104-bob. «O’lganimdan keyin ozodsan» deyilgan qulni sotish haqida

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam birovning «O’lganimdan keyin ozodsan» deb qo‘yilgan qulini sotdilar».

Zayd ibn Xolid va Abu Hurayra rivoyat qiladilar: «Agar cho‘ri o‘zini zinodan tiymasa, ne qilgaymiz?» — deb Janob Rasulullohdan so‘rashdi. Janob Rasululloh: «Agar cho‘ri zino qilsa, darra uringiz, keyin yana zino qilsa, darra uringiz, keyin yana zino qilsa, darra uringiz-da, (bir jun arqon bahosida bo‘lsa ham) sotib yuboringiz!» — dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Birortangizning cho‘ringiz zino qilsa-yu, gunohi isbotlansa, darra uringiz, ammo tanbih bermangiz, u yana zino qilsa, yana darra uringiz, ammo tanbih bermangiz, so‘ng u uchinchi bor zino qilsa-yu, aybi isbotlansa, bir jun arqon bahosida bo‘lsa ham, sotib yuboringiz!».
]

105-bob. Kishi (yangi sotib olgan yoki hadya qilingan) cho‘risini (bir bor hayz kurib, avvalgi egasidan) poklanmog‘ini talab qilmay, o‘zi birlan safarga olib ketsa, joizmi?

Hasan: «Kishi o‘zining (yangi sotib olgan yoxud hadya qilingan) cho‘risini (bir bor hayz ko‘rib, ilgarigi egasidan poklanmog‘ini talab qilmay), o‘psa yoki jimo’ qilsa, hechqisi yo‘q», — deydilar.

Ibn Umar raziyallohu anhu: «Agar juvon cho‘ri hadya qilinsa yoki sotilsa yoxud ozod qilinsa, bir bor hayz birlan bachadoni poklanmog‘i darkor, ammo bokiraning poklanmog‘i shart emas», — deydilar.

Ato: «Kishi homilador cho‘risining farjidan bo‘lak yeridan nasiba olsa, (ya’ni, o‘psa, quchoqlasa) zarari yo‘q», — deydilar.

Olloh taolo: «Ular (ya’ni, mo‘minlar) o‘z avratlarini (haromdan, zinodan) saqlaguvchilardir. Magar o‘z jufti halollaridan va qo‘llaridagi cho‘rilaridangina (saqlanmaydilar). Bas, ular malomat qilinmaydilar», — deydi («Mo‘minun» surasi, 6—7-oyatlar).

Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi na sallam Xaybarga kelib, Olloh taolo Xaybar qal’asini ul zotga fath etganda Safiyya binti Huyay ibn Axtabning jamolini vasf qilishdi. Safiyya yosh kelinchak bo‘lib, eri jangda o‘ldirilgan erdi. Janob Rasululloh uni o‘zlariga tanlab oldilar-da, u birlan yo‘lga chiqdilar. Biz Ravho to‘g‘oniga yetib kelgach, Janob Rasululloh Safiyyani ozod qilib, unga qo‘shildilar. So‘ng, ul zot kichik bir charm palosni yozib, unga hays tayyorlab qo‘ydilar. Keyin, menga: «Atrofingdagilarni ziyofatga chaqir!» — dedilar. Bu Janob Rasulullohning Safiyyaga uylanganliklari munosabati birlan berilgan ziyofat erdi. Keyin biz Madinaga yo‘l oldik. Shunda men Janob Rasulullohning Safiyyani chakmonlariga o‘rab olib chiqqanlaridan so‘ng tizzalarini ung‘a tutganlarini, ul ersa tizzalariga oyog‘ini quyib, tuyaga minib olganini ko‘rdim».

106-bob. Harom o‘lgan hayvon go‘shti va butlarni sotish haqida

Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh Makka fath etilgan yili Makkada: «Olloh va uning Rasuli mast qilguvchi ichimlik, harom o‘lgan hayvon (go‘shti), cho‘chqa go‘shti va butlarni sotishni man’ qildi», — dedilar. Shunda Janob Rasulullohga: «Yo Rasulalloh, xarom o‘lgan hayvon yog‘idan kema va terilarga ishlov berishda hamda chiroq o‘rnida foydalaniladi-ku?!» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Uni sotmangizlar, uni sotish haromdur», — dedilar. So‘ngra: «Yahudiylarni Olloh la’natladi, chunki Olloh ularga harom o‘lgan hayvon yog‘ini yeyishni harom etganda, ular uni eritib olib sotdilar va pulinn yedilar», — dedilar».

107-bob. It sotib, pulini yeyish haqida

Abu Mas’ud al-Ansoriy raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam it sotib, fohishalik qilib, surat chizib va kohinlik qilib pul topishni (olishni) man’ qildilar».

Abu Hujayfa raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Otam bir qortiqchi g‘ulom sotib oldilar. Shunda men buning sababinn so‘rab erdim, ul kishi: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam qon olganlik uchun pul olishni, it sotib, fohishaliq qilib pul topishni, cho‘rining badanini pullashni man’ qildilar hamda birovning badaniga igna birlan rasm chizuvchi va o‘z badaniga shunday rasm chizdiruvchilarni, poraxur (sudxo‘r birlan uning vositachisini va (ruhi bor narsalarni chizguvchi) rassomlarni la’natladilar», — dedilar»

BO’NAK BERIB MOL OLISH HAQIDA KITOB

1-bob. Bo‘nak berib mol olish chogida molni o‘lchab olmoqlikning zarurligi haqida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Madinaga kelganlarida odamlar bo‘nak (avans) berib, qolgan haqini ersa bir-ikki yilda uzish sharti birlan samar (don-dun, meva-cheva va sabzavot) olar erdilar. (Buni ko‘rib), Janob Rasululloh: «Kimki bo‘nak (avans) berib, qolgan haqini ersa ma’lum muddatda uzish sharti birlan xurmo (va undan bo‘lak narsalar) oladirgan bo‘lsa, o‘lchanadirganini o‘lchab, tortiladirganini tortib olsin!» — dedilar».

2-bob. Bo‘nak berib mol olish chog‘ida molni tortib olmoqlikning zarurligi haqida

Bu yerda yuqoridagi hadis mazmunan takrorlangan.

Muhammad yoki Abdulloh ibnAbu Mujolid rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn Shaddod ibn al-Hod va Abu Burda bo‘nak (avans) berib mol olish xususida bahslashib qolib, meni Ibn Abu Avfo raziyallohu anhuning huzurlariga junatishdi. Men borib, Ibn Abu Avfodan so‘rab erdim, menga: «Biz, shuningdek Abu Bakr ham, Umar ham Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning davrlarida bo‘nak (avans) berib bug‘doy, arpa va mayiz olar erdik», — dedilar. So‘ng, men Ibn Abziydan ham so‘radim, ul kishi ham aynan shul gapni aytdilar».

3-bob. Bo‘nak berib yersizlardan mol olish haqida

Muhammad ibn Abu Mujolid rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn Shaddod va Abu Burda meni Abdulloh ibn Avfo raziyallohu anhuning huzurlariga yuborib, «Janob Rasulullohning davrlarida sahobalar bo‘nak berib bug‘doy olishar erdimi?» deb so‘rab kelishimni iltimos qilishdi. Men borib, Abdulloh ibn Avfodan shul haqda so‘rab erdim, ul kishi: «Shom ahli orasiga kelib o‘rnashib qolgan nabiylardan bo‘nak berib, qolgan haqini ersa muayyan muddatda uzish sharti birlan ma’lum ulchovda arpa, bug‘doy va mayiz olar erdik», — dedilar. Shunda men: «Yeri bor kishilardanmi?» — dedim. Ul kishi: «Biz buni ulardan so‘rab ultirmas erdik», — dedilar. So‘ng, ikkalalari meni Abdurrahmon ibn Abziyning huzurlariga jo‘natishdi. Men borib, ul kishidan shul haqda so‘rab erdim, menga: «Janob Rasulullohning sahobalari ul zotning davrlarida bo‘nak berib odamlardan bug‘doy, arpa va mayiz olishar erdi, ammo biz ulardan: «Yerlaringiz bormi yo yo‘qmi?» — deb so‘rab o‘ltirmas erdik», — dedilar».

4-bob. Bo‘nak berib xurmo olmoq haqida

Abu Buxturiy bunday deydilar: «Men Ibn Umar raziyallohu anhudan bo‘nak berib xurmo olish tug‘risida so‘radim. Ul kishi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam xurmoni to yetilib pishmaguncha hamda kumushni nasiyaga sotishni ta’qiqladilar», — dedilar».

Abu Buxturiy bunday deydilar. «Men Ibn Umar raziyallohu anhudan bo‘nak berib xurmo olish tugrisida so‘radim. Ul kishi: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam xurmoni pishib yetilmaguncha va kumushni tillaga nasiyaga sotishdan qaytardilar», — dedilar».

5-bob. Bo‘nak berib mol olishdagi kafolat haqida

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir yahudiydan (bo‘nak berib) nasiyaga taom sotib oldilar-da, (qolgan haqining kafolati uchun) temir sovutlarini unga garovga qoldirdilar».

6-bob. Bo‘nak berib mol olishda biror narsani garovga qoldirmoq haqida

Bu yerda yuqoridagi hadis takrorlangan.

7-bob. Bo‘nak berib, qolgan haqini ersa ma’lum muddatda uznsh sharti birlan mol olish haqida

Bu yerda yuqoridagi hadislar takrorlangan.

8-bob. Tuyaning qornidagi bolasi uchun bo‘nak haqida

Abdulloh raziyallohu anhu: «Odamlar tuyaning qornidagi bolasini ham savdolashishar erdi. Janob Rasululloh bunday qilmoqdan qaytardilar», — deydilar.