«"¦Учинчидан» дейилади китобда, «Рўзани очадиган ёки очмайдиган нарсалар» хакида. Аллох азза ва жалланинг Китобида ва Пайгамбар (с.а.в) нинг сахих суннатларида келишича рўзани очадиган нарсалар учтадир: биринчиси таом емок, иккинчиси ичимлик ичмок, учинчиси жинсий алока килмок. Хар бир томокдан ўтган ва овкат, ичимлик деган исмни ўзига олган нарса оз бўлса хам, кўп бўлса хам рўзани очадиган нарса хисобланади. Бу умумий коида ва мана шу коидага биноан илмий анжуманда иштирок этган кишилар куйидаги нарсаларни рўзани очмайдиган нарсалар деган иттифокка келганлар:

- Биринчидан кўзга томизиладиган дори, кулокка томизиладиган дори ва кулокни ювадиган дори.

- Иккинчи: «петроглиъерин» деган таблетка - тугмача дори ва шунга ўхшаган кўкрак кисиб, нафас олиш кийинлашган пайтида тилнинг остига кўядиган тугмача дорилар хам рўзани очмайди.

- Учинчидан: даволаш пайтида аёлларнинг олд тарафидан кўйиладиган баъзи бир ювадиган нарсаларми ёки даво учун ишлатиладиган нарсаларми, ёки ўша ичкарида касалларни кўриш учун кўйиладиган микроскопга ўхшаган, буёкка хабар берадиган асбобларми, ёки табибаларнинг бармокларими, ёки хомиладор аёлларни кўраётган дояларнинг бармогими — рўзани очадиган нарса хисобланмайди.

- Тўртинчидан: эркак ва аёлларнинг сийдик йўлига киргазиб кўрадиган нарсалар ёки баъзи бир нур юборадиган нарсалар хам рўзани очадиган нарсалар хисобланмайди.

- Бешинчи: рўзадор инсон тишини кавлатса ёки олдирса ёки тишларни тозалатса ёки мисвок килиб ёки тиш чўткаси билан тишларини тозаласа албатта томогига бир нарса ўтиб кетмаслик шарти билан — рўза очилмайди.

- Олтинчи: тери остига килинадиган уколлар, мускулларга килинадиган уколлар, бўладигинларга килинадиган уколлар рўзани очувчи хисобланмайди.

- Шунингдек, бировга кон керак бўлиб колса, кон олдирган одамнинг хам, кон куйилган одамнинг хам рўзаси бузилмайди.

- Шунингдек, нафас кисганида ёки касал бўлиб бирор амалиёт ўтказиш учун «оксижин, яъни кислород» газини берганда ёки одамни хушидан кетказадиган газларни берганда хам ўша газларнинг туфайли рўза очилмайди.

- Шунингдек, тери оркали жисмга шимиладиган нарсалар, малхамлар, мойлар ва терига ёпиштириб кўйиладиган, ичида давоси бор нарсалар оркали ўтадиган нарсалар рўзани очмайди.

- Шунингдек, текшириш учун кон олинганда кишининг рўзаси очилмайди. Шунингдек кишининг баъзи бир аъзоларини кўриш учун ёки текшириш учун баданнинг огзидан ёки у ер, бу еридан киритадиган нарсалар хам рўзани очмайди.

- Шунингдек, коринни текшириш учун, ичидаги жарохатларни тузатиш учун огиздан киргазиб коринга борадиган, кўрадиган ва бошка нарсалар хам рўзани бузмайди.

- Шунингдек, огиз ёки бошка тарафларга аэрозол оркали юбориладиган, сочиладиган нарсалар хам ютиб юбормасли шарти билан рўзани бузмайди. Ундан кейин жигардан ёки бошка бир аъзолардан текшириш — тахлил килиш учун моддаларни олганда хам рўза очилмайди.

Яна бир тўп масалалар борки, буни рўзани очиши ёки очмаслиги тўгрисида ўша илмий анжуманда иштирок этган одамлар хам ихтилоф килдилар, лекин кўпчиликлар «очмайди» дейишди, озчилик кишилар «очади» дейишди.

