176-bob. G’alaba qilingani xususida xushxabar yubormoq haqida

Jarir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam menga: «Meni Zul-Xalasadan xalos qilmaysanmi?» — dedilar. «Zul-Xalasa» Xas’am qabilasi mushriklarining butxonasi bo‘lib, u «Ka’ba ad-Yamoniyya» deb atalar erdi. Men Ahmas qabilasidan bir yuz ellik otliqni olib, Janob Rasulullohning huzurlariga keldim-da: «Yo Rasulalloh, men otda mahkam o‘ltira olmasman!»— dedim. Shunda ul zot ko‘kragimga bir urdilar, hatto men ko‘ksimga muborak panjalarining izi tushib qolganini ko‘rdim. So‘ng, ul zot: «Yo parvardigoro, uni (otda) mahkam o‘ltiradigan hamda to‘g‘ri yo‘ldan borguvchi va to‘g‘ri yo‘lga boshlaguvchi qilgaysan!» — deb duo qildilar. Keyin, biz Zul-Xalasaga borib, uni vayron qildik, yendirdik. Ul yerdan qaytshida bir chopar orqali ul zotga g‘alaba qilganimiz haqida xushxabar yubordim. Chopar borib: «Yo Rasulalloh, sizni haq (din) birla yuborgan zot haqi, biz Zul-Xalasani qutir tuya kabi (badnamo) qilmay turib, huzuringizga qaytmadik!» dedi. Janob Rasululloh (xushnud bo‘lib), Ahmas qabilasi otliqlariga hamda butun Ahmas qabilasiga Olloh taolodan barakot tiladilar».

177-bob. Xushxabar keltirgan kishiga nima tortiq qilinadi?

Ka’b ibn Molik (Olloh taolo tavbalarini qabul qilib, gunohlarini mag‘firat etganda) xushxabar keltirgan kishiga ikkita kiyim tortiq qilganlar.

178-bob. (Makka) fathidan so‘ng hijrat yo‘qdur!

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Makka fath qilingan kuni: «(Makka fath qilindi, endi bu yerdan biror yerga) hijrat qilinmaydi, ammo jihod va (hijrat qilganlik savobiga erishmoqni) niyat (qilib jihod qilmoqlik bordur). Agar g‘azotga chiqmoqlaringiz talab qilinsa, chiqingizlar!» — dedilar».

Abu Usmon raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Mujoshi’ (ibn Mas’ud) birodari Mujolid ibn Mas’ud birlan birga Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelib: «Mana bu (birodarim) Mujolid hijrat qilmoqqa sizga bay’at qilur», — dedi. Janob Rasululloh: «Makka fathidan so‘ng hijrat yo‘qdur, ammo men uni Islomga bay’at qildirurman», — dedilar».

Ato raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Ubayd ibn Umayr birlan birga Oisha raziyallohu anhoning huzurlariga bordim, shunda ul muhtarama Sabiyr tog‘i yaqinida (chodirda) erdilar. Oisha (onamiz) bizga: «Olloh taolo o‘z Rasuli sallallohu alayhi va sallamga Makkani fath qilib bergandan buyon (Makkadan) hijrat (qilmoqlik) tugagandur», — dedilar». .(Chunki, musulmonlar Makka fathidan oldin o‘z dinlarini fitnalardan asramoq uchun Olloh taolo birlan uning Rasuli panohiga qochganlar, ammo u fath etilgach, Olloh taolo Islomga zafaru quvvat ato etdi, musulmonlar istagan yerlarida parvardigorlariga ibodat qila oladirgan bo‘ldilar).

179-bob. Agar kishi Olloh taologa osiylik qilgan zimmiya va mo‘mina ayollarning sochlarini titkilab ko‘rishga hamda ularni yechintirishga majbur bo‘lsa...

