Yosh fiziklar, juda sustsizlar-u...
Efir - bu biror moddaning nomi emas, shartli so'z. Qadimgi yunon faylasuflarining borliqni tushunish uchun olg'a surgan nazariyalari:
Butun koinotni "efir" deb ataluvchi modda to'ldirib turadi, u rangsiz, hidsiz, har qanday to'siqdan o'ta oladigan, vaznsiz narsa. Keyinchalik bo'shliq haqidagi nazariyalar isbotini topgach bu fikrlarga barham berildi, lekin "efir" so'zi esdalikka qoldi.
U paytda mutlaqo bo'shliq (absolyut vaakuum) haqida tushuncha bo'lmagandi. (To'g'risi, absolyut bo'shliqni tasavvur qila boshlasam negadir qo'rquv tuyaman o'zimda).
Hozirgi radio-televidiniyedagi "efir" so'zi o'sha nazariyalardan olingan.
Efir moyi - tez tarqaluvchan, singguvchan bo'lgani uchun shunday nomlangan.
Lampochkalarning ichiga aytib o'tilganidek inert gazlar (geliy, neon, argon, ksenon) qamaladi. Lampochka ichidagi bosim 0.01 ati dan kichikroq bo'ladi, sababi qiziganida kengayishdan lampochka portlab ketmasligi uchun. Azizbek_mx, tajriba qilib ko'rmoqchi bo'lsangiz, argonni gazosvarshiklardan topa olasiz, shishani o'zingiz eritib quysangiz bo'ladi, wolframni birorta yangi lampochkani sindirib, ichidan olishingiz mumkin
)) Avvaldan aytib qo'yay, shisha ichidagi bosimni tushirmasangiz u portlaydi, yoqishingiz bilanoq
(Tayyor lampochka turganda tajribaning nima keragi bor?)
Xolodilniklarning ish printsipi ba'zi suyuqliklarning kengayganida va bug'latilganida o'ziga katta miqdorda haroratni yutishiga asoslangan - xladogen. Bularga suyuq ammiak, frionning bir necha markasi kiradi. Suyuqlik xolodilnik ishchi qismida kengayib, kameradagi haroratni o'ziga yutadi va bug'lanadi. Bug'langan gazlar kompressorda siqiladi, suyultiriladi. Bu davriy tsikl ko'rinishida.
Xolodilniklarning absorbsion turlari ham bor edi, hozir ishlab chiqarilmayapti deyarli. Ularda asosan ammiak ishlatilgan.
Elektrodvigatelni masofadan turib boshqarish, o'chirish, yoqish, chastotasini o'zgartirish mumkin. Tajriba uchun o'zingiz sxemasini yig'sangiz ham bo'ladi.
Harakatga kelishi magnit maydoni bilan xarakterlanadi. Hozirgi asinxron dvigatellarning o'zi aslida olamshumul kashfiyot bo'lgan. Uning ijodkori Abel Tesla to'g'risida bir o'qib chiqishni tavsiya qilaman.