- Шулардан биттаси бурунга томизиладиган томчилар ёки бурунга аэрозол оркали дорини сепиш ва ревматизмга карши дори юбориш маъноларида уламолар ихтилоф килдилар - баъзилар «очмайди» дейишди, баъзилар «очади» дейишди.

- Шунингдек, баъзи бир ичкарига кўйиладиган тампонга ўхшаган нарсалар ёки табибнинг бармоги каби нарсаларда кўпчиликлар «очмайди» дейишди, баъзилар «очади» дейишди.

-   Шунингдек, хушдан кетказиб туриб жаррохлик амалиётлари килиш маъносида хам ихтилоф бўлди, кўпчилик «очмайди» дейишди, озчилик кишилар «очади» дейишди. Мана шунга ўхшаган нарсаларини демак, биз яхши билиб олишимиз керак, хусусан бемор кишилар жуда яхши билиб олиб бунга амал килишлари керак.

Хозирги кунда бизда мана шу нарсаларини кўп таркалгани нафас кисган кишиларни, тилининг остига тугмача дориларни кўйишлари ёки Аэрозол оркали ўзларининг нафасини тўгирлайдиган бир холатга келиб колиши ва тери остига мускулларига килинадиган уколлар тўгрисида кўп саволлар бўлади. Албатта буни огзи очик пайтида килишнинг иложи бўлса, ўша вактда килса хеч кандай шак-шубха колмайди. Лекин касал нозик, дорини вактида кабул килмаса, яхши бир холат натижа бўлмаслиги хавфи бор. Мана шунда модомики уламолар ўрганиб, тахлил килиб охиригача етиб бу нарсани рўзани очмайди деб иттифок килганларидан кейин ана шу нарсага амал килиб борилса, нихоятда яхши бўлади.

Бу рўзани тутишдан кочишга сабаб бўлмаслиги керак, енгил олишга сабаб бўлмаслиги керак, балки хаммаси такво асосида аник харакат билан юзага очиш лозим, бу нихоятда мухим хаммамиз билиб унга амал килишимиз лозим бўлган нарсалардан хисобланади, Аллох субхану ва таоло ўзи тутаётган рўзаларимизни кабул килсин ва рўза пайтда, бошка пайтда хам дардга чалинишдан ўзи саклаб, дардли биродарларимизга, опа-сингилларимзга шифои-комил берган бўлсин.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf,
www.islam.uz

Ro'za - sabrning yarmidir (Termiziy rivoyati),
Sabr - iymonning yarmi. (Abu Na'im va Bag'dodiy rivoyati).


Jonim qo'lida bo'lgan Zotga qasamki, ro'zador og'zining hidi Alloh nazdida mushk hididan hushbo'yroqdir. Alloh azza va jalla aytadi: "Shaxvatingni, taomingni, sharobingni Mening uchun tark et. Ro'za Men uchun va uning mukofotini O'zim beraman".
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari

Jannatning bir eshigi bor. U Rayyon deyiladi. Undan faqat ro'zadorlar kiradilar. Ro'zaning mukofoti uchun ularga Alloh taolo bilan uchrashuv va'da qilingan.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari


Ro'zadorga ikki xursandchilik bordir: og'zi ochish paytidagi xursandchilik; rabbisiga yo'liqqan paytdagi xursandchilik.
Imom Buxoriy, Muslim va Nasaiy rivoyatlari

Assalom, mohi muborak

Assalom, ey mohi oily, qadru qiymat, assalom,
Bizni shod etding kelib, ey mohi bahjot, assalom.
Intizor erdik yo’lingda, ey mohi rahmatnamo,
Sen kelib olamni qilding g’arqi rahmat, assalom.
Yil ichinda garchi Oysan, hurmating Kundin ziyod.
Yer yuzin pok aylading, bilgil salomat, assalom.
Kelganingdan shukri lilloh, shod bo’ldi xosu om,
Qaysi mohda bor muncha hayru barokat, assalom.
Kim seni izzat qilur, izzat topar yavma nushur,
Bu masaldir: "œYaxshidin yetgay sharofat", assalom.
Avvaling rahmat erur, beshak miyoning mag’firat,
Oxiring ozodi do’zax lutfu inoyat, assalom.
Muxlis (XIX asr)
(Musulmonlar taqvim kitobi 2006(1427)/IV)

