KISROGA YO’LLANGAN MAKTUB

Payg‘ambar alayhis-salom Eron podshosi Kisroga Abdulloh ibn Huzofa Sahmiy orqali quyidagi maktubni yubordilar.
"Bismillahir rohmanir rohim. Ollohning elchisi Muhammaddan Eronning kattasi Kisroga!
To‘g‘ri yo‘lga ergashib Ollohga va Ollohning elchisiga imon keltirgan, Ollohdan boshqa iloh yo‘q, u sherigi yo‘q zotdir, Muhammad Ollohning bandasi va elchisi deb shahodat bergan kishilarga salom.

Men seni musulmon bo‘lishga da’vat etaman. Men Olloh tomonidan butun insoniyatga yuborilgan payg‘ambarman. Men tirik odamlarni ogohlantiraman, so‘zimni inkor etganlarni Ollohning azobiga uchraydi deb qo‘rqitaman. Musulmon bo‘lsang joning omonda. Agar bosh tortsang barcha ma’jusiy*larning gunohi senga yuklanadi.
Kisro maktubga ko‘z yugurtirgzch, takabburlik bilan uni yirtib tashladi. Bu xabar payg‘ambar alayhis-salomga yetib borganda u kishi: "Olloh uning podshohligini yakson qilsin", deya duo qildilar. Chindan ham ko‘p o‘tmay Eron podshohligi tanazzulga yuz tutdi. Kisro manmanlikni haddidan oshirib, Yamandagi hokimiga payg'ambar alayhis-salomni tutib, huzuriga olib kelishni buyurdi. Biroq u manfur niyatiga yetolmadi. O’g‘li Shirvayh otasiga qarshi bosh ko‘tarib, Kisroni o‘ldirdi va u Yamanga odam yuborib, hokimni otasi buyurgan ishdan qaytardi.

_________________
* Ma’jusiylar — o‘tga topinuvchilar.

MUNZIR IBN SOVIYGA YUBORILGAN MAKTUB

Payg'ambar alayhis-salom Bahraynning hokimiga Alo’ ibn Hazramiydan quyidagicha maktub yo‘llab, uni musulmon bo‘lishga da’vat etdilar:
"Bismillahir rohmanir rohim. Men Ollohni undan boshqa hech bir iloh yo‘qligi uchun maqtayman. Bizning (besh vaqt) namozimizni o‘qigan, qiblamizga yuzlangan, bo‘g‘izlab o‘ldirilgan mollarimizni yeganlar musulmon hisoblanadi, Ollohning va payg‘ambarning himoyasida bo‘lishadi. Shunday qilishni istagan ma’jusiylar mo‘min sanaladi, bosh tortganlardan boj-xiroj olinadi".
Bahrayn hokimi Munzir ibn Sovi islom dinini qabul qilib, javob maktubi yubordi:
"Ey rasululloh, maktubingni Bahrayn xalqiga o‘qib eshittirdim. Ayrim kishilar islom dinini ma’qullab musulmon bo‘lishdi, ayrimlari ma’qul ko‘rishmadi. Mening yurtimda ma’jusiy va yahudiylar bor, ularga qanday munosabatda bo‘lishni buyurasan?"

Payg‘ambar alayhis-salom unga bunday javob yo‘lladilar:
"Bismillahir rohmanir rohim. Ollohning elchisi Muhammaddan Munzir ibn Soviga salom!
Men tanho Ollohni madh etaman. Undan boshqa hech iloh yo‘qligiga guvohlik beraman, Muhammad ollohning bandasi va elchisidir. Men senga Ollohni eslataman. Mana bu so‘zlarini aytib o‘tmoqchiman: "Kimki menga sodiq bo‘larkan, u o‘zi uchun foydali ish qilgani aniq, kimki mening elchilarimga itoat etarkan va ularning buyrug‘ini bajo keltirarkan, u menga itoat etgan bo‘ladi, kimki ularga sadoqat ko‘rsatarkan, ular menga sadoqat ko‘rsatgan hisoblanadi. Elchilarim seni yaxshi, deb ta’rif qilishdi. Xalqing uchun ustivor turishingni qabul etdim. Musulmon bo‘lganlarga tegma, men gunohlarini kechirdim, sen ham afv et. Qanchalar o‘nglanmagin, mansabingdan olib tashlamayman. Yahudiy va ma’jusiylarning o‘z dinida qolganlaridan xiroj olish kifoya".

