا أنه كلام الله تعالى بالحقيقة ليس بمخلوق ككلام البرية، فمن سمعه فزعم أنه كلام البشر فقد كفر، وقد ذمَّهُ الله وعابَهُ وأوعده بِسَقَر حيث قال: (سأصليه سقر). فلما أوعد الله بسقر لمن قال (إن هذا إلا قول البشر) علمنا وأيقنا أنه قولُ خالقِ البشر ولا يُشْبِهُ قولَ البشر . 
33. Қуръон Аллоҳнинг каломидир, кайфисти бизга номаълум ҳолда Аллоҳ Таолонинг сзи тарафидан (ссзма-ссз) айтилиб содир бслган ва (кейин) уни расулига ваҳий тарзида нозил қилгандир. Ҳамма мсминлар Қуръонни дарҳақиқат ана шундай деб тасдиқлаганлар ва уни махлуқларнинг каломи каби сратилган смас, балки Аллоҳ Таолонинг ҳақиқий каломидир, деб иймон келтирганлар.
Кимда-ким Қуръонни сшитгач, бу инсонларнинг ссзи деб сйласа, шубҳасиз кофир бслади. Бундай кимсани Аллоҳ Таоло мазаммат қилган ва "Мен уни тез кунда "сақар" - жаҳаннамга киритажакман",(Муддассир сураси, 26-ост.) деб унга таҳдид қилгандир.
(Қуръон тсғрисида): "Бу инсоннинг ссзидан бошқа нарса смас",(Муддассир сураси, 25-ост.) деган кимсани Аллоҳ "сақар" билан огоҳлантириб қсрқитган скан, шундан биз Қуръон Яратганнинг ссзи сканлигини ҳамда инсонлар ссзига схшамаслигини билдик ва иймон келтирдик.
34. ومن وصف الله بمعنى من معاني البشر فقد كفر. فمن أبصر هذا اعتبر وعن مثل قول الكفار انزجر وعلم أنه بصفاته ليس كالبشر . 
34. Ким Аллоҳ Таолони фақат инсонларга хос бслган бирон сифат билан васфласа, шаксиз кофир бслади. Буни англаган инсон ибратланади ва кофирларникига схшаган ссзлардан тийилади ҳамда Унинг сифатлари инсонларники каби смаслигини (аниқ) билади.
35. والرؤية حق لأهل الجنة، بغير إحاطة ولا كيفية كما نطق به كتاب ربنا (وجوه يومئذ ناضرة إلى ربها ناظرة) وتفسيره على ما اراده الله تعالى وعلمه وكل ما جاء في ذلك من الحديث الصحيح عن الرسول صلى الله

 عليه وسلم فهو كما قال ومعناه على ما أراد، لا ندخل في ذلك متأولين بآرائنا ولا متوهمين بأهوائنا. فإنه ما سلم في دينه إلا من سلًّم لله عز وجل ولرسوله صلى الله عليه وسلم وردَّ علم ما اشتُبِهَ عليه إلى عالمه.

35. Жаннат аҳли Қиёмат куни Аллоҳни нигоҳ билан тслиқ қамраб олмасдан, кайфисти бизга (ҳозирча) номаълум ҳолда ксриши ҳақдир. Ларвардигоримиз китобида айтилганидек: "Баъзи юзлар сша кунда порлоқдир ҳамда А оббисига қаровчидир".(Қиёмат сураси, 22, 23-остлар.) Бу остлар шарҳи Аллоҳнинг иродаси ва илмига ҳаволадир. Шу ҳақда саҳиҳ ҳадисларда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривост қилинган ҳар қандай хабарни А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қандай айтган бслсалар шундайлигича, маъносини А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг иродаларига ҳавола қилган ҳолда қабул қиламиз. Бундай хабарларни тушунишда сз фикрларимиз билан таъвил қилиб, ҳавою хоҳиш таъсирига берилмаймиз. Зеро, Аллоҳ ва расулига тсла бсйсунган ва тушунмай қолган нарсасини Билувчи Зот иродасига ҳавола қилган кишигина динида саломат қолади.

