166-bob. Olloh taolo fojir kishi orqali ham dinga quvvat ato etur!

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: « Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga g‘azotda bo‘ldik. Shunda Janob Rasululloh muttaqiy musulmonlardan deb hisoblanuvchi bir kishini do‘zax ahlidan deb aytdilar. Keyin, o‘shal kyshi jangga kirganda (dushman birlan) nihoyatda qattiq olishib, og‘ir yaralandi. Odamlar: «Yo Rasulalloh, siz do‘zax ahlidan deb aytgan kishi bugun jon-jahdi birlan jang qilib, halok bo‘ldi», — deyishdi. Janob Rasululloh: «(Baribir) jahannamga (tushur)», — dedilar. Shunda ba’zi odamlar ul zotning so‘zlariga shubha bildirishlariga oz qoldi. Ular shu kayfiyatda turganlarida uning hali halok bo‘lmaganini, faqat qattiq yaralanganini ma’lum qilishdi. Keyin, tun kirgach, o‘shal kishi jarohati og‘rig‘iga chidamay, o‘zini-o‘zi o‘ldirib qo‘ydi. Odamlar shul haqda Janob Rasulullohga xabar qilishib erdi, ul zot: «Ollohu akbar! Men o‘zimning Ollohning bandasi va uning rasuli ekanligimga shahodat keltirdim!» — dedilar, so‘ng Hazrat Bilolga amr qildilar, ul kishi: «Jannatga faqat musulmon ruhgina kirur, Olloh taolo bu dinga fojir kishi orqali ham (ya’ni, fojir kishini ibrat qilib ham) quvvat ato etur!» — deb odamlarga jar soldilar».

167-bob. Jangda bayroqdor halok bo‘lib, dushman sarosima solganda, garchi o‘ziga buyurilmagan bo‘lsa-da,  bayroqni qo‘liga olib, qo‘shinni olg‘a boshlagan kishi haqida

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam xitob qilib: «Bayroqni Zayd oldi, shahid bo‘ldi, keyin uni Ja’far oldi, shahid bo‘ldi, so‘ng uni Abdulloh ibn Ravoha oldi, u ham shahid bo‘ldi. Keyin, bayroqni, garchi o‘ziga amr qilingan bo‘lmasa-da, Xolid ibn Valid oldi va (Olloh taolo) unga zafar ato etdi», dedilar. So‘ng, ko‘zlariga yosh olib: «Koshki erdi, ular huzurimizda bo‘lsalar!» — deb aytdilar».

168-bob. Madad so‘ralganda yordam qilmoq haqida

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Ra’l (Ri’d), Zakvon, Usayya va Banu Lihyon qabilalari Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelib, Islomni qabul qilganlarini ta’kidlashdi-da, (Islom ahkomlarini o‘rganmoq va ularni ado etmoq borasida) o‘z qavmlariga yordam kursatmoqni ul zotdan iltimos qilishdi. Shunda Janob Rasululloh yetmishta ansorni ular birlan jo‘natadirgan bo‘ldilar. Biz o‘shal ansorlarni «qurro» («qorilar») deb atar erdik, ular kunduzlari o‘tinchilik qilib, tunlari namoz (ya’ni, nafl) o‘qishar erdi. Keyin, o‘shal qabilalar yetmishta ansor birlan birgalikda yo‘lga tushib, Bi’ru Ma’unaga borganda ularni xiyonatkorona o‘ldirishdi. Janob Rasululloh bir oy davomida Duoi Kunutni o‘qib, Ra’l, Zakvon va Banu Lihyon qabilalarini duoi bad qildilar».

169-bob. Dushmanni mag‘lub qilgach, ularning maydonida uch kecha turgan kishi haqida

Abu Talha raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam biror qavmni mag‘lub qilsalar, (ularning) maydonida uch kecha qolur erdilar».

170-bob. O’zining g‘azot va safarlarida o‘lja taqsim qilgan kishi haqida

Rofi’ raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga Zulhulayfada bo‘ldik. Shunda (odamlar och qolib), o‘lja olingan tuya va qo‘ylardan bir nechasini so‘ydik. Ammo, ul zot qozonlarni ag‘dartirib, o‘ljalarni boshqatdan taqsim qildilar, (ba’zilarimizga o‘ntadan qo‘y va ba’zilarimizga) o‘nta qo‘y o‘rniga bittadan tuya berdilar».

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Hunayn o‘ljalarini taqsim qilgan joy — Ji’ronadan (boshlab) umra qildilar».

