Bolalarni dizenteriyadan asrang

Jamiyat va inson > Tibbiy kutubxona

(1/4) > >>

AbdulAziz:
Bolalarni dizenteriyadan asrang

Muallif: A.Zokirxo'jayev
Hajmi: 150 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
Saqlab olish
Online o'qish

Humayro:
ЎзССА СОҒЛИҚАИ САҚЛАШ МИАИСТА ЛЛГИ
А ЕСЛУБЛИКА СААИТАА ИЯ МАОА ИФИ УЙИ

ЎЗБЕКИСТОА ҚИЗИЛ ЯА ИМ ОЙ ЖАМИЯТИ
МАА КАЗИИ КОМИТЕТИ

А. З. ЗОКИА ХУЖАЕВ

БОЛАЛАА АИ ДИЗЕАТЕА ИЯ
ВА САЛА¬МОАЕЛЛАЗДАА
АСА ААГ

ТОШКЕАТ
ЎзССА
«МЕДИА¦ИАА»
1984

Humayro:
ДИЗЕАТЕА ИЯ
Дизентерис катталарда ҳам, болаларда ҳам учрайдиган юқумли касаллик бслиб, уни дизентерис группасига кирувчи биологик жиҳатдан бир-бирига жуда сқин қатор микроблар келтириб чиқаради. Бу касаллик зарарланган овқат ёки сув билан организмга дизентерис микроблари тушиб қолиши туфайли пайдо бслади. Одам организми ксп асрлар мобайнида юқумли касалликлардан, жумладан дизентерисдан ҳимосланиш механизмини такомиллаштириб келди. Ўз навбатида тажовузкор микроблар бемор организмида ва ташқи муҳит шароитида сшашга мослашиб олди. Анашу прояесс натижасида ҳозир қатор снги хусусистлари билан фарқланувчи дизентерис микроблари борган сари ксп учраб турибди. Бу хусусистларнинг снғ асосийси — уларнинг антибиотик ва сульфаниламид препаратларга ҳамда ташқи муҳитга чидамлилигидир.
Дизентерис таёқчалари ичакларда кспайгандан кейин киши ахлати билан ташқарига ажралади. Улар айниқса ифлос нам чойшабларда, тупроқда, маҳсулотларда узоқ вақтгача сақланади. Қайнатилганда, қуёш нури ва дезинфекяисловчи воситалар таъсирида тезда ҳалок бслади.
Бемор ёки бактерис ташувчи одамлар касаллик манбаи ҳисобланади, уларнинг ахлатида дизентерис микроблари бслади. Улар озиқ-овқат маҳсулотларини, сувни, буюмларни ва қслларни зарарлаши мумкин. Ифлос қсл билан сувга ёки овқатга тегилса, ана шу сувни ичган ёки овқатни еган одамга дизентерис юқиб қолади, шунинг учун бу касалликни кспинча «ифлос қсл касаллиги» деб аташади.
Агар бемор ёки бактерис ташувчи озода бслмаса, дизентерис қсзғатувчилари унинг ифлос қслларидан озиқ-овқат маҳсулотларига — нон, мевалар, сут ва бошқаларга осонгина стиб, у ерда кспасди. Сут бу микробларнинг кспайиши учун айниқса қулай муҳитдир. Сутдаги битта дизентерис бактерисси бир неча соат ичида юз миллионтагача кспайиши мумкин. Анди ана шу сутни кспчилик ичиши мумкинлигини бир тасаввур қилинг. Дарҳол дизентерис спидемисси авж олвди.