36. ولا تَثْبُت قَدَمُ الإسلام إلا على ظَهْر التسليم والاستسلام، فمَنْ رَامَ عِلْمَ ما حُظِرَ عنه علمُهُ ولم يقْنَعْ بالتسليم فَهْمُهُ حَجَبَهُ مُرامُهُ عن خالصِ التوحيدِ وصافي المعرفة وصحيحِ الإيمان فيَتَذَبْذَبُ بين الكُفْرِ والإيمانِ والتصديقِ والتكذيبِ والإقرارِ والإنكارِ مُوَسْوَساً تائهاً شاكّاً زائغاً لا مؤمناً مصدِّقاً ولا جاحدا مُكَذِّباً. 
36. Аслида, Исломнинг қадами фақат тсла таслим бслиш ва бсйсуниш билан мустаҳкам бслади. Бас, ким (Аллоҳ ва расулига) таслим бслиш билан қаноатланмасдан (Аллоҳ тарафидан) беркитилган нарсани билишга интилса, бу интилиши уни холис тавҳиддан, (Аллоҳ тсғрисидаги) тсғри билим-маърифатдан ва саҳиҳ иймондан тссиб қссди. Оқибатда у довдираган ҳолда куфр билан иймон, инкор билан иқрор сртасида адашиб-улоқиб юради. Ўзининг на комил мсмин ва на кофир сканлигини билмай қолади.
37. ولا يَصِحُّ الإيمانُ بالرؤيةِ لأهْلِ دارِ السلام لمن اعتبرها منهم بوَهْمٍ أو تأوَّلها بفهْمٍ، إذ كان تأويلُ الرؤية ـ وتأويلُ كلِّ معنى يُضافُ إلى الربوبية ـ بترك التأويل ولزومِ التسليم، وعليه دينُ المسلمين. ومن لم يتوقَّ النفْيَ والتشبيهَ زلَّ ولم يُصِبْ التنزيهَ، فإن ربنا جل وعلا موصوف بصفات الوحدانية، منعوت بنعوت الفردانية، ليس في معناه أحد من البرية. 
37. Ким қиёмат кунида Аллоҳ Таолони ксришни сзининг хаёлидагидек тасаввур қилса (Яъни мана бундай ҳолда ксрсам керак, деб сзича хаёл қилса ва ана шундай сътиқод қилса.) ёки ақли билан уни таъвил қилса, (Яъни Қуръону ҳадисда ворид бслган тушунчани ақлига сиғдиролмай, уни асл маъносидан сзгача, сзи хоҳлаганча таъвил қилса.) унинг иймони нотсғри бслади. Чунки қиёмат кунида Аллоҳни ксришнинг чин таъвили рубубистга дахлдор бслган ҳар қандай маънонинг таъвили сингари мутлақо таъвил қилмасдан тсла таслим бслишдир. Ислом ана шу қоида устига барпо қилинган. (Аллоҳ сзига исбот қилган сифатларни) инкор стишдан ва (уларни махлуқлар сифатига) схшатишдан сҳтиёт бслмаган кимса албатта тойилади ва (аслида Аллоҳни поклашни мақсад қилган бслса-да, Уни) поклашда хатога йсл қссди. Зеро, Буюк А аббимиз зотида ҳам, ишларида ҳам танҳо Ўзига хос сифатларга сгаки, ундай сифатлар бирон махлуқда бслиши мумкин смас.
38. وتعالى عن الحدود والغايات والأركان والأعضاء والأدوات، لا تَحْوِيه الجهاتُ الستُّ كسائر المُبتدَعات.
38. Чегара-ҳудудлардан, (Яъни Унинг ҳудуд-чегарасини бандалар билишларидан ва исбот қилишларидан олийдир. Йсқса Аллоҳ Таоло албатта махлуқларидан

