Imom al-Buxoriy. Al-jome' as-sahih (2-jild)  ( 503771 marta o'qilgan) Chop etish

1 ... 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 ... 111 B


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:12:35

Ibn Abbos va Abu Hayya al-Ansoriy raziyallohu anhumo: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Keyin, Jabroil alayhissalom meni olib shul qadar balandga ko‘tarildilarki, hatto (Olloh taoloning ahkomlarini bitayotgan) qalamlarning (qog‘oz uzra yurgandagi) shitir-shitir ovozini eshitdim»— deb aytganlar», — deyishar erdi.

Ibn Hazm va Anas ibn Molik raziyallohu anhumo rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytgan erdilar: «Keyin, Olloh taolo menga ellik vaqt namoz farz qildi, shuning birlan ortimga qaytib, Muso alayhissalomning yenlaridan o‘tib ketayotgan erdim, ul kishi menga: «Olloh taolo ummatingizga neni farz qildi?» — dedilar. Men: «Olloh taolo ummatimga ellik vaqt namoz farz qildi», — dedim. Muso alayhissalom: «Rabbingizning qoshiga qaytib borib, kamaytirmog‘ini surangiz, chunki ummatingiz bunga chiday olmas», — dedilar. Men qaytib borib, parvardigorimga murojaat qildim, u (ellik vaqt namozni) yarmiga kamaytirdi. So‘ng, Muso alayhissalomning oldilariga qaytdim. Ul kishi (yana): «Parvardigoringizning qoshiga qaytib boringiz!» — deya avvalgi gaplarni qaytardilar. (Men parvardigorimning qoshiga qaytib borib, murojaat qildim), u (yana) yarmiga kamaytirdi. Keyin, Muso alayhissalomning oldilariga qaytib, Olloh taolo qanchaga kamaytirganini ay| tib erdim, ul kishi: «Parvardigoringizning qoshiga qaytib borib, (yana) murojaat qilingiz, chunki ummatingiz bunga (ham) chiday olmas», — dedilar. Men (yana) qaytib borib, parvardigorimga murojaat qildim. Shunda Olloh taolo: «Namoz besh vaqt bo‘lgani birlan, unda ellik vaqt namoz savobi bor. Mening dargohimdagi so‘z (hukm) endi o‘zgartirilmas!»  dedi. So‘ng, men Muso alayhissalomning qoshlariga qaytdim, ul kishi (yana): «Parvardigoringizning qoshiga qaytingiz!» — dedilar. Men: «Rabbimdan hae qildim (parvardigorimdan uyalurman)», — dedim (ya’ni, Olloh taolo dastlab ellik vaqt namozni farz qildi. Keyin, Janob Rasululloh har safar qaytib borib, murojaat qilganlarida besh vaqt-besh vaqtdan kamaytirdi. Oxiri besh vaqt namoz farz bo‘lib qoldi. Agar Janob Rasululloh yana qaytib borib, buni ham kamaytirmoqni so‘raganlarida namozni umuman bekor qilinmog‘ini so‘ragandek bo‘lib qolar erdilar. O’l zotning «Parvardigorimdan hayo qildim» deganlarining boisi shundadur). So‘ng, (Hazrat Jabroil meni olib) «Sidrat ul-Muntaho» degan joyga uchib chiqdilar («Sidrat ul-Muntaho» — osmonlarning eng yuqori joyi yoki u shunday bir joyki, u yerga Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan bo‘laklar, hatto farishtalar ham kira olmas va uning ne ekanligini bila olmas). Uni turli ranglar chulg‘ab olganligidan, neligini bilolmadim. Keyin, men jannatga kiritildim, ul yerda dur gumbazlar bor bo‘lib, tufrog‘i(dan) mushk (hidi taralib turibdi)».

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:12:48

24-bob. Olloh taoloning «Va yubordik Od qavmiga o‘z birodarlari Hudni, ul dedi: «Ey qavmim, ibodat qilingizlar Olloh taologa...» va «...vaqtiki (Hud) Ahqof mamlakatidagi o‘z qavmini ogohlantirdi...» («mana shunday jazo berurmiz gunohkorlarga» degan qavligacha) hamda «Va ammo Od qabilasi halok qilindi nihoyatda kuchli sovuq shamol (bo‘ron) ila» degan qavllari xususida («Al-A’rof» surasi, 65-oyat, «Al-Ahqof» surasi, 21—25-oyatlar, «Al-Hoqqa» surasi, 6-oyat)

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Sabo shamoli birlan g‘olib qilindim va Od qavmi Dabur shamoli birlan halok qilindi»,— dedilar».