Ali raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam meni va Zubayrni junatayotib: «Falon boqqa boringizlar, ul yerda Hotib maktub berib yuborgan bir ayolni uchratasizlar!» — dedilar. Biz o‘shal boqqa borib, ayolga: «Xatni (ber!)» — dedik. Ayol: «Menga (hech qanday xat) bermagan», — dedi. Biz unga: «Agar (xatni) topib bermasang, seni yechintirib, (kiyimlaringni, sochlaringni axtarib ko‘ramiz)», — dedik. Shunda u (xatni) lippasidan olib berdi. Keyin, Janob Rasululloh Xotibga odam yubordilar. (U kelgach, Janob Rasulullohga): «Yo Rasulalloh, (meni jazolashga) oshiqmangiz, Olloh taolo haqi, men kufrga qaytganim yo‘q, Islomga nisbatan muhabbatim ham ziyoda (bo‘lsa bo‘ldiki, aslo kamaygani yo‘q!) Sizning har bir sahobangizning Makkada o‘z odami bo‘lib, Olloh taolo o‘shal odam orqali uning ul yerda (qolgan) bola-chaqasi birlan mol-mulkini himoya qilur. Mening ersa ul yerda bunday odamim yo‘qdur. Shul boisdan men ul yerdagi odamlar orasidan o‘zimga biror madadkor orttirmoqni istadim, xolos», — dedi. Janob Rasululloh uning gaplariga ishondilar. (Ammo), Hazrat Umar (ishonmay): «Yo Rasulalloh, menga izn beringiz, uning (kallasini) bo‘ynidan judo qilayin, chunki u munofiqlik qildi!» — dedilar. Shunda Janob Rasululloh (Hazrat Umarga): «(U Badrda ishtirok qilgan), sen nimani ham bilarding! Olloh taolo (Badr ishtirokchilarining o‘z magfiratiga xilof ish qilmasliklarini bilganidan va ulardan benihoyat rizo bo‘lganidan): «Xohlagan amallaringizni qilingizlar!» — deb aytgan. (Olloh taoloning) ana shu (qavli) Hotibga jur’at berib, (u Makkaga maktub yo‘llagandur)», — dedilar».

180-bob. G’oziylarni kutib olish xususida

Ibn Abu Mulayka raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn az-Zubayr raziyallohu anhu Ibn Ja’farga: «Men, sen va Ibn Abbosning (bolaligimizda) Rasululloh sallallohu alayhi va sallamni (g‘azotdan kelayotganlarida) kutib olganimiz. esingdami?» — dedilar. Ibn Ja’far: «Ha, (esimda, o‘shanda ul zot) bizni (ya’ni, men birlan Ibn Abbosni) ko‘tarib olib, seni qoldirib ketgan erdilar», —dedilar».

Soib ibn Yazid raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz bolalar birlan birga Rasululloh sallallohu alayhi va sallamni (g‘azotdan qaytayotganlarida) kutib olgani Saniyyat ul-Vado’ga bordik».

181-bob. Kishi g‘azotdan qaytganda nimalar deydi?

Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam(ning odati shariflari shunday erdiki), agar (g‘azotdan) qaytsalar, uch bor takbir aytar, «Biz, inshoolloh, (ibodatlarga cho‘mib Olloh taoloning huzuriga) qaytguvchi, (gunohlarimiz uchun Olloh taologa) tavba (qilib, shariat maqtagan amallarni) qilguvchi, parvardigorimizga ibodat qilib, hamdu sanolar aytguvchi va sajda qilguvchilarmiz. Olloh taolo (Islomga rivoju zafar ato etmoq xususidagi) va’dasiga vafo qilib, o‘z bandasi (Muhammad sallallohu alayhi va sallam)ga madad berdi va bir o‘zi (ko‘p sonli kofirlar) to‘dalarini mag‘lub qildi» — der erdilar».

Anas ibn Molik raziyaldohu anhu rivoyat qiladilar: «Biz  Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga Usfondan qaytib kelayotgan erdik, shunda ul zot Safiyya binti Huyayni tuyalariga mingashtirib olgan erdilar. Birdan tuyalari qoqinib ketib, ikkalalari (erga) qulashdi. (Buni ko‘rib), Abu Talha (tuyalaridan) irg‘ib tushdilar-da: «Yo Rasulalloh, Olloh taolo meni sizga fido qilsin, (biror yeringiz shikast yemadimi?)» — dedilar. Janob Rasululloh (Abu Talhaga): «Menga hech narsa bo‘lmadi,- ayoldan xabar ol!» — dedilar. Shunda Abu Talha (nomahram bo‘lganlari uchun) bir kiyim birlan yuzlarini to‘sib, Safiyyaning qoshiga bordilar-da, (begonalar kuzi tushmasin, deb) o‘shal kiyimni uning ustiga yopib qo‘ydilar. So‘ng, (Janob Rasululloh va Safiyya) ikkalalari mingan tuyaning (egar-jabduqlarini) yaxshilab (bog‘ladilar). Keyin, Janob Rasululloh Safiyyani mingashtirib, yo‘lda davrm etdilar, biz atroflarida (ul zotni ehtiyotlab) ketdik. Madinaga yaqinlashganimizda Janob Rasululloh: «Biz (ibodatlarga cho‘mib Olloh taoloning huzuriga) qaytguvchi, (gunohlarimiz uchun Olloh taologa) tavba (qilib, shariat maqtagan amallarni) qilguvchi va parvardigorimizga ibodat qilib, hamdu sanolar aytguvchilarmiz» — deya boshladilar va shu so‘zlarni aytgancha Madinaga kirib bordilar».