маълум чегара билан ажралиб туради, уларга қсшилиб кетмайди. Фақат у чегарани инсонлар ҳеч қачон билолмайдилар ва бинобарин сша чегара фалон ерда деб белгилашлари мутлақо ножоиз.) ғос-мақсадлардан, (Аллоҳ Таоло махлуқларни сратишидан Ўзи учун бирон манфаат ксзламагандир, зеро Унда бу каби ғос-мақсадлар бслиши мумкин смас.) арконлардан ҳамда аъзо (Яъни Аллоҳ Таолонинг бирон сифати махлуқларникига сифат жиҳатидан ҳам, моҳист жиҳатидан ҳам схшамайди. Йсқса Аллоҳнинг юзи, ксзи, қсли бор деб сътиқод қилинади ва ушбу сифатларнинг Аллоҳ Таолода мавжудлиги Қуръони Каримда ва саҳиҳ ҳадисларда ворид бслган.) ва асбоблардан (съни уларга муҳтож бслишдан) олийдир. Ва Уни бошқа махлуқларни (сраб тургани) сингари олти тараф срамайди.
39. والمعراج حق. وقد أسرِيَ بالنبي صلى الله عليه وسلم وعُرِجَ بشخصه في اليَقَضَة إلى السماء ومن ثَمَّ إلى حيثُ شاء الله مِن العُلا. وأكرمه الله بما شاء وأوحى إليه ما أوحى (ما كَذَبَ الفُؤَادُ ما رأى). فصلى الله عليه وسلم في الأخرة والأولى
39. Меърож воқеаси ҳақдир. Лайғамбар алайҳиссалом (сша кечаси Маккадан Байтул-Мақдисга) сайр қилдирилганлар ва у зотни уйғоқ ҳолларида (А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам меърожга тушларида чиққанлар деб ишонувчи тоифа сътиқодига раддис.) осмонга, сснгра Аллоҳ хоҳлаган юксакликка шахсан (Меърожга А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сзларини смас, руҳларини олиб чиқилган деб сътиқод қиладиганларга раддис.) олиб чиқилган. (У ерда) Аллоҳ у зотни Ўзи истаганчалик иззат-икром стган ва нимани хоҳласа ваҳий қилган. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қалблари ксрган нарсаси ҳақида ёлғон гапирмаган. У зотга дунёю охиратда Аллоҳнинг саловотлари бслсин.
40. والحوض الذي أكرمه الله تعالى به — غِياثاً لأمته — حقّ. 
40. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга - умматларига мадад бслсин - Аллоҳ Таоло инъом стган ҳавзи кавсар ҳақдир.
41. والشفاعة التي ادَّخرها لَهُمْ حقّ، كما روي في الأخبار.
41. Хабарларда ривост қилинганидек, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сз умматлари учун сақлаб қсйган шафоатлари ҳам ҳақдир.
42. والميثاق الذي أخذه الله تعالى من آدمَ وذُرِّيَّتِهِ حق. 
42. Аллоҳ Таоло Одам алайҳиссаломнинг сзлари ва зурриётларидан олган аҳд-мисоқ ҳақдир.
43. وقد عَلِمَ الله تعالى فيما لم يزَلْ عدَدَ من يَدْخُلُ الجنة وعدَدَ من يدخل النارَ جُمْلةً واحدةً، فلا يُزادُ في ذلك العددِ ولا يُنْقَصُ منه. 
43. Аллоҳ Таоло жаннатга кирувчиларнинг ҳам, дсзахга кирувчиларнинг ҳам умумий сонини (Умумий сонини билган дейишдан, тафсилий маълумотларни билмаган деган маъно чиқарилмайди. Зеро Аллоҳ Таоло жаннат ва дсзах аҳлига тааллуқли бслган барча умумий ва тафсилий маълумотларни аниқ билади.) азалда аниқ билган. А­нди бу сонга ҳеч нима қсшилмайди ва ундан бирон нарса камайтирилмайди.