Abu Sa’id (al-Xudriy) raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Ali (ibn Abu Tolib) raziyallohu anhu (Yamandan) Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga (o‘lja olingan) mayda oltinlarni (begona jinslardan tozalanmagan oltin kukunini): jo‘natdilar. Ul zot uni to‘rt kishiga — Uyayna ibn Badr, Aqra’ ibn Habis, Zayd at-Toiy va Alqama ibn Allosaga taqsimlab berdilar. Shunda Quraysh ahli va ansorlar g‘azablanib: «Janob Rasululloh Najd (ahli) raislariga (o‘lja) berdilar-u, ammo bizni (o‘ljasiz) qoldirdilar», — deyishdi. Janob Rasululloh: «Men ularni (Islomga) do‘st qilmoqchiman», — dedilar. Shunda ko‘zlari botiq, yonoqlari turtib chiqqan, peshonasi do‘ng, sersoqol va sochn qirilgan bir kishi (sochi qirilganligiga qaraganda xavorijlardan bo‘lsa kerak) o‘rnidan turib: «Ey Muhammad, Ollohdan qo‘rqingiz!» — dedi. Janob Rasululloh: «Agar men (payg‘ambar bo‘laturib) Olloh taologa osiylik qilgan bo‘lsam, unda kim unga itoat qilur?! Olloh taolo Yer yuzi ahlini menga ishonib topshirib qo‘ygan bo‘lsa-yu, sen menga ishonmaysanmi?» — dedilar. Keyin, bir kishi, menimcha Xolid ibn Valid uni o‘ldirmoqqa ul zotdan izn so‘rab erdi, ruxsat bermadilar. Janob Rasululloh, boyagi odam chiqib ketgach, bunday deb marhamat qildilar: «Mana shul odamning zurriyotidan Qur’onni (qalbdan emas, balki) bo‘g‘zidan ichkariga o‘tkazmay (ya’ni, til uchidagina) tilovat qiladirgan qavm chiqur, ular o‘q kamondan otilgandek dindan tez chiqurlar va Islom ahlini o‘ldirib, butparastlarga xayrixoh bo‘lurlar. Qani endi, ularga yetib olganimda erdi, (ya’ni, mazkur qavm chiqadirgan davrda hayot bo‘lganimda erdi), ularni Od qavmi qirib tashlangayi kabi qirib tashlar erdim!».

Abdulloh raziyallohu anhu: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «Nasihat olguvchilar bormi?» deb qiroat qildilar»,—deydilar.

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:13:00

25-bob. Ya’juj va Ma’juj qissasi

Olloh taoloning qavllari: «Ular dedilar: «Ey Zulqarnayn! Darhaqiqat, Ya’juj va Mdjuj (qavmi) Yer yuzida buzg‘unchilik qilguvchidurlar...» («Al-Kahf» surasi, 94-oyat); «Ey Muhammad, so‘rarlar sizdan Zulqarnayn xususida ham, siz ayting «Men endi sizlarga uning haqidagi xabarlarni tilovat qilurman» deb. Darhaqiqat, biz bergan erdik unga Yer yuzida quvvat (saltanat) va berib erdik unga har bir narsaga yo‘l (imkon), keyin ul bir tarafga yo‘l oldi» («Sizlar menga temir to‘sinlarni keltiringlar» degan qavligacha, «Al-Kahf» surasi, 83—96-oyatlar).

Ummu Habiba binti Abu Sufyon Zaynab binti Jahsh raziyallohu anhodan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam nimadandir cho‘chigan holda Zaynabning hujrasiga kirib keldilar-da: «Lo iloha illallohu! Yaqinda bo‘lajak yomonlikdan arablarning sho‘ri qurib qolgay, bugun Ya’juj va Ma’juj oldidagi to‘siq mana muncha ochildi» — boshmaldoqlari birlan uning yonidagi barmoqlarini halqa qilib ko‘rsatdilar». Zaynab binti Jahsh bunday deydilar: «Shunda men: «Yo Rasulalloh, oramizda solih (muttaqiy) odamlar mavjud bo‘laturib ham (barchamiz) halok bulurmizmi?» -dedim. Janob Rasululloh: «Ha, agar qabohat (ifloslik) ko‘payib ketsa», — dedilar». (Aytishlaricha, Ya’juj va Ma’juj Nuh alayhissalomning o‘g‘illari Yofas zurriyotidan tarqagan ikki qabila erkan).

