Jamilaning tizzasiga bosh qo'yib yotib uning sal ochilga g'uncha lablariga, yosh to'la shaxlo ko'zlariga termulib yotish menga dunyo-dunyo rohat bag'ishlar edi. Jamila o'shanda naqadar go'zal, naqadar latofatli edi. Qalbinig naqadar pok, beg'uborligi, o'y-hayollarining naqadar teran, yorqin ekanligi unoing hur yog'ilib turgan chexrasidan ko'rinib turardi. O'sha kezlarda men shularning hammasini o'z ko'zim bilan ko'rib yurgan bo'lsam ham, ammo tub ohiyatiga uncha tushunib yetmagam edim. Lekin hozir oradan qancha vaqtlar o'tib ketgandan keyin, o'sha voqealarni eslab, ko'pincha o'zimga-o'zim savol beraman: balki sevgi degan narsa--inson har tomonlama kamolotga yetib, aql-idroki to'lgandan keyin paydo bo'ladigan bir tuyg'umikin? Bu ham shoir yoki rassom ilhomiga o'xshab insonga kuch-qudrat bag'ishlab yangi orzu-umidlar, istiqbol sari yetaklovchi bir kuch emasmikin? Ehtimol, oshiqlikning butun suri ham shundadi. Jamilaning yuziga qarab, ba'zi paytlarda o'zim ham xis-xayajonlariga o'zim ham sherik bo'lgandek, qandaydir sirli bir narsa yuragimga quvonch bag'ishlagandek bo'lar edi. O'rnimdan sapchib turib, yugurgim kelar, ovul chetidagi keng dalaga chiqib  yuragimga g'ilg'ula solayotgan tashvish bilan quvonchning siri nimadaligini yer va samodan qichqirib so'ragim kelardi. Bir kun men bu savolimga javob topgandek bo'ldim.

  Kunlardan birida biz stansiyadan ovulga qaytib kelayotgan edik. qosh qorayib qolgandi. Ko'kda yulduzlar jimirlardi, atrof jim-jit. Bu sukunatni Doniyorning vodiy bo'ylab yangragan ashulasigina buzardi. Jamila ikkovimiz uning orqasdidan borardik. Doniyorning ashulasi busafar negadir yolg'izlik dard-alamlarini ifoda qilgandek juda mungli eshitilib, kishi qalbini poralar edi. Ko'zimga qaynoq yosh kelib, tomog'imga bir narsa tiqilgandek bo'ldi. Jamila bu safar qo'llarini Doniyor tomon uzatib unga yaqin bordida, aravaga suyanib, boshini quyi solganicha indamay ketaverdi. Doniyorning ovozi tobora kuchayib, tungi dashtda yangidan to'lqinlana boshlaganda Jamila qaddini rostlagancha sakrab aravaga chiqib oldi. U Doniyor bilan yonma-yon o'tirdida, qimirlahsdan qo'rqqandek, qo'lini ko'ksiaga qovushtirganicha qotib qoldi. Qani, bu yog'i nima bo'larkin, degandek men ham ulardan ko'zimni uzganim yo'q. Jamilaning chiqib o'tirganini Doniyor payqamdai shekilli, unga qaramy kuylayverdi. Birozdan so'ng Jamila qo'llarini asta-sekin Doniyorning yelkasiga tashladida, unga suyanib boshini yelkasiga qo'ydi. Shunda Doniyorning ovozi bir zum titradida, keyin yana ham kuchayib qo'ng'iroqdek yangradi. U sevgi haqida kuylardi.
   Tong otib gullagan vodiy yuzidan qora parda ko'tarilganida, men o'sh keng dala o'rtasida sevishgan ikki yoshni ko'rdim. Ular menga hech nazar solmasalar ham ko'z ostidan qarab, sexrlangandek ergashib borardim. Sevishganllr men bilan ishi bo'lmay faqat menigina emas, balki biutun borliqni ham unutib yuborgandek, jonga orom berguvchi kuy oqimiga chayqalib, bir-biriga termilishib sekin borishardi. Nazarimda Doniyor bilan Jamila butunlay boshqacha bo'lib qolgandek edi.
  Bular men ilgari ko'rmagan-bilmagan, qandaydir baxti kulib boqqan kishilar edi. Ha, ularning biri ko'zi qorong'uda o'tdek yonib, eski ko'ylagining yoqasini ochib yuborib, dala-dashtga yangroq kuy taratib borayotgan Doniyor edi. Ha, ikkinchisi DOniyorga erkalanib jimgina o'tirgan mening yangam Jamila edi! Uning kipriklarida sevinch yoshlari miltirar, yuzida baxt nuri porlar edi.

