UMRANING QAZOSI

Xudaybiya shartnomasiga binoan bir yil to‘lgach payg‘ambar alayhis-salom o‘z o‘rnilariga Abozarr G’iforiyni tayinlab, o‘tgan yilgi umraning qazosini ado etish uchun sahobalarni olib Makkaga otlandilar. Qurbonlik uchun oltmish tuya oldilar hamda qurayshlarning xiyonat qilishi mumkinligini o‘ylab, ehtiyot shart qurollanib yo‘lga chiqishni buyurdilar. Bashir ibn Sa’d boshchiligidagi yuz sipohiy Madina masjididan ehrom bog‘lab ular bilan safarga otlandi. Zul xulayfa degan yerga yetganda silohiylar oldinga o‘tkazib yuborildi. Ba’zi sahobalar: "Ey rasululloh, sulhda qurol taqmaslik shart qilingan edi, biz qurollanib ketyapmiz-ku", deyishdi. "Masjidi haromga qurol bilan kirmaymiz, — dedilar rasululloh. — Qurollarimizni yaqin joyda qoldiramiz, mabodo makkaliklar hujum qilib qolishsa, ishlatamiz".

Musulmonlar Marru Zahron degan yerga borganlarida quraysh qabilasining bir necha vakili ularning jangovor holatda kelayotganidan o‘takasi yorilgudek bo‘lib, darrov Makkaga xabar yetkazishdi. Qurayshlarning bir guruh yoshlari kelib: "Ey Muhammad, Xudo haqqi, sen bolaligingdanoq xiyonat nimaligini bilmasding. Biz hech narsa qilmay turib nega bunday alfozda kelding?" deyishdi. "Biz Masjidi haromga qurol bilan kirmaymiz", dedilar rasululloh. Musulmonlar yetib kelishgach, makkaliklar ularning Baytullohni qanday tavof qilishlarini ko‘rmaslik uchun shahardan chiqib ketishdi. Payg‘ambar alayhis-salom boshchiligidagi musulmonlar qurol-yarog‘ini taqqan holda Kada’ tepaligi orqali Makkaga kirib borishdi. Abdulloh ibn Ravoha rasulullohning oldiga tushib: "Yolg‘iz Ollohdan boshqa hech bir iloh yo‘qdir. Olloh va’dasida turib o‘z payg‘ambariga yordam berdi, ahli Islomni g‘olib va muzaffar qildi, mushriklarni mag‘lub etdi", deb yuborardi.

Payg‘ambar alayhis-salom Ka’bani tuyadan tushmay tavof qildilar, qo‘llaridagi uchi egri tayoq bilan Hajarul-asvadni istilom etdilar (ushladilar). Mushriklarga bardam-baquvvat ko‘rsatish uchun sahobalarga Ka’bani zudlik bilan uch marta tavof qilishni buyurdilar. Mushriklar Madinaning og‘ir havosi adoyi tamom qilgan musulmonlarning Ka’bani qanday ziyorat qilishlarini bir ko‘raylik, deyishgan edi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Mushriklarga o‘zini kuchli ko‘rsatgan odamga Ollohning rahmati bo‘lsin", dedilar. U zoti muborak ham o‘zlarini o‘ktam ko‘rsatish uchun ridolarining bir yengini kiymagan edilar. Sahobalar ham u kishiga taqlidan ish tutishdi. Rasulullohning tushlarida ayon bo‘lgandek musulmonlar Baytullohni bemalol tavof qilishdi.

RASULULLOHNING MAYMUNAGA UYLANISHLARI

Payg‘ambar alayhis-salom Makkada turgan vaqtlarida Horis Hiloliyning qizi, Uhud urushida shahid bo‘lgan amakilari Hamzaning tul qolgan xotini Maymunani nikohlariga oldilar. Maymuna rasulullohning eng oxirgi xotinlari edi. Payg‘ambar alayhis-salom Makkadan chiqib, shahar tashqarisida ot-ulovlarga qarab qolganlarni Ka’bani tavof etishga jo‘natdilar. Shundan keyingina rasululloh xursand bo‘lib, tushini o‘ngidan keltirgan parvardigorga shukronalar aytib, Madinaga yo‘l oldilar.

HIJRATNING SAKKIZINCHI YILI QO’SHIN YUBORISH

Shu yilning safar oyida payg‘amar alayhis-salom Kadid degan joyda yashovchi bani Mulavvih arablariga qarshi G’olib ibn Abdulloh boshchiligida qo‘shin yubordilar. Qo‘shin Kadidga yetib kelganda ibn Barso’ nomi bilan mashhur musulmonlarning ashaddiy dushmani Horis ibn Molikni asir olishdi. "Men musulmon bo‘lish uchun ketayotgan edim", dedi Horis. "Yana bir kun kechikib musulmon bo‘lsang hech narsa qilmaydi. Qanday niyatda ketayotganingni surishtirb aniqlaymiz", deyishdi sahobalar. Ular bani Mulavvihning yurtiga yetib, chorvalarini haydab jo‘nashdi. Bundan xabar topgan mushriklar katta qo‘shin to‘plab ularning orqasidan quvdi. Olloh taolo musulmonlarga mehribonlik qilib qattiq yomg‘ir yog‘dirdi, katta sel kelib musulmonlar bilan mushriklarning o‘rtasini ayirib tashladi. Mushriklar har qancha qudratli bo‘lishmasin, Ollohning irodasiga qarshi hech narsa qilolmay qolaverdilar.