UMMONNING IKKI HOKIMIGA YUBORILGAN MAKTUB

Payg‘ambar alayhis-salom Ummonning ikki hokimi — Julandiyning o‘g‘illari Jayfal bilan Abdga Amr ibn Osdan quyidagicha maktub yo‘lladilar.
"Bismillahir rohmanir rohim. Ollohning elchisi Muhammaddan Julandiyning o‘g‘illari Jayfal bilan Abdga!
To‘g‘ri yo‘lga yurganlarga salom. Men sizlarni islom diniga da’vat qilaman. Musulmon bo‘lsanglar omon qolasizlar. Men tirik odamlarni ogohlantirish, kofirlarga Ollohning azobi muqarrar ekanini isbotlash uchun butun insoniyatga yuborilgan elchiman. Musulmon bo‘lsangiz mansabingizda qoldiraman, aks holda amalingiz qo‘lingizdan ketadi. Lashkarim yurtingizni zabt etib, odamlarga payg‘ambarligimni ma’lum qilishadi, vassalom".

Abd ibn Julandiy ibn Osdan payg‘ambar alayhis-salom nimalarga buyurib, nimalarni man etishlarini so‘radi. Ibn Os: "Payg‘ambar alayhis-salom odamlarni Ollohga itoat etishga buyuradi, unga osiylik qilishdan qaytaradi. Yaxshi ishlarga, silai-rahm qilishga buyuradi. Zulmni, birovlarning haqiga tajovuzkorlikni, aroq ichishni, toshlarga, butlarga, salb (xoch)larga cho‘qinishni man etadi", dedi. "Uning buyurgan narsalari juda ham yaxshi ekan-ku. Agar birodarim (akam ski ukam) ko‘nsa, hoziroq Muhammadning oldiga borib, unga imon keltirib, musulmon bo‘lardim, lekin u Muhammadga tobe’ bo‘lib, amalidan ayrilib qolishdan qo‘rqadi", dedi Abd ibn Julandiy. Ibn Os: "Agar birodaring imon keltirsa, mansabida qolaveradi. Payg‘ambar alayhis-salom boylardan zakot olib, kambag‘allarga bo‘lib berishni buyuradi", dedi. "Qanday yaxshi, — dedi Abd ibn Julandiy. — Zakot deganing nima?" Amr ibn Os zakotning shartlarini batafsil bayon qilib, chorva mollari haqida to‘xtalganda Abd ibn Julandiy: "Yaylovda boqiladigan mollardan ham zakot olinadimi?" deb so‘radi. Amr ibn Os olinishini aytganda hokim: "Xudo haqqi, odamlarimning yaylovlari poyonsiz, mollari behisob bo‘lgani uchun bu shartga o‘la qolsa ko‘nishmaydi," dedi. Shunga qaramay u elchini birodarining huzuriga yubordi. Jayfal Amr ibn Osning gaplarini eshitgach, qalbi yumshab, imon keltirdi, Abd ibn Julandil ham musulmon bo‘ldi va o‘z halqidan zaqot olish unga topshirildi.

HAVZA IBN ALIGA YUBORILGAN MAKTUB

Payg‘ambar alayhis-salom Yamoma hokimi Havza ibn Aliga Salit ibn Amrdan quyidagi maktubni yubordilar:
"Bismillahir rohmanir rohim. Ollohning elchisi Muhammaddan Havza ibn Aliga!
To‘gri yo‘lga ergashganlarga salom. Bilginkim, menim dinim hamma joyda bosh ko‘taradi. Musulmonchilikni qabul qilsang omon bo‘lasan, hokimligingda qoldiraman".