— Ro’zani qazo qilish degani nima?
— Buzilgan ro’zasining o’rniga ramazondan keyin ro’za tutishdir. Necha kun ro’zasi buzilgan bo’lsa, o’shancha kun ro’za tutadi.
— Kafforat qilish degani nima?
— Bir qul ozod qilish, agar bunga qodir bo’lmasa, ramazondan keyin orada biror kun qoldirmay, muttasil oltmish kun ro’za tutish, agar zaiflik va notavonlik sababidan oltmish kun ro’za tutishga qodir bo’lmasa, oltmish miskinga taom berish — kafforat qilishdir.
— Oltmish kun ro’za muttasil bo’lmasa, kafforatga kifoya qiladimi?
— Kifoya qilmaydi, kafforatga oltmish kun muttasil bo’lishi lozim.
— Bir kishi kafforat uchun ro’za tuta boshlasa, oltmish kunga yetmasdan biror kun ro’za tutmay qolsa, nima qiladi?
— Kafforat uchun yangidan boshlab oltmish kun muttasil ro’za tutadi, avvalgi tutgan ro’zasi kafforatga kirmaydi.
— Bir kishi niyat bilan tutgan ramazon ro’zasidan bir necha kunni xato qilib buzsa, masalan, to’rt-besh kunni xato qilsa, nima qilishi lozim?
— Har bir xato qilgan kun uchun bir kundan qazo ro’za tutadi, undan keyin necha kun xato qilgan bo’lsa, hammasi uchun bir kafforat lozim bo’ladi.
— Bir kishi bir yo bir necha kun ro’za tutishni niyat qilmasdan fosiqlik ila kunduz kun taom yeb yursa, u kishi nima qilmog’i lozim?
— U kishi ro’za tutmay qolgan kunlari uchun qazo ro’za tutadi, ushbu qilgan fisq ishiga pushaymon bo’lib, tavba va istig’for qiladi. Ammo u kishiga kafforat lozim emas, chunki uning gunohi g’oyatda zo’r va katta gunohdirki, kafforat bilan avf qilinadigan emas, balki tavba va istig’for lozimdir.
— Bir kishi o’zining ro’za ekanini bilib turib xatolik bilan og’zidan biror taom ketsa yoki suv ichib yuborsa yoki bir kishining zo’rlik bilan ro’zasini buzsa yoki ro’zador kishi og’zini to’ldirib qayt qilsa yoki tong otmagan deb o’ylab taom yesa, holbuki, tong otgan bo’lsa yoki quyosh botgan deb iftor qilsa, shu kishining ro’zasi buziladimi?
— Buziladi.
— Endi u kishi nima qilishi kerak?
— O’sha kuni quyosh botguncha ro’za kishidek ro’zani buzadigan narsadan o’zini saqlashi va ham ramazondan keyin o’sha kun uchun ro’za tutib berishi lozim. Ammo kafforat lozim emas.
— Ro’za tutgan kishining dimog’iga chang-g’ubor yoki tuproq, jun yoki tutunga o’xshash narsalar kirsa, ro’zasi buziladimi?
— Buzilmaydi, qazo ham, kafforat ham lozim emas.
— Og’ziga qor yoki yomg’ir kirsa, ro’zasi buziladimi?
— Buziladi. Qazo qilish lozim bo’ladi, ammo kafforat lozim emas.
— O’zining tupugini yutsa, nima bo’ladi?
— Ro’za buzilmaydi.
— Bir ro’zador kishi o’zining ro’za ekanini esdan chiqarib biror taom yesa, suv ichsa, jinsiy aloqa qilsa, ro’zasi buziladimi?
— Buzilmaydi, qazo ham, kafforat ham lozim emas.
— Bir ro’zador kishi uyqudan junub bo’lib tursa, xotiniga qo’l tekkizib ehtilom qilsa, ro’zasi buziladimi?
— Buzilmaydi.
— U kishiga g’usl qilish durustmi?
— Suv ichiga tushib uzoq muddat o’tirmasdan va ham obdasta bilan g’usl qilish durust. Ammo suv ichiga tushib uzoq muddat turishda ba’zi joylaridan suv kirib ro’za buzilishi ehtimoli bor.
— Ro’za tutgan kishi tish orasida qolgan taomni yesa, ro’zasi buziladimi?
— No’xatdan kichik bo’lsa, og’zidan tashqariga chiqarmay yutib yuborsa, ro’zasi buzilmaydi, agar no’xot miqdoricha bo’lsa yoki og’zidan chiqarib keyin yutsa, buziladi.
— U kishi nima qilishi lozim?
— Ro’zasini qazo qilmog’i lozim bo’ladi, kafforat lozim emas.
— Qazo va kafforat uchun tutiladigan ro’zalarga qay vaqt niyat qilish lozim bo’ladi?
— Kechasi niyat qilish lozim bo’ladi. Tong otgandan keyin niyat qilish mo’’tabar emas.
— Hayz va nifosli ayollarga ro’za tutish lozimmi?
— Durust emas.
— Bir ayol ramazon ichida hayzli yoki nifosli bo’lsa, nima qiladi?
— Hayzli va nifosli kunlarda ro’za tutmaydi. Necha kun ro’zasi qolgan bo’lsa, o’shancha kun qazosini tutadi.