44. وكذلك أفعالهُم فيما عَلِم منهم أن يفعلوه، وكل مُيَسَّرٌ لمِا خُلِقَ لَه. والأعمالُ بالخواتيم، والسعيدُ من سَعِدَ بقضاء الله والشقيّ من شَقِيَ بقضاء الله. 
44. Амаллар ҳам худди шундай. Аллоҳ Таоло улар нима қилишларини билган бслса, (сша амалларгина қилинади, ҳеч нарса қсшилмайди ва ҳеч нарса камайтирилмайди). Ҳар бир киши нима учун сратилган бслса, сшанга мусссар стилади. Амалларга скунига қараб баҳо берилади. Чинакам бахтли инсон Аллоҳнинг тақдири ила бахтли бслган инсондир. Ҳақиқий бадбахт Аллоҳнинг тақдири ила бахтсиз бслган кимсадир.
45. وأصْلُ القَدَرِ سِرُّ الله في خَلْقِه، لم يَطَّلِعْ على ذلك مَلَك مقرَّب ولا نبيٌ مُرسَل. والتعمُّقُ والنظر في ذلك ذريعةُ الخِذْلاَنِ وسُلَّم الحِرمان ودرجةُ الطغيان. فالحذَرَ كلَّ الحذرِ من ذلك نَظَراً وفِكْراً ووَسْوَسَةً. فإن الله تعالى طَوَى عِلمَ القدرِ عن أنامهِ ونهاهم عن مَرامهِ كما قال تعالى في كتابه (لا يُسئَلُ عما يفعل وهم يُسْئَلون) فمن سأل: لِمَ فَعَلَ؟ فقدْ ردَّ حُكْمَ الكتاب، ومن ردَّ حُكْمَ الكتاب كان من الكافرين.
45. Тақдир аслида Аллоҳ Таолонинг бандаларидан сир тутган бир нарсасидир. Ушбу сирдан ҳеч бир муқарраб фаришта ва ҳеч қайси пайғамбар воқиф бслмаган.
Шунинг учун бу ҳақда мунозара қилиш, фикрга шснғиш, васвасаланиб қолишдан ҳазир бслмоқ лозим. Зеро, Аллоҳ Таоло тақдир илмини махлуқотдан беркитди ва уни билишга интилишдан бандаларини қайтарди. "(Аллоҳ) қилаётган иши ҳақида ссралмайди, бандалар сса ссраладилар". (Анбиё сураси, 23-ост.) Аима учун Аллоҳ бундай қилди? - деб ссраган кимса юқоридаги ост ҳукмини рад стган бслади, Қуръон ҳукмини рад қилмоқ сса куфрдир.
46. فهذه جُملة ما يحتاج إليه من هو مُنوَّرٌ قلبُهُ من أولياء الله تعالى، وهي درجة الراسخين في العلم، لأنّ العِلمَ عِلْمَانِ: عِلمٌ في الخلقِ موجودٌ، وعِلمٌ في الخلقِ مفقودٌ. فإنكارُ العلمِ الموجودِ كُفرٌ، وادِّعاءُ العلم المفقود كُفْرٌ. ولا يَثْبُتُ الإيمانُ إلا بقبولِ العلمِ الموجودِ وتَرْكِ طَلَبِ العلمِ المفقودِ. 
46. Шуларнинг бари Аллоҳга дсст бслган, қалби (иймон нури билан) мунаввар зотлар учун керакли маълумотлардир. Илмда мустаҳкам бслганлар даражаси ҳам шудир.
Чунки илм икки хил бслади: махлуқотлар орасида мавжуд илм (Бандалар билишлари ва амал қилишлари лозим бслган шариат илми) ва уларга берилмаган илм (Бандалар билишлари лозим бслмаган ва шунинг учун улардан сир тутилган ғайб илми). Бор илмни инкор қилиш ҳам, йсқ илмни даъво қилиш ҳам куфрдир. Мавжуд илмни қабул қилиш ва йсқ илмни излашдан тийилиш билангина иймон собит бслади.
47. ونؤمن باللوح والقلم، وبجميع ما فيه قدْ رُقِمَ. فلو اجتمع الخلقُ كلُّهُم على شيءٍ قدْ كتبَهُ اللهُ تعالى فيه أنه كائنٌ ليَجعلوه غيرَ كائنٍ لَمْ يَقْدِروا عليه، ولو اجتمعوا كلُهم على شيءٍ لم يكتبْهُ الله تعالى فيه ليجعلوه كائناً لَمْ يَقْدِروا عليه. جَفَّ القلمُ بما هو كائنٌ إلى يوم القيامة، وما أخطأ العبد لم يكن ليصيبه وما أصابه لم يكن ليخطئه. 
47. Лавҳга, қаламга ва Лавҳга битилган барча нарсага иймон келтирамиз. Аллоҳ Таоло Лавҳда "бслади", деб ёзиб қсйган нарсани бслдирмаслик учун барча халқлар жамлансалар ҳам, қслларидан ҳеч нарса келмайди. Аллоҳ Таоло Лавҳда "бслмайди", деб ёзиб қсйган нарсани бслдириш учун барча халойиқ жамланса ҳам, ҳеч нарсага сришолмайди.