  Chinakam baxt shu emasmi? Doniyor o'zidagi ona vatanga, yorug' dunyoga bo'lgan yuksak, otashin mehr-muhabbatini ham, anashu ulug' sevgi tug'dirgan dilrabo kuyni ham Jamila ga tortiq etdi. U Jamila uchun, Jamila haqida kuylardi. Axir baxt degani shu emasmi? Ularga yuragimdan baxt-saodat tiladim. Doniyorning kuylari meni yana hayajonga osldi-da, birdan,  miyamga g'alati nir fikr keldi: " Men ularning suratini chizaman!" -- dedim o'zimcha va g'oyo nodir bir narsa topib olganday o'zimda yo'q suyunib ketdim. Lekin men shu zaxoti o'z fikrimdan o'zim cho'chib ketdim: "Bu ish meningqo'limdan kelarmikin, eplay olarmikinman?" Lekin orzu-istak qo'rquvdan kuchli keldi. " Ha, men ularning suratini albatta chizaman, men ularni xuddi xozirgiday baxtiyor qilib tasvirlayman!" derdim.
   Men shunday shirin orzu-hayollar og'ushida mast bo'lib, atrofga nazar tashlar ekanman, avgust tuni ko'zimga yana ham go'zal ko'rinib, dala gullab-yashnayotganday tuyulardi. Orzu-niyatimga xuddi xozir yetadigandek bo'lardim. Lekin, endi bilsam o'shanda juda g'or, yosh bola ekanman, kelajakda qanchadan-qancha qiyinchiliklarga duch kelishimni bilmagan ekanman. Men, o'zimga ona Yerni Doniyor ko'zi bilan ko'ra bilish, Doniyor qalbi bilan seva bilish kerak derdim Men uning ashulalarini bo'yoqlar yordamida hikoya qilib beraman. Menda ham o'sha tog'lar,dalalar, maysazorlar, bulutlar, daralarning jonli tasviri beriladi. Buning uchun juda katta mahorat kerakligini o'ylamay " buning uchun bo'yoqlarni qayerdan olsam ekan, maktabdan so'rasam berishmas, axir o'zlariga kerakku" deb tashvishlanib yurardim. Endi bilsam o'shanda chuchvarani xom sanab bolalik qilib yurgan ekanman. Doniyorning ashulasi birdan uzilib qoldi. Bunday qarasm Jamila uni mahkam quchoqlab, bag'riga bosib olgan ekan. Biroq shu zaxotiyoq nimadandir cho'chigandek tisarilib, aravadan sakrab tushdi. Doniyor shoshib qo'rqqanidan tizginni tortib aravani to'xtatdi. Jamila teskari qaragancha yo'lning qoq o'rtasida serrayib turib qoldi. So'ng boshini shart burdida, yig'i aralash:
 --  Nega qaraysa? Menda nimang bor? Aravangni haydada jo'na! -- dedida, orqada qolgan aravasi tomon ketdi.
   Men lol bo'lib og'zimni ochib qolgan ekanman, yangam meni ham koyib berdi:
 -- Ho'sh, senchi, sen nega angrayib turibsan, aravangga min! Boshimga bitgan balo bo'ldilarngda!
   "Qiziq, unga nima bo'ldi? Chap yoni bilan turganmi?" deb o'ylardim yo'l-yo'lakay. Albatta chuqurroq o'ylagan odam Jamilaning rostdan ham iztirob chekayotganini izoxsiz ham tushunar edi: ko'z ochib ko'rgan eri Saratov gospitallaridan birida yotsa, yaqinda qaytib boraman desa, axir bu oson gapmi? Men hech narsa to'g'risida o'ylagim kelmasdi. Men o'zimdan ham, Jamiladan ham hafa bo'ldim. Agar Doniyorning bundan keyin ashula aytmasligini, uning ovozini boshqa eshitmasligimni aniq bilsam Jamiladan butun vujudim bilan nafratlangan bo'lardim.

  Hozir o'lgudek charchab, ko'nglim negadir g'ash bo'lib, tezroq xirmonga yetib, somonga cho'zilsam derdim. Arava tinmay silkinib tinkamni quritar, tizgin qo'limdan chiqib-chiqib ketardi. Xirmonga yetib kelganimizda bir amallab otlarning xomutlarini yechdimda, ularni aravaning tagiga tashlab keyin somon g'arami ustiga borib cho'zildim. Doniyor kecha otlarni Doniyor tushovlabdi.