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:13:28

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo Ya’juj Ma’juj oldidagi to‘siqni mana muncha ochdi» — dsya qo‘llari birlan to‘qson (raqamini) ko‘rsatdilar (ya’ni, to‘siq to‘qson foiz ochilganini ishora qilgan bo‘lsalar kerak)».

Abu Sa’id al-Xudriy rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb marhamat qildilar: «Olloh taolo (Qiyomat kuni): «Ey Odam (alayhissalom)!» — deydi. Odam alayhissalom: «Mana men qarshingda amringga muntaziru cheksiz muruvvatingdan umidvor bo‘lib turibdurman, barcha xayriyat sening qo‘lingdadur!» — deydilar. Olloh taolo: «Do‘zaxiylarni ajratgil!» — deydi. Odam alayhissalom: «Do‘zaxiylar qancha?» — deydilar. Olloh taolo: «Har mingtadan to‘qqiz yuz to‘qson to‘qqiztasi», — deydi. Buni eshitib, dahshatdan bolalarning sochi oqarib ketgay, homilador ayollar ersa bola tashlagaylar (chunki, kim necha yoshida vafot qilgan bo‘lsa, o‘sha yoshda va qaysi ayol homilador holda vafot qilgan bo‘lsa, homilasi birlan tiriltirilur). Odamlarni mast holda ko‘rgaysizlar, ammo ular (sharobdan) mast bo‘lmagaylar, (balki azbaroyi qo‘rqqanlaridan shul ahvolga tushgaylar). Lekin, Olloh taoloning azobi (juda) qattiqdur!». Sahobalar: «Yo Rasulalloh, o‘shal bir kishi qaysi birimiz?» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Xursand bo‘lingizlarki, sizlardan bir kishi, Ya’juj va Ma’juj (qavmidan) ersa ming kishi (do‘zaxidur)», — dedilar. Keyin, davom etib: «Jonim qulida bo‘lgan zot haqi, men (ummatim bo‘lmish) siz (mo‘minlarning) jannat ahlining to‘rtdan biri bo‘lmog‘ingizni tilarman!» — deb aytdilar. Shunda (biz) sahobalar xursand bo‘lib Olloh taologa takbir aytdik. So‘ng: «Men sizlarning jannat ahlining uchdan biri bo‘lmog‘ingizni tilarman!»— dedilar. Biz yana takbir aytdik. Keyin: «Men sizlarning jannat ahlining yarmi bo‘lmog‘ingizni tilarman!» — dedilar. Biz yana takbir aytdik. So‘ng, bunday dedilar: «Sizlar mahshardagi odamlar orasida oq ho‘kiz terisidagi qora    yokim qora ho‘kiz terisidagi oq xol kabi yaqqol ajralib turgaysizlar», — deb aytdilar». (Janob Rasulullohning «Sizlardan bir kishi va Ya’juj va Ma’jujdan ming kishi» deganlarining mazmuni shulki, musulmonlarning har mingtasidan to‘qqiz yuz to‘qson to‘qqiztasi jannatga va bittasi do‘zaxga tushur, Ya’juj va Ma’juj qavmining har mingtasidan esa mingtasi, demak, hammasi do‘zaxga tushur).

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:13:47

26-bob. Olloh taoloning «Olloh Ibrohimni o‘ziga do‘st tutgan» («An-niso» surasi, 125-oyat), «Darhaqiqat, Ibrohim xudojuy (muttaqiy) bir yetakchi erdi» («An-Naxl» surasi, 120-oyat), «Ibrohim albatta hamdard, vazmin bir zot erdi» («At-Tavba» surasi, 114-oyat) degan qavllari xususida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Darhaqiqat, sizlar yalangoyoq, yalang‘och va xatna qilinmagan holda mahsharda to‘plangaysizlar», — dedilar. So‘ng, «Qiyomat kuni butun osmonlarni yozilgan qog‘ozlarni o‘ragan kabi o‘rab quyurmiz va dastlab qaysi tariqa dunyoni yaratgan bo‘lsak, o‘shal tariqa ikkinchi bor qayta paydo qilurmiz, bu bizning zimmamizdagi va’da bo‘lib, albatta biz uni bajarguvchidurmiz» deb qiroat qildilar («Al-Anbiyo» surasi, 104-oyat). Keyin, ul zot bunday deb marhamat qildilar: «Qiyomat kuni birinchi bo‘lib kiyim kiydiriladirgan kishi Ibrohim alayhissalomdurlar. O’shal kuni albatta sahobalarimdan bir qanchasi chap tomonlaridan (jahannam joylashgan taraflaridan) ushlanadilar. Shunda men: «Bular mening sahobalarim-ku! Bular mening sahobalarim-ku!» — deyman. Menga javoban: «Siz bularni tark qilganingizdan buyon (siz vafot qilganingizdan buyon) bular kufr birlan ortlariga qaytishdan to‘xtamaganlar» — deyilgay. So‘ng, men solih banda (bo‘lmish Iso ibn Maryam alayhissalot vassalom) aytganlaridek: «Vaqtiki men ular birlan erdim, ulardan xabardor erdim» — deb aytgayman» («...sen g‘olibdursan, hikmatlidursan» degan qavligacha, «Al-An’om» surasi, 117—118-oyatlar).

