Oisha raziyallohu anho bunday deb xabar qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh tutilgan kuni qiyomda turib takbir aytdilar va uzoq qiroat qildilar. So‘ng, uzoq ruku’ qildilar, keyin boshlarini ko‘tarib: «Sami’allohu liman hamidah», — dedilar-da, ilgarigidek qadlarini rostladilar, so‘ng uzoq qiroat qildilar, ammo bu galgi qiroatlari avvalgisidan qisqaroq bo‘ldi. Keyin, uzoq ruku’ qildilar va bu ruku’ ilgarigisidan qisqaroq bo‘ldi. So‘ng, uzoq sajda qildilar. Keyin, oxirgi rakatda ham shunday qildilar, so‘ng ikki yelkalariga salom berdilar. Shunda Quyosh barq urib turar erdi. Odamlarga xutba qildilar, xutbada Quyosh va Oy tutilishi xususida so‘zlab, ularning Olloh taolo oyatlaridan ikki oyat erkanligini, ular biror kishining o‘limi yoki hayoti erkanligi tufayli tutilmasligini uqtirdilar-da, so‘nsh «Ularning tutilganini ko‘rsangiz, darhol namoz o‘qingizlar!»— dedilar».

Abu Mas’ud raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quyosh va Oy biror kishining o‘limi yoki hayot erkanligi sababli tutilmaydi, ammo ular Olloh taoloning oyatlaridan ikki oyatdur. Agar ularni tutilganini ko‘rsangiz, namoz o‘qingizlar!» — dedilar».

4-bob. Olloh taoloning «Va uldur ul zotiyki, yuboribdur shamollarni (obi) rahmatidin avval bashoratchi qilib» degan qavli xususida («Al-Furqon» surasi 48-oyat)

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Men sabo (sharqdan esadirga shamol) birlan g‘olib qilindim va Od qavmi dabur (g‘arbdan esadirgan shamol) birlan halok qilindi», — dedilar».

Oisha raziyallohu anho bunday deb xabar qiladilar. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam osmonda biror alomat (bulut) ko‘rsalar, (xavotir olib) dam oldinga va dam ketinga yurar, hadeb ichkariga kirib chiqaverar erdilar. Agar yomgir yog‘a boshlasa, ko‘ngillari tinchir erdi».
Oisha onamiz ul zotdan buning‘ boisini surishtirganlarida Janob Rasululloh: «Vaqtiki ular ko‘rdilar ul azobniki bulut suratida ularning vodiylari tomon kelur...» («Al-Ahqof» surasi, 24-oyat) degan oyati karimani qiroat qilibdilar.

5-bob. Maloikalar zikri (ularga Olloh taoloning salavoti bo‘lsin!)

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn Salom Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga: «Darhaqiqat, maloikalardan bo‘lmish Jabroil alayhissalom yahudiylarning dushmanidurlar», — dedilar. Ibn Abbos ersalar: «Farishtalar: «Darhaqiqat, bizlar (Olloh taoloning amriga hozir holda) saf tortib turguvchilardurmiz, deb aytganlar»,— dedilar».