  Lekin ertalab juda xursand bo'lib turdim, ko'nglim musaffo tong kabi ravshan, quvonchga to'la edi. Ha men Jamila bilan DOniyorning suratini chizaman. Lekin " O'xshata olarmikinman?" degan gumon butun miyamni chulg'ab olgan edi.Ko'zimni yumib ularni qanday tasvir qilmoqchi bo'lsam, ana o'shanday tasavvur etdim. O'rnimdan irg'ib turdimda, kattakon soy bo'yiga tushib, qo'l-betimni yuvdim. Keyin o'tloqqa tushovlangan otlarni ko'zdan kechirdim. Ertalab shudring tushgan muzdek beda oyoqlarimni savalab, tizzamgacha shilta ho'l qilgandi. Lekin men buni pisand qilmay oldingga chopib borar, tevarak atrofdagi har bir narsani sinchiklab ko'zdankechirar, yodimda saqlab qolishga urinar edim. Mana, quyosh tog' orqasidan ko'tarilib kelar, ariq bo'yidagi yolg'iz kungaboqar esa unga tomon bo'y cho'zardi. Uni kakralar o'rab olgan, biroq kungaboqar bo'sh kelmay ko'kka intilar, sariq gulli boshlarini mag'rur ko'tarib, quyosh nurlarini simirardi. Mana, ariqning arava o'tgan joyidan -- g'ildiraklar izidan suv jimirlab oqmoqda, suv o'rtasida ko'karib turgan binafsharang yalpizdan atrofga muattar xid taralardi.
  " Qani endi rassom bo'lsamu, musaffo go'zal tongni, ko'k bilan o'pishgan azamat tog'larni, shudring qo'ngan ko'm-ko'k bedazorni, ariq bo'yidagi bir tup kungaboqarni suratga solsam!"

  Biroq xirmonga kelishim bilan bu shirin hayollarimdan asar ham qolmay ko'nglim g'ash bo'ldi. Aftidan Jamila o'tgan kechasi uxlamay chiqqan bo'lsa kerak, ko'alari kirtayib, qovog'idan qor yog'ib turardi. Menga u nech narsa demadi, qayrilib qaramadi ham. Xirmonga brigadir O'rozmat kelib endi otidan tushayotganida Jamila uning yoniga bordida,salom-alik ham qilmay, tomdan tarasha tushgandek gapirib qoldi:
 -- Aravangizni oling! Qayoqqa yuborsalaring ham mayli, lekin stansiyaga g'alla tashimayman!
 -- Iye, senga nima bo'ldi Jamilaxon, jin tegdimi? -- dedi O'rozmat xazillashib.
 -- Jin tekkani yog'u, lekin bormayman dedimmi, bormayman.
 -- Bu gapingni qo'y, g'alla tashiysan, vassalom! -- dedi u qo'ltiqtayog'ini yerga do'q etkizib urib -- Agar birov hafa qilgan bo'lsa, ayt, mana shu tayog'im bilan gardaniga bir tushiray. Bo'lmasa, ishingga jo'na g'alla menga emas frontga kerak. Ering ham frontdaku. -- brigadir jahl bilan shartta burildida, tez-tez odimlab ketdi.
  Jamila g'ing deyolmay qo'lidagi qamchini o'ynatib, qizarganicha turib qoldi. Berigi oqda turgan Doniyorni ko'rdi-yu, sir-boy bermay og'ir birxo'rsinib qo'ydi. Doniyor hamma gapni eshitdiyu, lekin sezdirmadi. U teskari qaraganicha xomut iplarini qattiq tortib bog'lay boshladi. Jamila ham xirmon o'rtasida bir pas turdida, so'ng " ee, nima bo'lsa bo'lar " degandek qo'l siltab, aravasi tomon ketdi.
   O'sha kuni biz ovulga har kungidan barvaqt qaytdik. Chunki borayotganda ham, kelayotganda ham Doniyor otlarini zabtlab haydab bordi. Jamila g'amgin, gapirmas edi. Men qaqragan biyday dalani ko'rib ko'zlarimga ishonmasdim: axir kuni kech u xuddi afsonalarda tasvirlangandek gullab-yashnab turgandiku... Kechagi ajoyib manzara, Doniyor bilan Jamilaning aravada yonma-yon o'tirganlari sira ko'z oldimdan ketmas edi. Go'yo xayotning eng go'zal bir lavhasini qo'limda ushlab turgandek bo'lardim.