Қиёмат кунига қадар нима бслиши керак бслса, сшани қалам ёзган, сиёҳ қуригандир. Бандага нимаики тегмаган бслса, аслида унга тегиши ҳам керак смас сди. Унга теккан нарса сса, аслида уни четлаб стиши ҳам мумкин смас сди.
(Демак, инсонга схшилигу ёмонликдан нимаики тақдир стилган бслса, ундан қочиб қутулиши мумкинмас. Инсон нечоғлик уринмасин ва қанча сҳтиёт чоралар ксрмасин, барибир тақдирда битилган нарса албатта унга етади)
48. وعلى العبد أن يعلم أن الله قد سبق علمه في كل كائن من خلقه، فقدّر ذالك تقديرا محكما مبرما ليس فيه ناقض ولا معقب ، ولا مُزيل ولا مغَيِّر . ولا ناقص ولا زائد من خلقه في سماواته وأرضه، وذالك من عقد الإيمان وأصول المعرفه والإعتراف بتوحيد الله تعالى وبربوبيته، كما قال تعالى في كتابه (وخلق كل شيْ فقدره تقديرا) وقال تعالى (وكان أمر الله قدرا مقدورا). فويل لمن صار لله تعالى في القدر خصيما وأحضر للنظر فيه قلبا سقيما، لقد إلتمس بوهمه في فحص الغيب سرا كتيما . وعاد بما قال فيه أفاكا أثيما. 
48. Банда сна шуни билиши лозимки, махлуқот тарафидан нимаики содир бслса, сшани Аллоҳ Таоло аввалдан билган ҳамда уни пухта ва сзгармас қилиб тақдир стгандир. Осмонлару ердаги бирон махлуқ ушбу тақдирни бузишга, кечиктиришга, йсқотишга, сзгартиришга, камайтиришга ёки кспайтиришга қодир смас.
(Тақдир ҳақида) ана шундай сътиқодда бслиш иймон арконларидан ҳамда Аллоҳни тсғри таниш ва рубубистда Унинг сгона зот сканлигини сътироф стиш асосларидандир. Аллоҳ Таоло марҳамат қилади: "У ҳар бир нарсани сратди ва унинг тақдирини аниқ слчаб-белгилаб қсйди." (Фурқон сураси, 2-ост). Яна бир остда сса: "Аллоҳнинг амри-иродаси (албатта содир бслиши лозим бслган) тақдири азалий бслди". (Аҳзоб сураси, 38-ост)ю Шундай скан, тақдир борасида касал қалб билан фикр юритиб, ушбу масалада Аллоҳ билан талашган кимсага вайл бслсин. Зеро у ожиз фикри билан ғайбни титкилаб, Аллоҳ беркитган сирни билмоқчи бслди ва (тақдир тсғрисида) ёлғон ссзлаб гуноҳкор бслди.
49. والعرش والكرسي حق. 
49. Арш ҳам, Курсий ҳам ҳақдир.
Арш ва Курсий Аллоҳнинг махлуқоти ичида снг улкани ва юксагидир. Ўз навбатида Арш Курсийдан ксра катта ва юксакроқдир. Аҳли сунна вал жамоа Аллоҳ Таолони Аршда деб сътиқод қилади. Бу ҳақда кспгина ост ва ҳадислар ҳамда турли ривостлар келгандир. (Таҳовий ақидасининг шарҳига мурожаат қилинсин). Луғавий маъносига келсак, Арш деб шоҳлар стирадиган тахтга айтилади. Курсий сса ана шу тахтдаги оёқ қсйиладиган пастки қисмдир. Ибн Аббос "Аллоҳнинг Курсийси осмонлару ердан кенгдир" ости ҳақида шундай дейди: "Курсий икки оёқ қсйиладиган сриндир. Аршнинг қандай сканлигини сса Аллоҳдан бошқа ҳеч ким белгилай олмайди".
50. وهو مستغن عن العرش وما دونه. 
50. Аллоҳ Таоло Аршдан ҳам, ундан қуйи нарсалардан ҳам беҳожатдир.
 (Яъни Аллоҳ Таоло Аршни унга муҳтож сканлигидан сратмаган).
51. محيط بكل شيء وفوقه، وقد أعجز عن الإحاطة خلقه.

51. У ҳамма нарсани (илми ва қудрати билан сраб) иҳота қилган ва (ҳамма нарсадан) юқоридадир. Махлуқотларини сса Ўзини иҳота қилишдан ожиз қолдиргандир.
52. ونقول إن الله اتخذ إبراهيم خليلا وكلم موسى تكليما، إيمانا وتصديقا وتسليما. 
52. Аллоҳ Таоло Иброҳим алайҳиссаломни Ўзига халил (сқин дсст) қилган ва Мусо алайҳиссаломга чинакам тарзда гапирган, деб иймон келтирамиз, (шу тсғрида келган саҳиҳ хабарларни) тасдиқлаймиз ва (кайфистини Аллоҳга ҳавола стиб) таслим бсламиз.
53. ونؤمن بالملائكة والنبيين والكتب المنزلة على المرسلين. ونشهد أنهم كانوا على الحق المبين.
53. Фаришталар ва пайғамбарларга ҳамда слчиларга (Аллоҳ Таоло сз шариатини унга ваҳий қилган, аммо бошқаларга етказишни буюрмаган кишини набий (пайғамбар) дейилади. Агар бирор пайғамбар сзига нозил қилинган шариатни бошқаларга ҳам етказишга буюрилса, у снди Аллоҳ тарафидан халқларга юборилган слчи - расул бслади) нозил қилинган барча китобларга иймон келтирамиз ва ҳаммалари очиқ-ойдин ҳақиқат устида бслганлар деб гувоҳлик берамиз.
54. ونسمي أهل قبلتنا مسلمين مؤمنين، ما داموا بما جاء به النبي صلى الله عليه وسلم معترفين وله بكل ما قاله وأخبر مصدقين.
54. Қибладошларимиздан пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам олиб келган барча нарсани тан олган, у зот айтган ҳар бир ссз ва хабарни тасдиқлаган кишини мсмин-мусулмон, деб айтамиз.
(Имом Бухорий ривост қилган ҳадисда соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Кимки бизга схшаб намоз сқиса, бизнинг қибламизни (уни сз қибласи деб билиб) юзланса, биз ссйган молларнинг гсштини еса, ана сша Аллоҳ Таоло ва Унинг расули зиммасидаги (съни ҳимоссидаги) мусулмондир. Бас, Аллоҳ ҳимоссидаги кишига зиён етказишдан сҳтиёт бслинг".)
55. ولا نخوض في الله ولا نماري في دين الله 
55. Аллоҳ(нинг зоти) ҳақида чуқур кетмаймиз. (Балки ост ва ҳадисларда келган хабарларга кифосланамиз.) Аллоҳнинг динида талашиб баҳслашмаймиз.
(Бидъат аҳли сз залолатларига чорлаш мақсадида турли гапларни сртага ташлаб, ҳақ аҳлини йслдан уришга уринадилар. Шунинг учун саҳиҳ ақида сгалари уларнинг ботилларига мутлақо парво қилмаслиги лозим.) 
56. ولا نجادل في القران، ونشهد أنه كلام رب العالمين نزل به الروح الأمين فعلمه سيد المرسلين محمدا صلى الله عليه وسلم. وهو كلام الله تعالى لا يساويه شيء من كلام المخلوقين، ولا نقول بخلقه ولا نخالف جماعة المسلمين. 
56. Қуръон хусусида тортишмаймиз. У Аллоҳнинг каломи скани ҳамда уни (Аллоҳ ҳузуридан) А уҳул Амийн (Жаброил алайҳиссаломнинг номи, маъноси - ишончли-омонатли бслган А уҳ номли фаришта) олиб тушиб, слчилар саййиди Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга сргатганига гувоҳлик берамиз. Қуръон Аллоҳнинг