Bu yerda yuqoridagi hadis mazmunan takrorlangan.

Bismillahir rohmanir rohiym.

1-bob. Safardan qaytganda (o‘qiladirgan) namoz xususida

Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga safarda bo‘ldim. Madinaga qaytib kelganimizda Janob Rasululloh menga: «(Safardan omon qaytganing va bola-chaqang birlan sog‘-salomat ko‘rishganing shukronasiga) masjidga kirib, ikki rakat namoz o‘qi!» — dedilar».

Ka’b raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam, agar safardan qaytsalar, (dam olgani) o‘ltirmaslaridan burun masjidga kirib, ikki rak’at namoz o‘qir erdilar».

2-bob. (Ko‘zlangan manzilga) yetib kelinganda (jonlig‘ suyib) taom (tayyorlamoqlik) haqida

Ibn Umar huzurlariga kirib kelgan (har bir) odamni mehmon qilur erdilar.

Muhorib ibn Dassor Jobir ibn Abdullohning bunday deganlarini eshitgan erkanlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Madinaga kelganlarida tuya yoki sigir so‘ydilar». (Muhorib yuqorida aytilgan ikki jonligdan aynan qaysinisi so‘yilganini aniq aytolmaganlar).

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (safar chog‘ida) mendan ikki viqqiyya bir dirham (yoki ikki dirham)ga tuya sotib 6ldilar. Keyin, Sirorga (Madina busagasidagi bir joy nomi) yetib kelganimizda bir sigir suymoqni amr qildilar. Sigir so‘yilib, (taom tayyorlandi), odamlar tanovul qilishdi. So‘ng, Madinaga kelganlarida masjidga kirib ikki rak’at namoz o‘qimog‘imni amr qildilar. Keyin, tuyamning pulini berib, (uzini ham qaytardilar)».

Bismillahir rohmanir rohiym.