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:14:08

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb marhamat qildilar: «Qiyomat kuni Ibrohim alayhissalom otalari Ozarni yuzi tutun kabi qoraygan va chang bosgan holda uchratib: «Menga osiylik qilmangiz, deb sizga aytmaganmi erdim?!» - degaylar. Otalari Ozar: «Bugun endi senga osiylik qilmasman»,— degay. Shunda Ibrohim alayhissalom: «Yo parvardigorim, bandalaringga qayta jon ato etiladirgan kuni meni sharmanda qilmaslikka va’da bergan erding, kofir otam Ozardan ortiq sharmandalik bormi?!» — degaylar. Olloh taolo: «Men jannatni kofirlarga harom qilgandurman» deb aytgay. So‘ng: «Ey Ibrohim, oyoqlaring ostidagi nedur?» - deyilgay. Ibrohim alayhissalom oyoqlari ostiga qarab, (najosatga) belangan bir sirtlon (yoldor bo‘ri) turganini ko‘radilar. Keyin, uni oyoqlaridan ushlab (ko‘tarib) jahannamga tashlab yuborishadi» (ya’ni, Olloh taolo Ibrohim alayhissalomning otalari Ozarni nasihatga ko‘nmay, shaytonga ergashgani uchun eng ahmoq hayvon bo‘lmish sirtlonga aylantirib qo‘yadi).

Ibn Abbos raziyallohuanhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Baytullohga kirib, ul yerda Ibrohim alayhissalom birlan Bibi Maryamning suratlari borligini ko‘rdilar-da: «Bu ne qilganlari? Axir, johiliyat ahli suratlar mavjud uyga farishtalarning kirmasligini eshitishgan erdi-ku?!» — dedilar».

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:14:19

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Baytullohdagi suratlarni ko‘rib, ul yerga kirmadilar-da, ularni olib chiqib tashlashni amr qildilar. Keyin, ul zot Ibrohim va Ismoil alayhimossalomni qo‘llarida azlom ushlagan holda tasvirlanganlarini ko‘rgach: «Olloh taolo ularni (ya’ni, johiliyat ahlini) la’natlagan. Olloh taolo haqi, ular (ya’ni, Ibrohim va Ismoil alayhimossalom) azlom birla o‘z qiyomatlarini bilishni mutlaqo istamagandurlar!» — dedilar». («Azlom» — birligi «zalam» bo‘lib, ikki tarafi uchli tayoqdur. Uning bir tarafiga  «qil!» va ikkinchi tarafiga «qilma!» degan so‘zlar yozib qo‘yilgan. Johiliyat davridagi arablar o‘z qismatlarini bilmoqchi] bo‘lganlarida uni o‘rtasidan ushlab, gir aylantirib yerga tashlaganlar. Shunda, agar uning «qil!» dyogan so‘z yozilgan uchi o‘zlari tarafga kelib tuxtasa, ko‘zlagan ishlariga qo‘l urganlar, aks holda maqsadlaridan qaytganlar).

Samura raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb marhamat qildilar: «Kechasi uyqumda ikki farishta (Jabroil va Mikoil alayhimossalom) kelishdi. Keyin, ular meni bo‘ylarining balandligidan boshlari osmonga qadar yetgan bir kishining (Ibrohim alayhissalomning) qoshlariga olib borishdi. Ammo, men qancha yuqoriga qaramay, baribir ul kishining boshlarini ko‘ra olmadim».