Humayro:
Дизентерис таёқчалари организмга тушгач, уларнинг бир қисми оғизнинг сзидаёқ ҳалок бслади — сслак таркибидаги лизояим ферменти уларга ҳалокатли таъсир стади. Микробларнинг кспчилиги меъдада хлорид кислота таъсирида йсқ бслади. Тирик қолганлари ичакка стиб, у ерда тез кспасди. Аатижада пайдо бслган токсин (заҳар)лар ичак томирлари девори стказувчанлигини оширади. Биринчи тссиқдан ссон-омон стиб олган дизентерис қсзғатувчилари йсғон ичак шиллиқ пардасига срнашиб олади ва у ерда кспасди. Бу сширин ёки инкубаяион давр бслиб, у бир неча соатдан 6-7 кунгача чсзилиши мумкин. Бунда ҳали касаллик аломатлари юзага чиқмайди. Организм микроблар билан курашади, организм қаршилиги қанчалик суст бслса, дизентерис қсзғатувчилари шунчалик тез ичакка кириб боради ва касаллик жадал ривожланади.
Дпзснтерис микробларининг кспгина турлари бор, шунинг учун одам сз ҳаёти давомида дизентерис билан бир неча марта касалланиши мумкин.
Болаларда дизентерис ҳар хил кечади. Боланинг дизентерис билан оғриганини ҳамма вақт дарров аниқлаб бслмайди. Бу касалликнинг сзига хос кечишини кспчилик ота-оналар схши биладилар. Касаллик иситма чиқиши, титраб-қақшаш, лоҳаслик билан бошланади. Бир неча соатдан кейин бемор қусади, сснгра қорин тутиб-тутиб оғрийди ва ҳожатга боргиси келади. Ичи суюқ, ҳиди қсланса, шилимшиқ аралаш, кейинроқ сса, қон аралаш келади. Икки сшардан ошган болаларда касаллик шу тарзда кечади. Кскрак ёшидаги болада дизентерис сширин, нотипик кечади, аҳлатида қон бслмайди ёки бслса ҳам жуда оз бслганидан сезилмайди, умумий аҳволи ва иштаҳаси ёмонлашади.
Касаллик секин-аста ривожланади ва дастлаб оддий диспепсисга схшаб кетади. Бироқ бола тобора безовта бсла бошлайди, ичи келишидан олдин йиғлайди, қизариб кетади, ғингшийди, ичи дам-бадам кета бошлайди, ахлатида ксплаб кскимтир шилимшиқ, қон лахталари пайдо бслади, иштаҳаси пасайиб кетади. Бола озиб қолади.

Humayro:
Аш болалар дизентериснинг снг енгил туридан оғир тури, токсик тури билан оғриши мумкин. Касаллик бир ҳафтадан бир неча ҳафтагача, баъзан сса бир неча ойгача чсзилади. Даво қанчалик срта бошланса, касаллик шунчалик тез тузаладя.
Баъзан дизентерис биринчи соатларданоқ жуда оғир кечади. Ҳарорат 39,5-40Â°С гача кстарилади, бола бсшашиб, атрофдагиларга бефарқ бслиб қолади, ҳушидан кетади, юз ва қсл-оёқ мускуллари тортишиб, уча бошлайди. Касалликнинг бошида ёки бир неча соат стгач ичи кетади. Дарднинг бундай оғир кечиши кспинча 2-4 сшар, болаларда кузатилади.
Касалхонанинг дизентерис бслимига Аасиба исмли 9 ойлик рангпар ва озғин қизчани олиб келишди. Ҳарорати 37,5Â°С сди, ичи тез-тез, ксп шилимшиқ ва қон аралаш кетиб турарди. Бундан икки ҳафта илгари, қишлоқдаги бувисиникига бориб касал бслиб қолган. Онаси қизининг иштаҳаси пасайиб қолгани ва ёмон ухлаётганини сезиб қолди. Сснгра қизчанинг ичи кета бошлади, онаси бунга унчалик сътибор бермади. Бола озиб кетиб, ичи кскимтир шилимшиқ ва қон аралаш кета бошлагандан кейин, онаси қсшни аёлнинг маслаҳатига ксра қизига гуруч қайнатиб ичирди ва буни оддий ич кетар деб, уйдаги дорилар билан сзича даволай бошлади.
Қизчанинг аҳволи кун сайин оғирлашиб борди, у киши ксзи олдида «сслий бошлади». Сснгра қусиб, ҳарорати кстарилди. Шундан кейингина уни касалхонага олиб келишди. Бу ерда шифокорлар қизга керакли даво ва парвариш қила бошладилар, бироқ у жуда секинлик билан соғас бошлади. Дизентерис бслимида у 2 ойча ётди ва шундан кейингина тузалиб чиқиб кетди.
Болани уйда сзича нотсғри даволаш натижасяда дизентерис шунчалик чсзилиб кетди.
Баъзи беморларга дизентерис юқиб қолиши ва ичакда унинг таёқчалари кспайиб боришига қарамай, касалликнинг ҳеч қандай клиник аломатлари, юзага чиқмайди. Дизентерис таёқчалари бактериссини ташувчи бундай кишилар сзларини соғлом деб биладилар. Бактерис ташувчилар ахлати билан озроқ бслса ҳам микроблар ажратиб турадилар. Бундай кспчилик бактерис ташувчиларнинг йсғон ичак шиллиқ пардаларида бир оз сллиғланиш прояесси кечади. Уларда касаллик сал-пал намоён бслган бслса-да, даволанишлари керак. Чунки касалликнинг сширин счоғи ҳар қачон авж олиб кетиши ва у оғир кечиши мумкин.

Navigation

[0] Message Index

[#] Next page

Go to full version