O'sha ajib bir lavha butun fikri hayolimni band qilgan edi.O'ylagan maqsadimga yetmagunimcha jonim xotirjamlik topmaydigandek edi. Xirmondagi xisobchining bir varaq qalin aog'ozini o'girlab olib, faram orqasiga yashirinib, g'alla sovuradigan kurak ustiga qo'yganimda yuragim chiqib ketayotgandek dukillab bo'g'zimga tiqildi. Otam meni birinchi marta ot ustiga mingizgandagi kabi "bismilloh" qalamni qog'ozga tekkizdim. Ana-mana deguncha Doniyorning qiyofasini qog'ozga chiza boshladim. Lekin bu hali mukammal bo'lmagan shunchaki o'rgamchikka chizilgan surat edi. lekin, Doniyorning qomati ancha o'ziga o'xshay boshlaganida boshim ko'klarga yetib, qayerdaligimni, nima ish qilayotganimni ham unitib qo'ydim. O'sh avgust tuni, yastanib yotgan bepayon dala qog'oz betida jilolangandek, Doniyorning dilrabo kuyi hozir ham qulog'im ostida jaranglab turgandek bo'ldi. Ko'z omgimda askarcha ko'ylagining yoqasi ochiq DOniyor bilan uning yelkasiga bosh qo'ygan Jamila gavdalandi. Bu mening umrimda birinchi marta mustaqil chizgan suratim edi. Mana arava, mana yonma-yon o'tirgan Doniyor bilan Jamila, mana bosh tashlab qo'yilgan tizginlar. Mana qotong'uda sag'risi zo'rga ko'rinib yo'rtib  borayotgan otlar, undan narida biyday dala, uzoq-uzoqlarda yulduzlar miltillaydi... Ishga shunchalik berilib ketibmanki, kimningdir tepamda jahl bilan qichqirganidan xushimga keldim. Qarasam Jamila ekan:
 -- Nima balo, kar bo'lib qoldingmi?
  U meni izlab yurgan ekan, shoshganimdan suratimni berkitishga ham ulgurolmay qoldim.
 -- Bug'doyni allaqachon yuklab bo'ldik, bir soatdan beri qichqiramiz-a, ovozing chiqsachi!.. Qo'lingdagi nima? -- deb Jamila suratni mendan tortib oldi va -- Bu nima qiliq! -- dedi avzoyi buzilib,. Qog'ozga termulganicha qoldi. O'shanda xijolatdan juda mulzam bo'ldim. Jamila suratga uzoq tikilib tirdida, keyin yoshlangan ko'zlari bilan menga ma'yus boqib:
 -- Shuni menga bergin-a, kichkina bola! -- dedi u sekingina -- sendan menga yodgor...
  Jamila surat solingan qog'ozni ikki buklab qo'yniga solib qo'ydi.

  Biz yo'lga chiqib ovuldan ancha uzoqlashib ketguncha o'zimga kela olmadim. Qalbimni shu qadar to'lqinlantirgan o'sha lavhani qog'ozda aks ettira oldimmi yoki bu bir tush -- hayolmi deb gumonsiradim. Lekin shunday bo'lsa ham qalbimning chuqur bir joyida chizgan suratimdan faxrlanish xissi uyg'onib, yuragim sevinchdan to'lib-toshar, yaqinda bo'yoq topsam juda ko'p suratlar chizib, maktabga ilib qo'yardim, degan shirin hayollar meni mast qilardi. Endi bilsam, bu bolalikka xos bir fazilat ekan. Men o'z hayollarim bilan band bo'lib, juda tez ketayotganimizni ham payqamapman. Chunki oldinda borayotgan Doniyordan orqada qolmaylik deb Jamila otlarga ustma-ust qamchi urardi. Keyingi paytlarda Doniyor aravasini har qachongidan ham tez haydaydigan bo'lib qolgandi.
   Jamila Doniyor bilan yonma-yon borardi, . U goh o'ngga, goh so'lga qarar, ba'zan esa biron ayb ish qilib qo'ygandek ayanchli jilmayib turardi. Buni ko'rib men ham jilmayardim va "Chizgan suratim yangamga yoqdi shekilli, xafaligi tarqab ko'ngli yozildi. Jamila Doniyorga ashhula aytib ber desa u albatta aytib beradi... Demak, bugun Doniyorning ashulasini maza qilib tinglar ekanmanda...Ehh, tezroq ayta qolsa ekan" degan o'y ko'nglimdan kechardi.