мисоли, худди қушнинг икки қанотига схшайди. Маълумки, иккала қаноти соғлом бслган қуш текис учади. Агар қанотларидан бири жароҳатланса, у учишга қийналади, ҳатто шу сабабли ҳалок бслиши ҳам мумкин. Аммо икки қаноти ҳам шикастланган қушнинг ҳалок бслиши муқаррар".
Демак, ибодат ва амалнинг ксплиги билан мағрурланиб-алданиб Аллоҳнинг азобидан омонда бслмоқ ҳам, гуноҳ-маъсистларнинг ксплигига қараб, Унинг мағфиратидан ноумид бслмоқ ҳам хато тушунчалардир. Ҳақ йсл шу иккисининг сртасидадир.)

61. ولا يخرج العبد من الإيمان إلا بجحود ما أدخله فيه. 
61. Банда сзини иймонга олиб кирган нарсани инкор қилган ҳолдагина диндан чиқади.

(Бу матн мазмунидан худди бундан бошқа сабаб кишини иймондан чиқармайди деган маъно чиқади. Лекин бу - нотсғри сътиқод. Хусусан, шу матнни изоҳлар скан, шайх Бин Боз қуйидаги ссзларни айтади: "Мсминни диндан чиқарадиган сабабларни фақат шунга чеклаб қсйиш мулоҳазалидир... Зеро, киши диндан бундан бошқа ксп сабабларга ксра чиқиши ҳам мумкин бслиб, буни уламолар муртаднинг ҳукми бобида айтиб стганлар. Масалан, Ислом динига ёки пайғамбар алайҳиссаломга таъна қилиш, Аллоҳни, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни, Қуръонни ёки шариатни масхаралаш, бут-санамларга сиғиниш, слганлардан ёрдам, мадад тилаш каби ишлар ҳам кишини иймондан чиқарадиган амаллардандир...")
 
62. والإيمان هو الإقرار باللسان والتصديق بالجنان. 
62. Иймон тил билан иқрор бслиб, қалб билан тасдиқлашдир. (Аслида иймоннинг таърифи бир оз бошқача: Иймон - тил билан айтиш, қалб билан сътиқод қилиш, аъзолар билан дин арконларига амал қилишдир, у тоат-ибодатлар қилиш билан кспайиб, маъсистлар қилиш билан камасди. Имом Абу Ҳанифа бу ерда амални (намоз, рсза, ҳаж каби) иймон таърифига киритмаган бслсалар-да, бошқа сринда шундай дейдилар: "Тил билан иқрор бслиб, қалб билан тасдиқ қилган кишига намоз сқиш, рсза тутиш, ҳаж ва ҳоказо шариат ҳукмларига амал қилиш вожиб бслади".)
63. وجميع ما صح عن رسول الله صلى الله عليه وسلم من الشرع والبيان كله حق. 
63. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан шариат ва унинг баёни ҳақида нимаики саҳиҳ нақл қилинган бслса, барчаси ҳақдир. (Ушбу матн барча саҳиҳ ҳадисларга иймон келтириш вожиб сканлигига ишорадир. Шунинг учун унинг шарҳида оҳод ҳадисларни сътиқод борасида қабул қилмаймиз деган бидъат тоифаларга уламолар чиройли раддислар беришган.)