QO’SHIN YUBORISH

G’olib Madinaga sog‘-salomat yetib kelgach, payg‘ambar alayhis-salom uni ikki yuz kishilik qo‘shin bilan Fadakdagi bani Murra arablariga qarshi jo‘natdilar. Bani Murra arablari Bashir ibn Sa’d boshchiligidagi qo‘shinni qirib tashlagan edi. Musulmonlar dushmanga yaqinlashib kelgach, G’olib o‘z askarlariga qarata nutq so‘zlab, Ollohga hamdu sano aytganidan keyin: "Men sizlarni sherigi yo‘q yolg‘iz Ollohdan qo‘rqishga, menga itoat etishga, buyrug‘imdan bo‘yin tovlamaslikka chaqiraman", dedi. Musulmonlar uning chizgan chizig‘idan chiqmaslikka so‘z berishdi. G’olib o‘z askarlarini nomma-nom sanab, har ikki kishini bir-biridan ayrilmaydigan sherik qilib qo‘ydi. "Hech kim sherigini yo‘qotib, yolg‘iz kelmasin. Men takbir aytsam, hammangiz qo‘shilib barobariga takbir ayting", deya tayinladi. Shundan keyin ikki yuz odam g‘animlarni o‘rab oldi-da, baland ovozda takbir aytib barobariga dushman ustiga tashlandi. Sarosimada qolgan bani Murra arablari bitta qo‘ymay qirib tashlandi. Ularning mol-mulki g‘animat olindi, har bir odamga o‘ntadan tuya mukofot berildi.

QO’SHIN YUBORISH

Shu yilning rabbiul avval oyida payg‘ambar alayhis-salom Zotu Atloh degan joyga Ka’b ibn Umayr boshchiligida o‘n besh kishilik qo‘shin yubordilar. Musulmonlar borib yerli aholini islom diniga da’vat etdilar, lekin ular bu da’vatdan bosh tortib, urush e’lon qilishdi hamda bir hovuch islom elchilarini qilichdan o‘tkazishdi. Faqat Ka’b ibn Umayr tasodifan omon qolib, voqeadan rasulullohni ogoh etdi. Payg‘ambar alayhis-salom qattiq iztirob chekdilar. Mushriklardan o‘ch olish uchun qo‘shin yubormoqchi bo‘lib turganlarida, dushmanning o‘z o‘rnidan ketganligi haqida xabar keldi. Xabarni eshitgach niyatlaridan qaytdilar.

MU’TA G’AZOTI

Shu yilning jumodiul avval oyida payg‘ambar alayhis-salom Busro hokimi tomonidan o‘ldirilgan Horis ibn Umayr Azdiyning qasosini olish uchun qo‘shin yuborishga qaror qildilar. Qo‘shinga Zayd ibn Horisa bosh bo‘ldi. Rasululloh: "Agar u shahid ketsa, Ja’far ibn Abu Tolib, agar u ham shahid ketsa, qo‘shinga Abdulloh ibn Ravoha bosh bo‘lsin", deb tayinladilar. Uch ming kishilik qo‘shin yo‘lga chiqishi oldidan payg'ambar alayhis-salom: "Ollohning yordamiga tayanib Shomdagi dushmanlar bilan g‘azot qilinglar, lekin cherkovlarda ibodat bilan mashg‘ul kishilarga ozor bermanglar, ayollarni, bolalarni, qari-qartanglarni o‘ldirmanglar, dov-daraxtlarni kesmanglar, uy-joylarni buzmanglar", deb tayinladilar.

Qo‘shin Horis ibn Umayr shahid ketgan Mu’ta degan joyga yetib kelganda bu yerda rumliklar bilan nasroniy dinidagi arablardan katta qo‘shin to‘plangani ma’lum bo‘ldi. Musulmonlar ko‘p sonli g‘anim bilan jang qilaverish kerakmi yoki payg‘ambar alayhis-salomga odam yuborib, yordam kelishini kutish zarurmi, degan ma’noda maslahatlashishdi. Abdulloh ibn Ravoha: "Ey xaloyiq, g‘azot uchun otlanib, shahid bo‘lishni talab qilib yo‘lga chiqdinglar. Biz kuch-qudratimizga yoki odam soniga suyanib emas, faqat Olloh azizu mukarram qilgan Islom diniga suyanib jangga kiramiz. Biz urushib g‘olib yoki shahid bo‘lishdek ikki sharafning biriga erishamiz. Bas, shunday ekan, nega talvasaga tushishimiz kerak". Odamlar Abdulloh ibn Ravohaning gapini ma’qullab, son-sanoqsiz qo‘shinga qarshi jangga kirdi. Zayd ibn Horisa shahid bo‘ldi.

A’lamni qo‘liga olgan Ja’far ibn Abu Tolib:

Jannat ajib yuksakdir, nasib etgan insonga,
Sharobi jon rohati boldek shirin makonga.
Irqi o‘zga rumliklar — shum niyatli yomonga
 Do‘zax qa’ri lang ochiq, dinni inkor etganga.
 Mard bo‘lsang gar biz tayyor, tushgin qani maydonga,—

dedi-da, shiddat bilan dushman safiga o‘zini urib, mardlarcha jang qildi. Ja’far shahid bo‘lgach, a’lamni qo‘lga olgan Abdulloh ibn Ravoha bir oz taraddudlandi. Keyin o‘ziga xitob qilib, bunday dedi:

Qasamkim, ey nafsim, bu urushga sen,
Xohlabmi, xohlamay kirarsan albat.
Odamlar turganda bog‘lab bellarin,
nechun talpinmaysan? Joying-ku jannat.
Aslingni surishtir, sen o‘zi kimsan?
Bir tomchi harom suv erursan faqat!