Molik ibn Sa’sa’a rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Bir mahal men Baytulloh yonida uyqu bo‘lib uyqumas, uyg‘oq bo‘lib uyg‘oqmas holda yetgan erdim, Hazrat Jabroil ikki yonlarida ikki farishta birlan keldilar. Farishtalardan biri hikmatu iymonga limmo-lim bir oltin jomni keltirdi. Hazrat Jabroil kukragimni tomog‘imning pastidan to me’damgacha yorib, ichini zamzam suvi birlan yuvdilar. So‘ng, uni hikmatu iymon birlan to‘ldirdilar. Keyin, xachirdan kichik, eshakdan kattaroq «Buroq» deb atalmish bir oq ulov keltirildi. (Uni minib) Hazrat Jabroil birlan eng yaqin osmonga chiqdim. (Ul yerda): «Kim bul?» — deb so‘raldi. Hazrat Jabroil: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul Muhammaddur», — dedilar. «Bul kimsani Olloh taolo huzuriga chorlab erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha», — dedilar. Shunda: «Marhabo, qadamlariga hasanot!» —deyildi. Keyin, men Odam alayhissalomning qoshlariga borib salom berdim. Ul kishi: «Marhabo, ey farzand (o‘g‘il), ey payg‘ambar!» — dedilar. So‘ng, biz ikkinchi osmonga chiqdik. Ul yerda (ham): «Kim bul?» — deb so‘raldi. Jabroil alayhissalom: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» — deyildi. Jabroil alayhissalom: «Bul Muhammad sallallohu alayhi va sallamdur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlab erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha», — dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. Keyin, men Iso va Yahyo alayhissalom qoshlariga bordim. Ikkalalari ham: «Marhabo, ey birodar, ey payg‘ambar!» — deyishdi. Shundan keyin, biz uchinchi osmonga chiqdik. Ul yerda ham: «Kim bul?»— deb so‘raldi. Hazrat Jabroil: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul Muhammaddur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlab erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha», — dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. So‘ng, men Yusuf alayhissalomning qoshlariga borib salom berdim. Ul kishi: «Marhabo, ey birodar, ey payg‘ambar!» — dedilar. Keyin, biz turtinchi osmonga chiqdik. Ul yerda (ham): «Kim bul?» — deb so‘raldi. Hazrat Jabroil: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?!» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul Muhammad sallallohu alayhi va sallamdur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlagan erdimi?» — deyildi. Jabroil alayhissalom: «Ha», — dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. So‘ng, men Idris alayhissalomning qoshlariga borib salom berdim. Ul kishi: «Marhabo, ey birodar, ey payg‘ambar!» — dedilar. Keyin, biz beshinchi osmonga chikdik. Ul yerda (ham): «Kim bul?» — deb so‘raldi. Jabroil alayhissalom: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul Muhammaddur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlagan erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha», — dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. So‘ng, biz Horun alayhissalomning qoshlariga bordik, men ul kishiga salom berib erdim, «Marhabo, ey birodar, ey payg‘ambar!» — deb javob qildilar. Keyin, biz oltinchi osmonga chiqdik. Ul yerda ham: «Kim bul?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» deyildi. Jabroil alayhissalom: «Bul Muhammad sallallohu alayhi va sallamdur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlab erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha»,— dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. Keyin, men Muso alayhissalomning qoshlariga borib, salom berdim. Ul kishi: «Marhabo, ey birodar, ey payg‘ambar!» — dedilar. So‘ng, `nlaridan o‘tib ketayotganimda yig‘lab yubordilar. Shunda: «Sizni yig‘latgan nedur?» — deyildi. Ul kishi: «Yo parvardigoro, mendan keyin payg‘ambar qilib yuborilgan bul yigitchaning jannatga kiradirgan ummatlari mening jannatga kiradirgan ummatlarimdan (ko‘pdur)» — dedilar. So‘ng, biz yettinchi osmonga chiqdik. Ul yerda (ham): «Kim bul?»— deyildi. Hazrat Jabroil: «Bul menman», — dedilar. «Yoningdagi kim?» — deyildi. Jabroil alayhissalom: «Bul Muhammaddur», — dedilar. «Bul kishini Olloh taolo huzuriga chorlagan erdimi?» — deyildi. Hazrat Jabroil: «Ha», — dedilar. «Marhabo, qadamlariga hasanot!» — deyildi. Ksyin, men Ibrohim alayhissalomning qoshlariga borib salom berdim. Ul kishi: «Marhabo, ey farzand (o‘g‘il), ey payg‘ambar!» — ; dedilar. So‘ng, menga «Al-Bayt ul-ma’mur» ko‘rsatildi. Men. «Bu qanday uy?» — deb Hazrat Jabroildan so‘radim. Hazrat Jabroil: «Bul Al-Bayt ul-ma’mur bo‘lib, har kuni unda yetmish ming farishta namoz o‘qigay, agar ular chiqsalar, unga boshqa qaytib kirolmaslar (chunki, farishtalar shunchalik ko‘pki, ul srga yana kirib namoz o‘qimoqqa ularga boshqa navbat tegmas)», — dedilar. Ksyin, menga «Sidrat ul-muntaho» («So‘nggi, yettinchi osmondagi nilufar daraxti») ko‘rsatildi. Qarasam, uning mevalari Hajar ko‘zasidek va barglari fil quloqlaridek, uning tagida ersa, to‘rt daryo oqib turibdi. Ulardan ikkitasi yashirin va ikkitasi zohir erdi. Men Hazrat Jabroildan: «Bular qanday daryolar?» — deb so‘radim. Jabroil alayhissalom: «Ikki yashirin daryo xususiga kelsak, ular jannatdadur, zohir ikki daryo ersa Nil va Furot daryolaridur», — dedilar. Keyin, menga ellik vaqt namoz farz qilindi. Men ortimga qaytib, Muso alayhissalom qoshlariga yetib keldim. Ul kishi: «Rabbingiz nelarni amr qildi?» — dedilar. «Menga ellik vaqt namoz farz qilindi», — dedim. Ul kishi: «Men odamlarni sizdan ko‘ra yaxshiroq bilurman, Banu Isroilni Olloh taoloning hukmlariga itoat ettirmoq uchun benihoyat ko‘p urindim. Darhaqiqat, ummatingiz ellik vaqt namozga bardosh berolmagay, rabbingizning huzuriga (qaytib, bir oz kamaytirmog‘ini so‘rangiz!» — dedilar. Men rabbimning huzuriga qaytib borib, (ellik vaqt namozni) kamaytirmog‘ini so‘radim. Rabbim qirq vaqt namozni farz qildi. Keyin, men shul tariqa rabbimning huzuriga qayta-qayta iltimos qilib boraverdim, rabbim o‘ttiz, keyin yigirma, so‘ng o‘n vaqt namozni farz qildi. Shundan so‘ng, Muso alayhissalomning qoshlariga qaytdim, ul kishi meni avvalgidek rabbimning huzuriga qaytardilar. Shunda rabbim besh raqt namozni farz qildi. Keyin, men Muso alayhissalomning qoshlariga bordim, ul kishi menga: «Ne qildingiz?» — dedilar. Men: «Besh vaqt namozni farz qildi», — dedim. Shunda ul kishi yana qaytib bormog‘im lozimligini aytdilar. Men: «Rabbimdan istihola qilurman, so‘nggi marta huzuriga borganimda: «Darhaqiqat, men farzimga imzo qo‘ydim (uni endi kamaytirmasman), bandalarimga yengillik tug‘dirib berdim», — deb nido qilindi. Rabbim, har gal farzini kamaytirmog‘ini so‘rab borganimda, o‘ntadan kamaytirib bandalariga marhamat qildi», — dedim».