Hadis:
Har bir narsaning eshigi bordir. Ibodatning eshigi ro'zadir.
Ibn Muborak rivoyati


Ro'zadorning uyqusi ham ibodatdir.
Bayhaqiy, Daylamiy va Ibn Najjor rivoyatlari

Agar Ramazon oyi kirsa, jannat eshiklari ochiladi. Do'zax eshiklari yopiladi. Shaytonlar kishanlanadi. Va munodiy nido qiladi: "Ey, yaxshilik talabidagi, kelgin! Ey, yomonlik istovchi, to'xtagin!
Termiziy, Hokim rivoyatlari


Alloh azza va jalla aytadi: "Ey farishtalarim, bandamga qaranglar! Shaxvatini, lazzatini, taomini va sharobini Mening rizoyim uchun tark etdi"
Ibn Sunniy rivoyati

Albatta shayton odam bolasining qon yo'llarida yuradi. Uning yo'llarini ochlik bilan toraytiring.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari


Rasululloh SAV Oisha r.a.ga: "Jannat eshigini qoqishda davom et", dedilar.
U zot: "Nima bilan?" - deya so'radilar.
Rasululloh SAV: "Ochlik bilan".
"Avoriful Ma'orif" kitobidan

Besh narsa ro'zadorning ro'zasini ochib yuboradi: yolg'on, g'iybat, chaqimchilik, yolg'on qasam va shahvat bilan qarash.
Al-Azdiy "Az-Zuafo"da rivoyat qilgan


Albatta ro'za to'siqdir. Agar biringiz ro'za bo'lsa, yolg'on so'z gapirmasin, johillik qilmasin. Agar biror kishi u bilan urishsa yoki so'kishsa, men ro'zadorman, men ro'zadorman, desin.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari

Rasululloh SAV zamonlarida ikki ayol ro'za tutdilar. Kun oxirida ularni ochlik va chanqoqlik holdan toydirdi, hatta halok bo'layozishdi. Shunda Rasululloh SAVga ro'zalarini ochishga izn so'rab odam yuborishdi. Payg'ambarimiz SAV ularga bir idish yubordilar va: "Ularga aytgin, yegan narsalarini bunga qussinlar", dedilar. Idishning yarmiga ularning biri tiniq qon va yangi go'sht qusdi. Boshqasi ham shunday qusib idish to'ldirdi. Odamlar bundan taajjubga tushishdi. Shunda Payg'ambar SAV: "Bu ikkisi Alloh halol qilgan narsadan ro'za tutishdi va Alloh halol qilgan narsadan ro'za ochishdi, odamlarni g'iybat qila boshlashdi. Bu - go'shtlaridan yeganlaridir.
Ahmad rivoyati


Qancha ro'zador borki, ro'zasidan unga faqatgina ochlik va chanqoqlik qoladi.
Nasaiy va Ibn Moja rivoyati