1-bob. Xums(ning) farz (ekanligi) haqida

Ali raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Badr kunidagi o‘ljalardan menga nasiba qilib berilgan bir tuyam bor erdi. Keyin, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam xumsdan (ya’ni, jangda olingan o‘ljalarning beshdan biri hisobida Baytulmolga topshirilgan soliqdan) menga yana bir tuya in’om qilgan erdilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning qizlari Fotima birlan turmush qurishni istaganimda Banu Qaynuqo’ qabilasiga mansub bir (yahudiy) zargar birlan va’dalashdim, u izxirlarimni (isiriqlarimni) men birlan birga zargarlarga olib borib, (tuzukroq narhda) sotmog‘imga yordam beradirgan bo‘ldi, (pulini) to‘yimga sarf qilishim kerak erdi. Keyin, men ikkala tuyamga (izxirlarni ortmoq uchun) xurjun, qop va arqonlarni tayyorlashga kirishdim, tuyalarimni ersa ansorlardan birining hujrasi yenida cho‘ktirib quygan erdim. Bir mahal barcha narsalarni hozirlab, tuyalarim oldiga kelib qarasam, ikkalasi urkachlari kesilgan qorinlari yorilgan va jigarlari olingan holda yotibdi. Bu (mudhish) manzarani ko‘rib, ko‘zlarimni (yoshdan) tiya olmadim, (chunki Fotimaga uylanmog‘im uchun qilgan shuncha harakati habata bo‘lib ketgan erdi). Men (odamlarga): «Buni kim qildi?» — dedim. Ular: «Hamza ibn Abdulmuttalib qildi, o‘zi ersa (hozir) manavi uida (bir guruh ichguvchi) ansorlar birlan ichkilik ichib o‘ltiribdi», — deyishdi. (Buni eshitib, tezlikda) Janob Rasulullohning huzurlariga bordim-da, ichkariga kirdim, Zayd ibn Horisa o‘shal yerda erkan. Janob Rasululloh vajohatimdan (bir yomon voqea yeodir bo‘lganini) sezib: «Senga ne bo‘ldi?» — dedilar. Men: «Yo Rasulalloh, Hamzaning bugungidek menga dushmanlik qilganlarini ko‘rmaganman, ikkala tuyamning urkachlarini kesib, qorinlarini yorib tashlabdilar, o‘zlari (hozir) ichkilikbozlik qilinayotgan hov anavi uyda», — dedim. Shunda Janob Rasululloh choponlarini olib kelishni amr qildilar, so‘ng uni kiyib yo‘lga tushdilar, men va Zayd ibn Horisa ortlaridan ergashdik. Janob Rasululloh Hamza o‘ltirgan uyga yetib borgach, (ichkariga kirmoqqa) izn so‘radilar, (uydagilar) izn berishgach, (ichkariga kirib, barchalarining) ichkilik ichib o‘ltirganlarini ko‘rdilar. So‘ng, ul zot Hamzani qilgan ishlari uchun koyiy boshladilar. Hamza ersalar mast bo‘lib, ichkilikdan qizarib ketgan ko‘zlari birlan Janob Rasulullohga bir qarab quydilar, so‘ng (mensimagan ma’noda) ul zotning oeqlaridan to yuzlarigacha razm solgach: «Sizlar mening otamning qullarisizlar, xolos!» — dedilar. Janob Rasululloh Hamzaning mast ekanliklarini bilib, uydan qaytib chiqdilar, biz ham ul zot birlan birga chiqib ketdik». (Bu voqea ichkilik harom qilinmasidan burun bo‘lgan erdi).

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning qizlari Fotima alayhossalom, ul zot vafot etganlaridan ksyin, Abu Bakr as-Siddiqdan, Janob Rasulullohga Olloh taolo maxsus ato etgan mol-mulkdan o‘z meroslarini talab qildilar. Abu Bakr as-Siddiq Fotimaga: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Biz (payg‘ambarlar) meros qoldirmaymiz, biz qoldirgan narsalar sadaqadur» — deb aytganlar», — dedilar. Shunda Fotima alayhossalom darg‘azab bo‘lib, to vafot etgunlariga qadar Abu Bakrdan arazlab yurdilar. Ul muhtarama Janob Rasulullohdan so‘ng olti oy yashadilar, xolos. Fotima alayhossalom Janob Rasulullohning Xaybar, Fadak va Madinadagi sadaqalaridan (ya’ni, hech kimga meros qilib qoldirmay, Olloh taolo yo‘lida sadaqa qilgan yerlaridan) o‘zlariga ulush talab qilgan erdilar. Shunda Abu Bakr as-Siddiq: «Men Janob Rasululloh bul xususda ne qilgan bo‘lsalar, xuddi shunday qilayotirman, ul zotning amrlaridan birortasini ado etmay, yo‘ldan ozib qolmog‘imdan qo‘rqurman» — deb aytgan erdilar. Ammo, Hazrat Umar (xalifa bo‘lganlarida) ul zotning Madinadagi sadaqalarini Ali birlan Ibn Abbosga topshirdilar, Xaybar va Fadakdagi sadaqalarini ersa o‘z tasarruflarida olib qoldilar».

Molik ibn Avs ibn al-Hadason raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Muhammad ibn Jubayr ibn Mut’im menga aytib bergan bir hadisda msros xususida eslatib o‘tgan erdi. Keyin, men uning uyiga borib shul haqda so‘radim. Ul menga bunday deb aytdi: «Men Hazrat Umarning huzurlariga kirmoq niyatida uydan chiqdim. Huzurlariga (kirib) o‘ltirganimda eshikbonlari Yarfo qoshlariga kelib: «Usmon, Abdurrahmon, Zubayr va Sa’dda ishingiz bormi, ular huzuringizga kirmoqqa ijozat so‘rayotirlar?» — dedi. Hazrat Umar: «Ha», — dedilar-da, ularga ruxsat berdilar. Ular ichkariga kirib salom berishdi, so‘ng o‘ltirishdi. Bir ozdan so‘ng, Yarfo yana Hazrat Umarning qoshlariga kelib: «Ali va Abbosda ham ishingiz bormi?» — dedi. Hazrat Umar: «Ha», — dedilar-da, ularga ijozat berdilar. Ikkalalari ichkariga kirib salom berishdi, so‘ng o‘ltirishdi. Shunda Abbos: «Yo mo‘minlar amiri! Men birlan mana bu kishi (ya’ni, Hazrat Ali) o‘rtamizdagi masalani hal qilib bersangiz!» — dedi. Hazrat Umarning huzurlaridagilar, ya’ni Hazrat Usmon va ul kishi birlan birga kelganlar (Abbosning gapini quvvatlab): «Yo mo‘minlar amiri! Ular ikkisi o‘rtasidagi masalani hal qilib, birini ikkinchisidan xalos qilingiz!» — deyishdi. Hazrat Umar ularga: «Ogoh bo‘lingizlar, yeru osmonlar mavjudligi irodasiga bog‘liq bo‘lmish Olloh taolo nomi birlan sizlardan o‘tinib so‘rayman! Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Biz (payg‘ambarlar) meros qoldirmaymiz, biz qoldirgan narsalar — sadaqadur!» deb aytganlarini bilurmisizlar? Ul zot «Biz» deganlarida o‘zlarini (ya’ni, payg‘ambarlarni) nazarda tutganlar», — dedilar. Hazrat Usmon va ul kishi birlan birga kelganlar: «Ha, shunday deb aytganlar», — deyishdi. Hazrat Umar Ali birlan. Abbosga yuzlanib: «Olloh taolo nomi birlan sizlardan o‘tinib so‘rayman! Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning shunday deganlarini sizlar (ham) bilurmisizlar?» — dedilar. Ular ikkalalari: «Ha, shunday deb aytganlar», — deyishdi. So‘ng, Hazrat Umar bunday dedilar: «Men sizlarga ana shu masala (ya’ni, ul zotning Olloh taolo yo‘lida sadaqa qilib qoldirgan mulklari) xususida so‘zlab berayin! Darhaqiqat, Olloh taolo o‘z Rasuli sallallohu alayhi va sallamga maxsus bir mol ato etgan erdikim, bunday molni ilgari ul zotdan o‘zga (payg‘ambar)larga ato etmagan erdi. Olloh taolo (bul mol haqida): «Olloh o‘z Rasuliga ulardan (kofirlardan) urush qildirmay olib bergan mol uchun sizlar na ot va na tuya choptirib (mehnatingiz singgan ermas), lekin Olloh o‘zi istagan bandalariga payg‘ambarlarini hukmdor qilgaydur. Olloh har narsaga qodirdur!» — deydi. Bu o‘lja (mol) xolis Rasululloh sallallohu alayhi va sallamniki erdi. Olloh taolo haqi, shunga qaramay, ul zot uni sizlarsiz yolg‘iz o‘zlari tasarruf qilganlari yo‘q, undan sizlarga ham ulush ajratdilar. Mana endi, undan ana shul (sizlar talab qilayotgan) molgina qoldi, xolos. Janob Rasululloh yil buyi ana shu mol orqasidan ahlu ayollarini boqar va ehtiejlaridan ortiqchasini Olloh taolo yo‘lida ehson qilar erdilar. Ul zot umrlari buyi shul yo‘sinda ish tutib kelgan erdilar. Olloh taolo nomi birlan sizlardan utinib surayman, shuni bilurmisizlar?». (Hazrat Umarning bul so‘zlariga) Hazrat Usmon va ul kishi birlan kelganlar: «Ha, bilurmiz» — deb javob qilishdi. So‘ng, Hazrat Umar Hazrat Ali birlan Abbosga yuzlanib: «Olloh taolo nomi birlan ikkingizdan o‘tinib surayman, shuni siz ikkingiz ham bilurmisizlar?» — dedilar. Ular ikkalalari: «Ha, bilurmiz», — deyishdi. Shundan keyin, Hazrat Umar bunday deb gaplarini davom ettirdilar: «So‘ng, Olloh taolo o‘z Rasuli sallallohu alayhi va sallamni huzuriga chorladi. Shunda Abu Bakr as-Siddiq: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning vorislari mendurman!» — dedilar-da, o‘shal maxsus molni o‘z qo‘llariga olib, uni Janob Rasululloh kabi tasarruf qildilar. Siz ikkingiz bo‘lsangizlar, «Abu Bakr unday va bunday qildi» deb gapirib yuribsizlar, vaholanki ul kishi uni halollik birlan tasarruf qildilar. Keyin, Olloh taolo Abu Bakr as-Siddiqni ham o‘z huzuriga chorladi. Shunda men: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan Abu Bakr as-Siddiqning vorislari mendurman!» — deb uni o‘z qo‘limga oldim, mana ikki yildurki, uni Janob Rasululloh birlan Hazrat Abu Bakr kabi tasarruf qilib kelayotirman. So‘ng, siz ikkingiz huzurimga keldingizlar, ikkingizning ham so‘zingiz bir, ishingiz bir. Sen (Abbos) akangning o‘g‘lidan qolgan nasibangni talab qilib kelgansan, mana bu (Ali) ersa, xotinining otasidan qolgan ulushini talab qilib kelgan. Mening qat’iy so‘zim budur: agar istasangizlar, Janob Rasululloh, Hazrat Abu Bakr va men singari tasarruf qilmoq sharti birlan ul molni sizlarga topshirurman, aks holda bul haqda menga og‘iz ochmangizlar! Agar sizlar: «Shartingizga ko‘ndik, uni bizga topshiraveringiz!» — desangizlar, uni shu shart birlan sizlarga topshirurman. Ey (Usmon, Abdurrahmon, Zubayr va Sa’d), shu shart birlan uni mana bu ikkalasiga topshiraveraymi?». Ular: «Ha», — deyishdi. So‘ng, Hazratv Umar Hazrat Ali birlan Abbosga yuzlanib: «Olloh taolo nomi birlan sizlardan o‘tinib surayman! Uni sizlarga shu shart birlan topshiraverayinmi?» — dedilar. Ikkalalari: «Ha», — deyishdi. Hazrat Umar: «Lekin, keyinchalik bu haqda boshqacha hukm chiqarmog‘imni iltimos qilsangizlar, bilib qo‘yingizlarki, yeru osmonlarning mavjudligi irodasiga bog‘liq zot haqi, Qiyomatgacha ham bundan bo‘lakcha hukm chiqarmasman! Basharti mazkur shartni bajarmoqqa ojizlik qilib qolsangizlar, uni menga darhol qaytarib beringizlar, men ikkingizni undan xalos qilurman», — dedilar».