  Bu safar biz stansiyaga ancha barvaqt yetib keldik. Lekin otlarimiz qora terga tushib ketgan edi. Tarozi ham bo'sh ekan, Doniyor aravadan tusha solib, qoplarni tashiy boshladi. Uning buncha shoshib-pishib ishlashiga, indamay tumshayib yurganiga hayron edik.Poyezdlar o'tganida Doniyor to'xtab qolib, uzoq vaqt qarab qolar, negadir chuqur o'ylanib qolardi.
  Jamila ham go'yo uning ko'nglidagini bilmoqchi bo'lgandek, Doniyor boqqan tomonga qaradi. Jamila aravasining yoniga borib Doniyorni chaqirdi:
 -- Beri kel-chi Doniyor, qashqa otning taqasi tushay deb turibdi, shuni yulib tashlagin.
  Doniyor otning tuyog'ini tizzalari orasiga qisib, taqani yulib olib qaddini rostlaganida, Jamila sekin shivirladi:
 -- Nima, menga oson deb o'ylaysanmi? -- dei Jamila xo'rsinib.
  Doniyor Jamilaga mehr bilan boqib allanima dediyu, lekin men eshitmay qoldim, chunki yuganidan ushlab turgan otim boshini siltab pishqirib yuborgandi.

Doniyor nimadandir mamnun bo'lgandek taqani silab o'z aravasi tomon ketdi. Men unga qarab nahotki uning yuragi Jmilaning haligi so'zlaridan taskin topdi ekan, deb hayron bo'lardim. Axir "menga oson deb o'ylaysanmi?" degan so'zning nimasiga xursand bo'ladi. Biz qoplarni tashib bo'lib endi ovulga qaytmoqchi bo'lib turganimizda, xovliga egniga g'ijimlangan eski shinel kiygan, yelkasiga xalta ilib olgan bir oriq yarador askar kirib keldi. Undan sal oldin stansiyaga bir eshelon kelib to'xtagan edi. Haligi askar chor-atrofga alang-jalang qaradida:
 -- Gurkirov ovulidan kim bor? -- deb qichqirdi.Bu kim bo'ldiykin, deb o'yladimda:
 -- Men Gurkirovdan bo'laman -- dedim. Askar quvonib ketdi-da:
 -- Kimning bolasisan, ukajon? --  deb so'rab oldimga kelmoqchi bo'lgan edi, birdan Jamilaga ko'zi tushib turgan joyida dong qotib qoldi.
 -- Karimmisan? -- dedi Jamila shodlanib.
 -- Voy, Jamila singiljonim! -- deb askar Jamilaning yoniga yugurib borib, u bilan qo'sh qo'llashib so'rasha ketdi. Bu kelgan yigit Jamilaning uzoq qarindoshi, hanqishlog'i ekan.
 -- Buni qara-ya, xuddi bilgandek shu yoqqa qayrilibman-a -- dedi u xayajon bilan -- Sodiqning yonidan chiqqanimga atigi besh kun bo'ldi.Gospitalda u bilan birga yotdik, Xudo xoxlasa, u ham bir-ikki oyda kelib qoladi. Men kelayotganimda xotiningga xat yozib ber, o'z qo'lim bilan topshiray deb xat yozdirib olgandim... Juda yaxshi qilgan ekanmanda, mana, omonatingni ol! -- deb xursand bo'lib askar shinelining ichidan uchburchak xatni olib, Jamil;aga uzatdi. Jamila xatni shosha-pisha oldida quvonganidanmi, yo uyalganidanmi avvaliga qizarib, so'ngra rangi duv o'chib, indamay Doniyorga ko'z qirini tashladi. U boyagi xirmondagidek oyoqlarini kerib, aravasining yonida yolg'iz turarkan, Jamilaga ma'yus boqardi. Bu orada har tomondan yugurib kelishgan kishilar askarni o'rab olib, ba'zisi qarindosh, ba'zisi hamqishloq chiqib hol-ahvol so'rashib qolishdi.

 Jamila o'z hamqishlog'iga minnatdorchilik bildirishga ulgurmagan ham ediki, Doniyor uning yonidan aravasini taqir-tuqur qilib o'tdi-da chang-to'zon ko'tarib yo'lga tushdi. Kishilar uning orqasidan:
 -- Nima balo, uni jin urdimi? Esi joyidami o'zi? -- deb qichqirib qolishdi.