Abdulloh (ibn Mas’ud) rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Har qaysingizning vujudingiz onangiz qornida qirq kunda tarkib topgay, so‘ng yana shuncha kunda laxta qonga va yana shuncha kunda bir parcha etga aylangay. Keyin, Olloh taolo (onangiz qorniga) bir farishtani yuborib, unga to‘rt so‘zni, ya’ni qanday ishlar qilmog‘ingizni, rizqingizni, umringizni va baxtsiz yokim baxtli ekanligingizni yozib quymoqni amr qilgay. So‘ng, jismingizga ruh pudalgay. Sizlardan qaysiningizdir o‘zi birlan jannat o‘rtasida bir tirsak masofa qolguncha amali solihlar qilib yurgay-da, pirovardida (onasi qornida bitilgan) taqdiri unga peshvoz chiqib, jahannam ahliga mansub bir ishni qilib qo‘ygay va sizlardan qaysiningizdir o‘zi birlan jahannam o‘rtasida bir tirsak masofa qolguncha do‘zaxiylarga xos ishlarni qilib yurgay-da, pirovardida (onasi qornida bitilgan) taqdiri unga peshvoz chiqib, jannat ahliga mansub bir ish qilgay».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytdilar: «Agar Olloh taolo biror bandasini sevib qolsa, Hazrat Jabroilga: «Darhaqiqat Olloh taolo falon bandasini sevib qoldi, sen ham uni sevgil!» — deb nido qilgay. Shunda Jabroil alayhissalom uni sevib qolgaylar-da, osmon ahliga: «Darhaqiqat Olloh taolo falon bandasini sevib qoldi, sizlar ham uni sevingizlar!» — deb nido qilgaylar. Shunda osmon ahli ham o‘shal bandani sevib qolgay. Ana shundan so‘nggina yerdagilar (odamlar) qalbida unga nisbatan muhabbat paydo bo‘lgay».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deb aytganlarini eshitdim: «Darhaqiqat farishtalar bulutlarga qo‘nib olishib, osmonda hukm qilingan ishlarni eslab o‘zaro suhbatlashishgay. Shunda shaytonlar (jinlar) o‘g‘rincha quloq solishib, ularning gapini eshitib olishgay-da, unga o‘zlaridan yuz turli yolg‘on-yashiq gaplarni qo‘shishib kohinlarga yetkazishgay».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Agar jum’a kuni bo‘lsa farishtalar masjidning har bir eshigi oldida turib olishib, masjidga kelayotganlarni birin-ketin ruyxatga olishgay. Imom borib joyiga o‘ltirgach ersa, daftarlarini yopishgay-da, namozxonlarga yaqin borib Olloh taoloning zikriga (xutbaga) quloq solishgay», — dedilar».

