Namangan tumani haqida ensiklopediyalarda  ( 7504 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:10:46

ААМААГАА ТУМААИ — Ааманган вилостидат туман. 1926 й. 29 сент.да ташкил стилган. Шаркдан Уйчи, Аорин, шим.дан Косонсой, Янгиксрғон, Чортоқ, ғарбдан Тсрақсрғон, жан.дан Мингбулоқ, Андижон вилостининг Балиқчи туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,25 минг км2. Аҳолиси 170,9 минг клшига сқин (2003). А.т.да 1 шаҳарча (Тошбулоқ), 12 қиш-лоқ фуқаролари йиғини (Боғишамол, Иброҳим А аҳматов, Ирвадон, Миришкор, Охунбобоев, Тепақсрғон, Хонобод, Шсрқишлоқ, Узбекистан, Қумқсрғон, Ғалча, Ғирвон) бор (2003). Маркази — Тошбулоқ шаҳарчаси.

Табиати. А.т. ер юзаси текислик, адир ва дснгликлардан иборат бслиб, сзлаштирилган дашт зонасига киради. Тсртламчи геологик даврнинг оқизиқ жинслари (лёсс, лой, қум, шағал)дан ташкил топган. Жан.га томон қис (бал. 400—450). Туманда ер ости суви ксп. Қурилиш материалларидан оҳактош, ғишт тайёрланадиган тупроқлар бор.

Иқлими қуруқ субтропик, ёзи қуруқ, иссиқ, қиши қисқа, совуқ ва сернам. Ағин-сочин кам (300—350 мм), буғланиш катта. Янв.нинг сртача т-раси — Г, —3° июлники 26,3°. Вегетаяис даври 236 кун. Об-ҳаво шароити субтропик мевалар (анжир, анор ва б.) етиштириш учун қулай. Сой ксп, водийлари тош-шағал б-н қопланган. Тупроқлари адирларда типик ва оч бсз тупроқ, адирлар орасида суғориладиган стлоқи, ботқоқ-стлоқи ва ботқоқ тупроқлар тарқалган. Туманнинг шим.дан Шимолий Фарғона канали, жан.дан Сирдарё оқиб стади. Катта Ааманган канали, Янгиариқ, Аамангансой, Гирвонсой, Ирвадонсой, Ко-сонсой каби сув манбаларидан
Ааманган тумани дарвозаси. скинзорлар суғорилади. Аввойи ҳайвонлардан чисбсри, қуён ва б., қушлардан ёввойи срдак, ёввойи каптар, ола-қанот, қалдирғоч, чумчуқ, лайлак, бойсғли ва б. учрайди.

Аҳолисининг аксари қисми сзбеклар (98,6%), шунингдек, тожик, киргиз, рус, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. 1км2 га сртача 683 киши тсғри келади. Шаҳарликлар 13,7 минг киши, қишлоқ аҳолиси 157,2 минг киши (2003).

Хсжалиги. Туман хсжалиги асо-сан, қ.х.га ихтисослашган. Саноат, транспорт, алоқа корхоналари ҳам фа-олист ксрсатади. Лахтачилик, боғдорчилик, сабзавотчилик, ғаллачилик, чорвачилик б-н шуғулланилади. «Миришкор» қсшма корхонаси, пахта то-залаш з-ди, кичик ва хусусий корхоналар, акяисдорлик жамистлари ишлаб турибди. Қ.х.нинг етакчи тармоғи — пахтачилик. Туманда 13 хсжаликда пахта етиштирилади, ипакчилик б-н шуғулланувчи ва сабзавот етиштирувчи ширкат хсжаликлари хам бор. 315 фермер хсжалиги 3730 га ер майдонида фаолист ксрсатади. Шулардан 114 таси пахтачилик, 35 таси ғаллачилик, 47 таси сабзавотчилик, 78 таси боғдорчилик, 41 таси чорвачилик б-н шуғулланади. Ушбу фермер хужаликларида 2316 киши ишлайди (2003).
2001/2002 сқув йилида 42 умумий таълим мактабида 43 минг сқувчи, 3 та қ.х., саноат ва махсус иқтисодий коллеж, махсус иқтисодий лияейларда 1700 дан ортиқ сқувчи таълим олди. Болалар мусиқа мактаби бор. Туман маданист саройи қошида ашула ва рақс ансамбли, «Бсстон» фольклор стно-график ансамбли фаолист ксрсатмоқда. Тумандаги «Аш техниклар» маскани жамоаси барча танловларда ғолиб чиққан. Туманда марказий кутубхона, унинг 35 та филиали, маданист саройи ва 12 та маданист уйлари мавжуд.

Марказий стадион (15 минг срин), ёпиқ теннис корти, 14 футбол, 17 баскетбол, 21 қсл тспи, 85 волейбол майдони ва майдончалари, 30 спорт заллари ишлаб турибди. Жисмоний тарбис ва спорт б-н 42 мингдан зиёд киши мун-тазам шуғулланмоқда. Спорт секяислари ва тсгаракларида 20 мингга сқин спортчи иштирок стмоқда. А.т.да туман марказий касалхонаси, юкумли касалликлар, 5 қишлоқ, 2 хусусий касалхоналар (630 срин) мавжуд. 1 ихтисослашган марказий поликлиника, 1 тиш даволаш поликлиникаси, 14 қишлоқ врачлик пункти, 30 фельдшер-акушерлик пункти, 15 дорихона бор. Тумандаги барча тиббий муассасаларда 170 врач, 883 срта тиббий ходим ишлайди. 1962 й. 10 июндан «Истиклол» туман газ. чикали (адади 5 минг).
Муродулла Ҳайдаров.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan