6-bob. Sheriklik narsani taqsimlash va undan ulush olish uchun qur’a tashlamoq haqida

Numon ibn Bashir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Olloh taolo ta’yin qilgan hududdan chiqmaydirgan (ya’ni, amri ma’ruf va nahiy munkar qilib yurguvchi) odam birlan Olloh taolo ta’yin qilgan hududdan chiqqan (ya’ni, amali solihlarni tark etib, gunohovar ishlarnq qilguvchi) odam bir kemani sheriklikka (ijaraga) olib, so‘ng uning qaerida kim ketishini aniqlash uchun o‘zaro qur’a tashlagan va ba’zisiga uning yuqorisidan, ba’zisiga pastidan joy tekkan qavmga o‘xshaydi. Kemaning tepasidagilar kemaning pastidan joy tekkanlarning chanqab qolganlarida suv ichgani tepaga chiqaverganlaridan norozi bo‘lishdi-da, ularga: «Agar qur’a tashlaganimizda kemaning pasti bizga nasib qilgan bo‘lganida, tepamizdagilarga sira aziyat yetkazmas erdik!» — deyishdi.
Buni eshitib, kemaning pastidan joy olganlardan biri qo‘liga bolta oldi-da, kemaning tubini tesha boshladi. Shunda kemaning tepasidagilar uning oldiga kelib: «Ne qilayotirsan?» — deyishdi. U: «Hadeb huzuringizga chiqaverib, sizlarga aziyat yetkazayotirman, menga ersa suv kerak!» — dedi. Agar kemaning tepasidagilar uning qo‘lidan ushlab, kemani teshmog‘iga yo‘l bermasalar, o‘zlarini ham, pastdagilarni ham halokatdan qutqarib qolurlar, aks holda o‘zlarini ham, pastdagilarni ham halok qilurlar».

7-bob. Yetim va meros ahlining mol xususidagi sherikligi

Ibn Shihob raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Urva ibn Zubayr Oisha raziyallohu anhodan Olloh taoloning «Va agar yetim qizlarga nisbatan noinsoflik qilib qo‘yishdan qo‘rqsangizlar...» degan oyati karimasi haqida so‘radi. Shunda Oisha onamiz: «Ey jiyanim, yetim qiz o‘z valiysining nazoratida bo‘lib, uni o‘z moliga sherik qilur va valiy uning molu jamoliga qiziqib, bir oz mahr berish birlan unga uylanmoqchi bo‘lur. Shu boisdan ham, valiylar o‘z qaramog‘laridagi yetimcha qizlarga uylanishdan qaytarilib, bo‘lak ayollarga uylanishlari amr qilindi», — dedilar».

Bu yerda yuqoridagi hadis mazmunan takrorlangan.

8-bob. Yer va undan boshqa narsalar xususidagi sheriklik

Jobir ibn Abdulloh rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam har bir taqsimlanmagan sheriklik mulkka nisbatan shuf’a ta’yin qildilar. Agar sheriklik mulk sheriklar o‘rtasida taqsimlanib, chegara va yo‘llari belgilangan bo‘lsa, unga nisbatan shuf’a yo‘qdur».

9-bob. Agar sheriklar hovli yoki boshqa narsani bo‘lishib olishgan bo‘lsa, endi ular uchun qaytish ham, shuf’a ham yo‘qdur!

Jobir ibn Abdulloh rajyallohu anhu. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam har bir taqsimlanmagan sheriklik mulkka nisbatan shuf’a ta’yin qildilar. Agar sheriklik mulk sheriklar o‘rtasida taqsimlanib, chegara va yo‘llari belgilangan bo‘lsa, unga nisbatan shuf’a yo‘qdur».

10-bob. Tilla va kumush pullarni sheriklikka sotib olish haqida

Sulaymon ibn Abu Muslim bunday dedilar: «Men Abu alminholdan bir pulni ikkinchi pulga naqts sotib olish haqida so‘radim. Shunda u bunday deb aytdi: «Men va sherigim ba’zi narsalarni naqd va nasiyaga sotib oldik. Keyin, Baro ibn Ozib huzurimizga kelib erdi, biz undan shul haqda so‘radik. U bizga: «Men va sherigim Zayd ibn Arqam ham shunday qildik. So‘ng, shul xususda Janob Rasulullohdan so‘radik. Ul zot: «Nimaiki naqdga bo‘lsa, olinglar va nimaiki nasiyaga bo‘lsa, olmanglar!», — dedilar», — dedi».

11-bob. Mushrik va zammiylarnint (musulmonlar birlan) sheriklikka dshqonchilik qilganlari haqida

Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam har yilgi hosilning yarmini berish sharti birlan Xaybar yerlarini yahudiylarga berdilar».

12-bob. Quylarni tsng bo‘lib berish haqida

Abulxayr rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Uqba ibn Omirga bir necha quy berib, ularni sahobalarga qurbonlik uchun (teng) bo‘lib berishni amr qildilar. Shunda bir echki ortib qoldi. Urva shu haqda Janob Rasulullohga eslatgan erdi: «Uni o‘zing qurbon qila qol!» dedilar».

13-bob. Taom va boshqa narsalar borasida shsriklik qilmoq haqida

Bir odam bir narsani savdolashayotgan erdi, bir kishi unga ko‘zini qisib quydi. Shunda Hazrat Umar bu uning sherigi ekanligini fahmladilar.

Zahra ibn Muabbad rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn Hishom Janob Rasulullohni kurishga muyassar bo‘lgan erdilar. Bir kuni onalari Zaynab ul kishini Janob Rasulullohning huzurlariga olib borib: «Yo Rasulalloh, buni bay’at qildiringiz!» — dedilar. Shunda ul zot: «Bu hali yosh» — dedilar-da, ul kishining boshlarini silab duo qildilar».

Zahra ibn Muabbad rivoyat qiladilar: «Bobom Abdulloh ibn Hishom men birlan bozorga borib, yeguliklar sotib olar erdilar. So‘ng, yo‘lda Hazrat Umarning o‘g‘illari va Ibn Zubayr ul kishini uchratib: «Bizni yeguliklarinpa sherik qilgil, chunki Janob Rasululloh senga baraka tilab duo qilganlar» — derdilar. Shunda bobom ularni yeguliklar (qiymati)ga sherik qilardilar. Ko‘pincha bobom ul zotning duolari tufayli ancha foyda qilib, bir varakayiga yeguliklar ortilgan tuya sotib olar va uni uylariga jo‘natar erdilar».

14-bob. Qul borasida sheriklik qilmoq haqida

Bu yerda 5-bobdagi hadis takrorlangan.

15-bob. Qurbonlikka atalgan jonlig‘ va tuyalar borasida sheriklik qilmoq haqida. Kishi o‘zining Makkaga haydab kelgan jonlig‘iga birovni sherik qilsa...

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Zulhijja oyining to‘rtinchi kuni tongda (sahobalar birlan birga) hajga tahlil aytib keldilar. Makkaga yetib kelishimiz birlanoq haj o‘rniga umra qilishni buyurdilar. Shunda odamlar: «Minoga boramizmi? Axir har birimizning zakarimizdan maniy tomib turibdi-ku!» — deyishdi. Bu gap Nabiy sallallohu alayhi va sallamning quloqlariga borib yetgach, o‘rinlaridan turib: «Odamlar unday va bunday gaplarni aytishayotir, xudo haqi, men Olloh taolo nazdida eng xudojo‘y va eng taqvodorman. Kelajaqda ne vaziyatga tushmog‘imni oldindan bilganimda erdi, qarorimni o‘zgartirmagan va Makkaga qurbonlik haydab kelmagan bo‘lar erdim, qurbonlik olib kelmaganimda erdi, men ham sizlar birlan ehromdan chiqqan bo‘lardim», — dedilar. So‘ng, Suroqa ibn Molik o‘rnidan turib: «Yo Rasulalloh, u (tosh otish) faqat biz uchunmi yoki abadiymi?» — dedi. Janob Rasululloh: «Abadiy», — dedilar. Keyin, Hazrat Ali yetib kelib: «Janob Rasululloh nimaga tahlil aytgan bo‘lsalar, men ham o‘shanga tahlil aytdim», — dedilar. So‘ng, Janob Rasululloh Hazrat Aliga ham hajga ehrom bog‘lashni buyurib, ul kishini o‘z jonlig‘lariga sherik qildilar».

16-bob. Kim jonlig‘larni taqsimlashda o‘nta qo‘yni 1 tuyaga tenglashtirdi?

Bu yerda 3-bobdagi hadis takrorlangan.