2-bob. Diyonatli (ya’ni, Olloh taologa iymon keltirgan) kishining xumsni ado etmog‘i (lozimligi) haqida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Abdulqays qabilasi vakillari kelib: «Yo Rasulalloh, bu jamoa (ya’ni, bizlar) Rabiy’a qabilasidan (ajrab chiqqan Abdulqays qabilasi vakillari) bo‘lib, sizlar birlan bizning o‘rtamizda Muzar qabilasi kofirlari (g‘ov bo‘lib turibdi). Shul boisdan bizlar sizning huzuringizga (urush ta’qiqlangan) muqaddas oydagina kela olurmiz. (Jannatga kirmog‘imiz uchun) bizga shunday bir amali solihni buyuringizki, uni o‘zimiz ham ado etib, ortimizdagilarni (ya’ni, yurtimizdagi qabiladoshlarimizni) ham bunga da’vat etaylik!» — deyishdi. Janob Rasululloh (ularga): «Men sizlarga to‘rt narsani buyurib, to‘rt narsadan sizlarni qaytarurman: Olloh taoloning yakka-yu yagona iloh ekanligiga iymon keltiringizlar, bu «Ashhadu an lo iloha illallohu (va anna Muhammadan rasulullohi)» deb aytmoqlikdur, (besh vaqt) namoz o‘qingizlar, zakot beringizlar, Ramazon ro‘zasini tutingizlar va (shuningdek, jangda) olgan o‘ljalaringizning xumsini (beshdan birini) Olloh taologa (ya’ni, Baytulmolga) beringizlar! Dubbo’, naqir, xantam va muzaffatdan (ya’ni, qovoq, yog‘och, sopol, chinni, shisha, mo‘m surtilgan idishlarda ichimlik tayyorlashdan) qaytarurman», — dedilar».