64. والإيمان واحد وأهله في أصله سواء. والتفاضل بينهم بالخشية والتقى ومخالفة الهوى وملازمة الأولى. 
64. Иймон (барча учун) бир нарсадир ва мсминлар иймоннинг аслида баробардирлар (Умуман, иймон сифати бор сканлиги ҳамда нимага иймон келтириш лозимлиги жиҳатидан ҳамма мсминлар баробардирлар. Яъни кимдир бир неча нарсаларга иймон келтириб, сна кимдир ундан кспроқ ё камроқ нарсага иймон келтирмайди. Барча бир хил нарсага иймон келтириши шарт.

Шу жиҳатдан иймонда барча мсминлар баробар деса бслади. Аммо иймон қуввати ё заифлиги жиҳатидан олиб қаралганда ҳамма баробар бслмайди. Масалан, Абу Бакр ва Умар разисллоҳу анҳуларда бслган иймон билан қолган мусулмонларнинг иймони баробар смаслиги ҳаммага маълум. Бу ҳақда саҳиҳ ҳадислар ворид бслган). Улар бир-бирларидан фақат (Аллоҳдан) қсрқиш, тақво қилиш, ҳавойи нафсига сргашмаслик ҳамда авлороқ (съни тақво сгаларига лойиқ бслган) йслни тутиш билан афзал бслишлари мумкин.
65. والمؤمنين كلهم أولياء الرحمن وأكرمهم عند الله أطوعهم وأتبعهم للقران.
 
65. Барча мсминлар А аҳмон Таолонинг дсстларидир (Албатта Аллоҳ Таоло мсмин бандаларини сзига дсст тутиши билан уларга улкан фазл-марҳамат ксрсатади. Зеро, У махлуқлар каби дсстга муҳтож бслгани туфайли уларни дсст тутмайди).
Аллоҳ ҳузурида мсминларнинг снг мукаррами снг итоаткор ва Қуръонга кспроқ сргашувчи мсминдир.
66. و الإيمان هو الإيمان بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر والقدر خيره وشره وحلوه ومره من الله تعالى. 

66. Иймон Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, слчиларига, Охират кунига ва тақдирнинг схшию ёмони, ширину аччиғи Аллоҳ Таоло тарафидан сканлигига ишонмоқдир (Биз иймоннинг таърифи ҳақида 62-матн изоҳида тсхталиб стган сдик. Бу матнда зикр қилинган нарсалар сса аслида иймон таърифи смас, балки арконларидир. Албатта иймон фақат шу арконлар билан чекланмайди, балки унинг хислатлари жуда ксп бслиб, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам: "Иймон етмишдан ортиқ шохчадан иборатдир. Унинг снг олий шохчаси Ла илаҳа иллаллоҳ, снг қуйидагиси сса йслдан озор берувчи нарсани олиб ташлашдир. Ҳаё ҳам иймон шохчаларидан биридир", деб марҳамат қилганлар.)
67. ونحن مؤمنون بذلك كله لا نفرق بين أحد من رسله، ونصدقهم كلهم على ما جاءوا به.
 67. Биз шуларнинг барчасига иймон келтирамиз ҳамда Аллоҳнинг слчиларидан ҳеч бирларини ажратмаймиз ва (Аллоҳ ҳузуридан) олиб келган барча хабарларида уларга ишонамиз.
68. وأهل الكبائر من أمة محمد صلى الله عليه وسلم في النار لا يخلدون إذا ماتوا وهم موحدون، وإن لم يكونوا تائبين، بعد أن لقوا الله عارفين (مؤمنين) وهم في مشيئته وحكمه إن شاء غفر لهم وعفا عنهم بفضله، كما ذكر عز وجل في كتابه (ويغفر ما دون ذلك لمن يشاء) وإن شاء عذبهم في النار بعدله ثم يخرجهم منها برحمته وشفاعة الشافعين من أهل طاعته ثم يبعنهم إلى جنته، وذلك بأن الله تعالى تولى أهل معرفته ولم يجعلهم في الدارين كأهل نكرته الذين خابوا من هدايته ولم ينالوا من ولايته. اللهم يا ولي الإسلام وأهله ثبتنا على الإسلام حتى نلقاك به. 
68. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматларидан кабира гуноҳларни қилганлар модомики тавҳид ақидасида жон бериб, Аллоҳни таниган (Унга иймон келтирган) ҳолларида Унга йслиқсалар, гарчи гуноҳларидан тавба қилмаган бслсалар ҳам, дсзахда абадий қолмайдилар. Улар Аллоҳнинг иродаси ва ҳукмига ҳавола бсладилар. "Ширкдан бслак гуноҳларни истаган бандасидан кечиради" (Аисо сураси, 48, 116-остлар), деб марҳамат қилганидек, агар Аллоҳ

