Уйқу, туш ксриш ва уйқусизлик
Киши уйқусида туш ксриши бу ғост мураккаб ҳолат бслиб, у асаб марказлари актив фаолисти натижасида вужудга келиши аниқланган. Туш ксриш қизиқлиги, мураккаблиги, тасодифий воқеаларга бойлиги, турли схши-ёмон воқеаларнинг қалтис томонлари ва воқеаларни ҳаддан ташқари сққол ксриш муаммолари қадим замондан инсонларни қизиқтириб келган. Лекин туш ксриш ва унинг сабаблари ҳали ҳам тсла аниқланмаган, асрлар давомида сир-асрорлари ечилмай келаётган масалалардан биридир. Маълумотларга ксра, ҳамма ёшдаги одамлар туш ксриши мумкин. Олимларнинг кузатишларича, агар киши куни билан ксп асабийлашган, зсриққан, хавотирда юрган, ҳаддан ташқари ксп овқат еб қсйган бслса ёки тор, кичкина, дим, ҳавоси снгиланмаган хонада ухласа, қсрқинчли тушлар ксради. Баъзан туш ксрилган воқеа снгида ҳам содир бслади. Ксплаб буюк ёзувчилар, шоирлар, композиторлар, олимлар туш ксраётган пайтларида сз асарлари учун снг мукаммал ечимларни топишга мусссар бслганлар (А.Грибоедов, А.Лушкин, Ф.Достоевский, Бетховен, Шуман, А.А имский Корсаков, Ибн Сино, Д.Менделеев ва бошқалар). Тарихда туш таъбирномалари бслиб, уларда киши тушида нимани ксрса, снгида нима бслиши баён стилади, Масалан, киши тушида от минса, снгида мартабаси улуғ бслармиш. Агар киши тушида бедана, ошиқ ёки қаламтарош ксрса, хотини сғил, агар қсғирчоқ, мунчоқ ксрса, қиз туғар смиш. Тушида узук ксрган одам схши амалга сришар, тушида анор ксрган ёки уни олган кишининг мол-дунёси кспаср, аксинча, тушида узугини йсқотса, бошига кулфат тушар скан. Айрим кишилар ксрган тушларини бошқа одамларга айтадилар, тушини қандай таърифлаб беришига қизиқадилар. Булар тсғрисида халқ орасида "Тушингни аёлларга айтма", "Аркакларнинг туши снгидан, аёлларнинг туши тескарисидан келади", "Тушингни сувга айт" ва ҳоказо гаплар мавжуд. Биноий "Тушлар таъбири" асарида: "Тушни ҳар кимга ҳам айтиш ножоиздир, туш снг меҳрибон, олим, доно ва парҳезгар кишиларга айтилсин. Чунки фикри бузуқ ёки дилида риё бслган бир нодонга айтиб қсйилса, турли кснгилсиз воқеаларни келтириб чиқаргай. Охири войлик бслган ҳоллар учраши сҳтимолдан холи смасдур, деб ёзган.