171-bob. Agar mushriklar bir musulmonning molini o‘lja olgan bo‘lsa-yu, keyin o‘shal musulmon uni topib olsa...

Nofi’ raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Ibn Umarning bir oti qochib ketib, dushman uni tutib olgan erdi. Keyinchalik, musulmonlar o‘shal dushman yurtiga g‘azot qilib, g‘alaba qildilar va Ibn Umarga otini qaytarib berdilar. Bu voqea Janob Rasulullohning zamonlarida bo‘lgan erdi. So‘ng, Ibn Umarning bir quli ham qochib, Rumga borib qoldi. Musulmonlar Rumga g‘azot qilib, rumliklarni mag‘lub etgach, Xolid ibn Valid Ibn Umarga qulini qaytarib berdi. Bu voqea Janob Rasululloh vafot etganlaridan keyin bo‘lgan erdi».

Bu yerda yuqoridagi hadislar mazmunan takrorlangan.

172-bob. Forscha yoki arabcha bo‘lmagan tilda so‘zlagan kishi haqida

Olloh taoloning qavli: «Uning oyatlari (mo‘‘jizalari)dan (yana biri shulki), u ...sizlarning tillaringiz va ranglaringizni turlicha qilib qo‘ygandur...» («Rum» surasi, 22-oyat).

Olloh taoloning qavli: «...va o‘z qavmi tilida (so‘zlashadirgan) payg‘ambardan bo‘lak (payg‘ambar) yubormadik...» («Ibrohim» surasidan).

(Har bir payg‘ambar dastavval o‘zi orasidan payg‘ambar qilib tanlab olingan qavmga murojaat qilmog‘i lozim bo‘lgan. Shul boisdan, ahkomi ilohiyni tushunmog‘i va tushuntirmog‘i oson bo‘lsin uchun, unga o‘shal qavm tilida vahiy nozil qilingandur. Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam ham, garchi barcha insu jinni Islomga da’vat qilmoq uchun yuborilgan bo‘lsalar-da, eng avvalo o‘zlari orasidan payg‘ambar qilib tanlab olingan qavmni, ya’ni arablarni, so‘ng sahobalari orqali butun jahon ahlini Islomga da’vat qildilar).

Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga: «Yo Rasulalloh, biz bir qo‘zimizni so‘ydik, keyin men bir so’ arpani yanchib, un qilib qo‘ydim. o‘zingiz birlan bir necha kishini olib, (biznikiga) yuringiz!» — dedim. Shunda ul zot: «Ey Xandaq ahli, Jobir sur (bu so‘z forscha bo‘lib, «ziyofat» ma’nosidadur) tayyorlab qo‘yibdi, tezroq yuringizlar, (o‘z uyingizga) xush kelibsizlar!» (ya’ni, «Jobirning uyini o‘z uyingizdek ko‘ringizlar, tortinmangizlar!») — dedilar».

Ummu Xolid binti Xolid ibn Sa’id raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Men otam birlan birga Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga keldim, (shu vaqtda men yosh qizcha bo‘lib), bir sariq ko‘ylak(cha) kiyib olgan erdim. Janob Rasululloh (ko‘ylakchamga qarab): «Sanah, sanah!»— dedilar. (Bu so‘z) habashcha bo‘lib, «(Qanday) chiroyli, (qanday) yaxshi!» deganidur. Keyin, men Janob Rasulullohning (ikki kuraklari orasidagi) payg‘ambarlik muhrini o‘ynay boshlagan erdim, otam baqirib urishib berdilar. Shunda ul zot (otamga): «Uni o‘z holiga quy, (uynayversin!)» — dedilar. So‘ng, ul zot (menga): «Eskitib-chiritib kiygil, so‘ng eskitib-chiritib kiygil, so‘ng eskitib-chiritib kiygil! («ya’ni, «Olloh taolo umringni daroz qilsin, bunday kuylaklardan juda ko‘pini kiygil!») — deb duo qildilar».

Abu Hurayra raziyushohu aihu rivoyat qiladilar: «Hazrat Alining o‘g‘ilchalari Hasan zakotga berilgan xurmolar g‘aramidan bir dona xurmoni olib, og‘izlariga solib erdilar, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam fors tilida: «Kix-kix! Bizning (ya’ni, mening va mening oilamning hamda mening avlodlarimning) sadaqa yemasligimizni bilmaysanmi?!» — dedilar». («Kix-kix!» forslar biror narsadan nafratlanganda aytadirgan suz bo‘lib, biz o‘zbeklar ham, agar bola og‘ziga biror yaramas narsani solsa yoxud solmoqchi bo‘lsa yoki olsa yo olmoqchi bo‘lsa, «Kix-kix!» yoki «Qixxa-qixxa!» deb aytamiz).