хоҳласа, уларни фазли-карами ила кечиради. Хоҳласа адли билан уларни дсзахда азоблайди, сснгра Ўз раҳмати билан ва итоатгсй-солиҳ бандалари орасидаги шафоат қилувчилар шафоати билан уларни дсзахдан чиқариб жаннатига киритади. Чунки Аллоҳ Таоло Ўзини (ҳаққи-рост) таниган (съни иймон келтирган) бандаларининг дсстидир. Аллоҳни танимаган, Унинг ҳидостидан ва Унга дсст бслиш шарафидан насибадор бслмаган кимсалар билан Ўз дсстларини Аллоҳ Таоло икки дунёда ҳам баробар килмайди. А­й, Ислом ва мусулмонлар дссти бслган Зот! Ўзингга йслиққунимизга қадар, бизни Исломда собит қилгин!
69. ونرى الصلاة خلف كل بر وفاجر من أهل القبلة وعلى من مات منهم. 
69. Қибла аҳлидан бслган ҳар қандай солиҳ ёки фожир кимса орқасида (съни унга иқтидо қилиб) намоз сқишни ҳамда улардан вафот стганларига жаноза сқишни жоиз, деб биламиз  (Шайх Ибн Таймис айтадилар: Ақидаси (тсғри ё нотсғри сканлиги) ҳақида аниқ маълумот бслмаган ҳар қандай имомга иқтидо қилишни тсрт мазҳаб олимлари ҳам, бошқа Ислом уламолари ҳам билиттифоқ жоиз деганлар. "Мен ақидасини сзим аниқ билган одам орқасидагина жамоат ва жума намозларини сқийман", деган кимса бидъатчидир. Унинг даъвоси саҳобалар, тобеинлар, тсрт мазҳаб пешволари ва бошқа уламолар ссзларига зиддир.
Ҳадисда ҳам келадики: "Сизларга ҳар хил одамлар имомлик қилажак. Агар улар тсғри сқисалар, сзлари учун ҳам, сиз учун ҳам ажр ёзилади. Агар хато қилсалар, сизларга ажр ёзилаверади, зиёни сса сзларига бслади".
Аммо фисқу фужури ортиб, куфр ва муртадлик даражасига етган киши ортида намоз сқиш ножоиздир).

70. ولا ننزل أحدا منهم جنة ولا نارا، ولا نشهد عليهم بكفر ولا شرك ولا بنفاق ما لم يظهر منهم شيء من ذلك، ونذر سرائرهم إلى الله تعالى.
70. Қибла аҳлидан ҳеч кимни жаннат ёки дсзахда, деб айтмаймиз. Модомики, куфр, ширк ва нифоқ аломатини изҳор қилмаган кишини кофир, мушрик ёки мунофиқ деб гувоҳлик бермаймиз. Дилларидаги сирни сса Аллоҳ Таолога ҳавола қиламиз.
71. ولا نرى السيف على أحد من أمة محمد صلى الله عليه وسلم إلا من وجب عليه السيف.
71. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматларидан ҳеч кимга қарши қилич кстаришни жоиз демаймиз. Фақат қилич билан жазоланиши вожиб бслган кимсалар бундан мустасно (Масалан, диндан қайтган муртадлар ёки халифа-имомга итоатсизлик қилиб, унга қарши қурол кстариб чиққанлар, ноҳақ одам слдирганлар кабиларнинг қилич билан жазоланиши ҳақдир).
72. ولا نرى الخروج على أئمتنا وولاة أمورنا وإن جاروا ولا ندعوا عليهم ولا ننزع يدا من طاعتهم ونرى طاعتهم من طاعة الله عز وجل فريضة، ما لم يأمروا بمعصية، وندعوا لهم بالصلاح والمعافاة. 
72. Халифа-имомларимизга, бошлиқларимизга - гарчи бизга зулм қилсалар ҳам - қарши чиқишни жоиз, демаймиз. Уларни дуоибад қилмаймиз ва итоатларидан бсйин товламаймиз. Модомики, маъсистга буюрмасалар, уларга итоат қилишни Аллоҳ азза ва жаллага итоат қилиш жумласидан бслган фарз, деб сътиқод қиламиз. Уларга салоҳист ва офист ссраб дуо қиламиз (Чунки мусулмон раҳбар-имом халқни шариат билан бошқариб турган бир паллада унинг тарафидан содир стилаётган баъзи хатоларни кстара олмасдан, сабр қила олмасдан унга қарши бош кстариш схшиликка олиб келмайди. Балки унга қарши чиқишдан ксзланган схши мақсадлар срнига ундан неча баробар катта зиён олиб