Havza payg'ambar alayhis-salomga bunday javob yozdi: "Sen da’vat qilayotgan ishlaring qanchalik yaxshi va naqadar go‘zal. Men o‘z xalqimning shoiri va notig’iman, barcha arab xalqi mendan hayiqadi. Agar meni ishingga sherik qilsang, senga ergashaman".
Bu xatni olgach, rasululloh: "Agar u mendan kaftdek yer so‘rasa ham bermas edim. Uning o‘zi ham, hokimiyati ham halok bo‘ladi", dedilar. Hech qancha vaqt o‘tmay payg‘ambar alayhis-salom Makkani fath etib qaytganlarida Havza ibn Ali o‘ldi. Rasululloh Islom dinini qabul qilgan har bir qavmga uning mo‘tabar kishisini ooshliq etib tayinlar edilar.

HIJRATNING YETTINCHI YILI XAYBAR G’AZOTI

Hijratning yettinchi yili muharram oyida payg'ambar alayhis-salom sahobalarga Xaybar yahudiylariga qarshi yurishga tayyorgarlik ko‘rishni buyurdilar. Xaybar yahudiylari Xandaq g‘azoti vaqtida arab qabilalarini musulmonlarga qarshi qayragan edilar. Ka’b ibn Ashraf voqeasida bayon etganimizdek, ular hali ham adirdagi arablar bilan payg‘ambar alayhis-salomga qarshi til biriktirib yurishardi. Bundan xabar topgan rasululloh Hudaybiyada birga bo‘lgan sahroyi arablarni safarbarlikka chaqirdilar. Hudaybiya g‘azotida qatnashmaganlar kelib bu safar urushda ishtirok etishga ijozat so‘rashdi. Payg'ambar alayhis-salom ularga: "G’animat uchun emas, faqat jihod uchun talabgorlar kelsii, bu safar hech kimga g‘animat berilmaydi", dedilar hamda bu qarorlarini jarchi orqali hammaga eshittirdilar. Rasululloh o‘z o‘rinlariga Sibo’ ibn Urfatani tayinlab, safarga otlandilar. Bu gal u kishiga ayollari Ummu Salama hamroh bo‘ldi. Musulmonlar qo‘shini Madinaning g‘arbi-shimolidan yuz mil olisdagi Xaybarga yetib kelgach, baland ovozda takbir aytib duo o‘qidi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Bunchalik kuchanib baqirmanglar, sizlar garang yoki o‘zi yo‘q narsaga emas, balki sizlardan sira ham ayrilmaydigan, gaplaringizni eshitib turadigan Ollohga duo qilyapsizlar", dedilar.

Xaybar xalqi bir-biridan uncha olis bo‘lmagan Natot, Kasiba, Shiq nomli uchta qal’ada yashardl. Natot qal’asida Noim, Sa’b, Qila qo‘rg‘onlari, Kasiba qal’asida Ubay, Bari’ qo‘rg‘onlari, Shiq qal’asida Qamus, Vatih, Sulolim qo‘rg‘onlari bor edi. Payg‘ambar adayhis-salom ishni Natot qal’asini qamal qilishdan boshladilar. Qo‘shinni qal’aning sharqidagi o‘q yetmaydigan bexavotir yerga joylashtirgach, dushmanga tahdid solish niyatida shahar atrofidagi xurmo daraxtlarini kesib tashlashni buyurdilar. Musulmonlar to‘rt yuzga yaqin darxtni kesib tashlashdi. Lekin dushman tomon miq etmadi. Rasululloh yahudiydarning urushishga astoydil bel bog‘laganini anglab daraxtlarga qiron keltirishni to‘xtatdilar va o‘q otib shaharga hujum qilishni buyurdilar, biroq bu urushdan biron naf chiqmadi.