173-bob. Xiyonat haqida

Olloh taoloning qavli: «...va kim (bul dunyoda) xiyonat qilur, Qiyomat kuni ul (Olloh taoloning huzuriga) ne narsa xususida xiyonat qilgan ersa, o‘shal narsa birla kelur...» («Oli Imron» surasi, 161-oyat).

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bizga (va’z ayta) turib, xiynat haqida zikr qildilar-da, uning gunohi azimlardan ekanligini ta’kidladilar. Xususan, ul zot bizga bunday deb marhamat qildilar: «Birortangizni Qiyomat kuni yelkangizda ma’rab turgan qo‘yni (yoxud) kishnab turgan otni ko‘targan holda uchratmayinki, «Yo Rasulalloh, meni (jahannamdan) qutqaringiz!» — dersiz. Shunda men: «Sening uchun hech narsam yo‘qdur, men senga yetkazgan erdim!» (ya’ni, «Sening uchun Olloh taolodan zarracha mag‘firat tilamasman, men senga uning buyruqlarini yetkazgan erdim!») — deb ayturman. (Va birortangizni Qiyomat kuni) yelkangizda bo‘kirib turgan tuyani ko‘targan holda uchratmayinki, «Yo Rasulalloh, meni (jahannamdan) qutqaringiz!» — dersiz. Shunda men: «Sening uchun Olloh taolodan zarracha mag‘firat tilamasman, men senga uning ahkomlarini yetkazgan erdim!» — deb ayturman. (Va birortangizni Qiyomat kuni) yelkangizda oltin (yoki kumush) kutargan holda uchratmayinki, «Yo Rasulalloh, meni (jahannamdan) qutqaringiz!» — dersiz. Shunda men: «Sening uchun Olloh taolodan zarracha magfirat tilamasman, men senga uning ahkomlarini yetkazgan erdim!» — deb ayturman. Va birortangizni Qiyomat kuni yelkangizda yalt-yult (yoki shitir-shitir) qog‘ozlar(da bitilgan o‘zgalar haqini) ko‘targan holda uchratmayinki, «Yo Rasulalloh, meni (jahannamdan) qutqaringiz!» — dersiz. Shunda men: «Sening uchun Olloh taolodan zarracha mag‘firat tilamasman, men senga uning ahkomlarini yetkazgan erdim!» — deb ayturman».

174-bob. Kichkina xiyonat haqida

Abdulloh ibn Amr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga ortiqcha yuk bo‘lib yurgan bir boqimonda kishi bo‘lib, uning ismi Kirkara erdi. (Bir kuni) u halok bo‘ldi. Shunda Janob Rasululloh: «U jahannamda (bo‘lur)», — dedilar. Keyin, (odamlar: «Janob Rasululloh bul gapni bejiz aytmadilar» — deya) uni ko‘rgani borishdi, qarashsa, u (o‘ljalar orasidan) bir aboni (choponni) o‘g‘irlab olgan erkan». (Hadisning mazmuni shuki, kichik bir o‘g‘irlik ham katta xiyonatlardan hisoblanur).

175-bob. O’lja olingan tuya va qo‘ylarni (o‘zboshimchalik birlan) so‘ymoqning makruhligi haqida

Rofi’ raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga Zulhulayfada erdik. Shunda odamlar och qolgani uchun (o‘lja olingan) tuya va qo‘ylardan bir nechasini (Janob Rasulullohdan so‘ramay) so‘ydik. Ul zot ersalar qavm birlan bir oz keyinroqda (kelayotgan) erdilar. Odamlar tezliqtsa qozonlarni osib, (go‘sht pishira boshlashdi). (Shu asnoda) ul zot (kelib qolib), qozonlarni ag‘darib tashlashni buyurdilar, qozonlar ag‘darildi. (Chunki, bu o‘ljalar ko‘pchilikning haqi bo‘lib, Janob Rasululloh ularni taqsimlamaslaridan burun birortasini so‘yish mumkin emas erdi). So‘ng, ul zot (ba’zimizga) o‘ntadan qo‘y va (ba’zimizga o‘nta qo‘y qiymatiga teng kelgani uchun) bittadan tuya taqsim qildilar».