  Askarni ham tanish-bilishlari olib ketishgan shekilli, xovlida yangam ikkalamizdan boshqa hech kim qolmapdi. Biz Doniyorning aravasi ko'zdan g'oyib bo'lguncha, olisda ko'tarilayotgan changga qarab turdik.
 -- Yur yanga, uyga ketaylik! -- deedim men.
 -- O'zing ketaver. -- dedi Jamila.
  Ana shunday qilib biz birinchi marta alohida-alohida ketdik.Havoning dimligidan hafas olish qiyin edi. Yerdan ko'tarilayotgan lablarimni qabarsitib, tomogimni qaqratib yubordi. Jazirama quyosh nuri ertalabdan kuydirib, qovjiratib yotgan yer beti endi sho'rxok tuz bilan qoplanib,asta-sekin soviyotgandek bo'lardi. Quyosh sho'rxok yerdan ko'tarilayotgan sarob singari parda ichida ufq sari cho'kib borardi.
 Uzoqda, ufq tepasida qizil-sur bulutlar yig'ila boshladi. Ba'zan kuchli garmsel esib, otlarning tumshuqlariga chang aralash oqish sho'rxoklarni keltirib urar, hamda ularning chang bosgan yol va dumlarini yulqib, yo'l bo'yidagi ermanlarni yulqib uchirib ketardi.
  "Yomg'ir yog'adi shekilli" deb o'yadim. Shunda yolg'izlik dardi ichimni o'rtab, allanimadan qo'rqqandek otlarni jadal haydab ketdim. Mengina emas, xatto uzun oyoqli tuvaloq qushlar ham bir narsadan cho'chigandek qamishzorlar orasiga kirib yashirinishdi. Shamol jazirama issiqdan qovjiragan qariqiz yaproqlarini allaqayerlandandir yo'l ustiga uchirib kelardi. Biz tomonlarda bunday o'simliklar o'smaydi. Chamamda, bu yaproqlar qozoq cho'llaridan uchib kelgan bo'lsa kerak. Tevara-atrofda qimirlagan jon yo'q, Doniyor ham ko'rinmaydi.Orqada qolgan Jamiladan ham darak yo'q. Quyoshning oxirgi nuri ham so'ndi, toliqqan dala ham uyquga ketdi.

  Men xirmonga qosh qorayganda yetib keldim. U yer tinch g'ir etgan shabada yo'q. Doniyorni chaqirgan edim, qorovul javob berdi:
 -- U soyga ketdi, nima ishing bor ed? -- dedida, so'ngra bir yutinib olib o'zicha ming'irladi -- Havoning dimliginichi, hamma uy-uyiga ketdi, shamol bo'lmasa xirmonda ish bo'larmidi...
  Otlarni bedazorga tushovlab soyga burildim. Doniyor odatdagidek tik tushgan jar tepasida tizzasini quchoqlab, boshini quyi solganicha jar ostida suvning sharillab oqishiga quloq solib o'tirardi. Uning mustar bo'lib o'tirishi yuragimni ezib yubordi. Doniyorning yoniga borib, uni mahkam quchoqlab tasalli bermoqchi, iliq so'lar bilan ko'nglini ko'tarmoqchi bo'ldim. Lekin nima ham deya olardim, uni qanday yupataman axir. Anchagacha ikkilanib turdimda, so'ngra xirmonga qaytib ketdim.
  O'shandan keyin g'aram ustoda yotib, anchagacha uxlayolmay, osmonni qopklab kelayotgan bulutlarga qarab xayol surib ketdim. "Inson xayoti nega bunchalik murakkab, sira tushunib bo'lmaydiya". Jamilaning bo'lsa xali-hamon daragi yo'q. Nega buncha xayalladi ekan. Qayerlarda yurganikin, deb aravaning g'ildirak tovushlarini eshitishga zor bo'lib quloq solib yotdim. Qattiq charchagan bo'lsam ham sira uyqum kelmadi. Tog'larning tepasidagi bulutlar orasidan yashin yalt-yult etib chaqnardi.
  Doniyor kelganda hali uyg'oq edim. U nima qilarini bilmay, qayta-qayta yo'lga qarab, xirmonda biroz aylanib yurdida, so'ngra yonimga kelib o'zini yuztuban otdi.
  "Endi u ovilda qolmaydi, boshini olib ketsa kerak" deb o'ylardim. Lekin bechora qayerga ham borardi? Boshpanasiz bir musofir kimga ham kerak? Bechoraga qiyin bo'ldida, endi nima qilarkin?