Sa’id ibn al-Musayyab rivoyat qiladilar: «Hazrat Umar masjidga kirganlarida (shoir) Hasson Olloh taologa iltijo qilib o‘ltirgan erdi. Shunda u: «Men sizdan yaxshiroq kishiga  (ya’ni, Janob Rasulullohga) Olloh taolodan falon va falon narsalarni tilab iltijo qilayotgan erdim», — dedi. So‘ng, Abu Hurayraga o‘girilib: «Xudo haqi, sizdan o‘tinib so‘rayman, siz Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning menga: «Yo parvardigoro, Janob Rasulullohga Jabroil alayhissalom birlan ko‘mak bergil!» deb (mening xususimda) iltijo qilgil!» — deganlarini eshitganmisiz?» — dedi. Abu Hurayra: «Ha», — dedilar».

Baro raziyallohu aihu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Hassonga: «Ularni (kofirlarni) hajv qil, Hazrat Jabroil senga madadkordurlar!» — dedilar».

Humayd ibn Hilol rivoyat qiladilar. «Anas ibn Molik  raziyallohu anhu: «Men Banu G’anam qabilasi yo‘lida ko‘tarilgan changni hozir ham ko‘rib turgandekman», — dedilar. Muso: «Bu Jabroil atayhissalomning (farishtalardan iborat) chavandoz lashkarlari erdi» — deb qo‘shimcha qildilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Al-Hars ibn Hishom Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan: «Sizga vahiy qay tariqa kelgay?» — deb so‘radi. Janob Rasululloh: «Menga barcha vahiyni farishta olib kelur, u ba’zan qo‘ng‘iroq jarangi yanglig‘ kelib, uning aytganlarini ongimga jo qilib olganimdan so‘ng meni tark etgay. U shul tariqa vahiy keltirganida menga nihoyatda qiyin bo‘lgay. Ba’zan u odam qiyofasida ko‘rinib menga so‘zlagay va men uning aytganlarini ongimga jo qilib olgayman», — dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Olloh taolo yo‘lida nima bo‘lsa ham bir juftdan ehson qilgan kishini jannat xazinachisi «Tezda beri kel!» deb huzuriga chorlagay» deganlarini eshitdim. Shunda Abu Bakr: «Men o‘shanday (jannat xazinachisi chorlaydirgan) kishi bo‘lmoqqa intilgum!» — , dedilar. Janob Rasululloh: «Men (ham) sizning o‘shanday kishilardan biri bo‘lmog‘ingizni istayman!» — dedilar».

Abu Salama raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Darhaqiqat Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Oisha onamizga:  «Ey Oisha, Hazrat Jabroil senga salom aytyaptilar», — dedilar. Oisha onamiz: «Ul kishiga ham salom va Olloh taoloning rahmati va barakoti bo‘lsin! Siz (Janob Rasululloh) men ko‘ra olmaydirgan narsani ko‘rursiz», — dedilar».

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Jabroil alayhissalomga: «Bizning huzurimizga bundan ziyodroq kelib tursangiz bo‘lmaydimi?!» — dedilar. Hazrat Jabroil: «Bundan ilgari ham faqat Olloh taoloning amri birlan huzuringizga tushganman va bundan keyin ham uning amri birlangina huzuringizga tushgaymiz, bizning kelgusi va sobiq barcha ishlarimiz uning irodasiga bog‘liqdir!» — deb javob qildilar».