Таърифлар
«Ксшик» - шеър ва наср билан овозни кстариш ва уни севиш билан кувониш (шодланиш). У баъзида мусика хамрохлигида бслади. Уламолар истилохида ксшикнинг бир неча исмлари бор. Улар: сйин-кулгу, ботил, ёлгон, карсак, хуштак, зинонинг турткиси, Шайтоннинг овози, Шайтоннинг оханги, мунофиклик манбаси, ахмокона ва фожир товуш.
«Мусика» (музика) — юнонча ссз бслиб, уд, камон, дсмбира, дутор ва шу каби чолгу асбоблари воситасида чикадиган охангдир.
Ксшикниг хусусистлари:
- Харом нарсаларни чиройли килиб ксрсатади;
- Аафсни схтиросли ишларга ундайди;
- Калбни чалгитади ва унинг Аллохни сслаш йслида тссик бслади;
- Калбни каро килади. Аатижада, калб Аллохнинг амрларига унамайди ва гунохларни инкор ста олмайди;
- Шайтоний холатларни кучайтиради.
Ксшикнинг турлари
Ксшик икки турлидир: Мубох (рухсатли) ва харом ксшиклар.
Биринчи: Мубох ксшиклар..
Бу турдаги ксшиклар- таркибида шариатга зид бслган ширк, хаёсизлик, мусулмонларни хажв ёки масхара килиш бслмаслиги, маст килувчи ичимликларни мактамаслик, ажнабий ва балогат ёшига етган аёллар томонидан сркаклар олдида ёки парда оркасида айтилмаслиги, бирон бир фарзни адо килишдан чалгитмаслиги ёки чалгитишга сабаб бслмаслиги ва ксп айтилмаслиги хамда чолгу асбоблари ёки мусика жсрлигида айтмаслик шарти билан овозни кстариш ва уни оханг билан айтишдир.
Мубох ксшикларнинг турлари:
- Иш ксшиклари. Бу турдаги ксшиклар иш асносида малолни кетказиш, химматни ошириш ва иш огирлигини енгиллатиш учун айтилади.
- Уруш пайтида айтиладиган ксшиклар. Бу турдаги ксшиклар жангчиларни жангга киришга жасоратлантириш учун айтилади.
- Онанинг бешикдаги боласини ухлатиш ёки кслидаги боласини сйнатиш учун айтиладиган ксшиклар.
- Аикох тсйи, сафардагиларнинг кайтиши ёки байрамларда аёлларнинг аёллар ичида айтган ксшиклари. Бунинг шарти дуф (доира) дан бошка мусика асбобларининг жср бслмаслиги, доира кичик ва кснгирокчалари бслмаслиги, уни аёлларгина чалиши ва шариатда рухсат берилиган меъёрдан ошмаслигидир. Доирани сркаклар чалиши мумкин смас.