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:14:57

Mujohid raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Odamlar Ibn Abbosga Dajjolning ikki ko‘zi orasiga «kofir» (yoki «K.F.R.») deb yozib quyilgani haqida eslatishib erdi, u bunday dedi: «Men bu to‘g‘rida sira eshitmaganman, lekin Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ibrohim alayhissalomning qiyofalari qanday bo‘lganligini bilmoqchi ersangizlar, do‘stingizga qarangizlar (ya’ni, «menga qarangizlar» demoqchilar, chunki ul zot Ibrohim alayhissalomga eng o‘xshash kishi erdilar). Ammo, Muso alayhissalom jingalak soch (ba’zi rivoyatlarda sersoch) va bug‘doyrang kishi bo‘lib, xurmo po‘stlog‘idan eshilgan arqon birla jilovlangan qizil tuya minib yurar erdilar. Men ul kishining tuyalarida Azraq vodiysi bo‘ylab tushib kelayotganlarini ko‘rayotgandekman» — deganlar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Ibrohim alayhissalom sakson yoshlarida yog‘och yo‘nadirgan asbob birlan xatna qilinganlar». (Ba’zi ulamolar: «Al-Qaduum» so‘zini «Yog‘och yo‘nadirgan asbob» desalar, ayrimlari: «Bu — Ibrohim alayhissalom xatna qilingan joy nomi» — deb aytishadi).

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:15:16

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ibrohim alayhissalom uch yolg‘on gapdan bo‘lak sira yolgon gap aytmaganlar», — dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ibrohim alayhissalom uch yolg‘on gapdan bo‘lak sira yolg‘on gap aytmaganlar. Ulardan ikkisi Olloh taolo dini yo‘lida aytilgan bo‘lib, ul kishining «Men xastaman» va «Aksincha, ularning kattasi bo‘lmish mana bu (but) qildi» degan gaplaridir», — dedilar. Keyin, yana bunday deb marhamat qildilar: «Kunlardan bir kuni Ibrohim alayhissalom xotinlari Bibi Sorra birlan birgaliqda zolim podshohlardan birining mulkiga kirib keldilar. Shunda (saroy mulozimlari) podshohga: «Anavi yerda bir erkak bir sohibjamol ayol birlan turibdi» — deb xabar qilishdi. Podshoh Bibi Sorraning kim ekanliklarini bilmoq uchun bir mulozimini yubordi, u borib Ibrohim alayhissalomdan: «Bu (ayol) kim?» — deb so‘radi. Ibrohim alayhissalom unga: «Bu mening (iymondosh) singlimdur», — dedilar. (Nega bunday deganlari birgina Olloh taologa ayondur). Keyin, ul kishi Bibi Sorraning oldilariga borib: «Ey Sorra! Yer yuzida menu sendan bo‘lak biror mo‘min yo‘qdurki, u hozir ikkimiz tushgan mushkul ahvolga tushgan bo‘lsa! Podshoh bir mulozimini yuboribdi, u mendan sening kim ekanligingni surishtirdi. Men unga seni (iymondosh) singlim, deb aytdim, tag‘in erim, deb meni yolg‘onchi qilib qo‘ymagil!» — dedilar. (Bibi Sorra saroyga borganlaridan so‘ng), podshoh ul muhtaramani o‘z huzuriga chorladi, Bibi Sorra ichkariga kirganlarida podshoh ul muhtaramani quchoqlamoqchi bo‘lib erdi, to‘satdan nafasi bo‘g‘ilib, (tutqanogi bor odam singari turgan yerida sapchib-sapchib tushdi). Keyin: «Mendan qutulmog‘ingni Ollohdan so‘ra, shunda men senga zarar yetkazmagayman!» — dedi. Bibi Sorra Olloh taolodan panoh tilab erdilar, podshoh beixtiyor ul muhtaramani qo‘yib yubordi. So‘ng, u ikkinchi bor Bibi Sorrani quchoqlamoqchi bo‘lib erdi, yana ilgarigidek yoki undan badtarroq nafasi bo‘g‘ilib, (tutqanog‘i bor odam singari turgan yerida sapchib-sapchib tushdi). So‘ng: «Mendan qutulmog‘ingni Ollohdan so‘ra, shunda senga zarar yetkazmagayman!»— dedi. Bibi Sorra Olloh taolodan panoh tilab erdilar, podshoh yana beixtiyor ul muhtaramani quyib yubordi. Shunda podshoh bir necha mulozimlarini chaqirib, ularga: «Sizlar menga insonni emas, bir shaytonni (bir jinni) olib kelibsizlar!» — dedi-da, Bibi Sorraga Bibi Hojarni yo xizmatkor qilib, so‘ng ikkalalarini Ibrohim alayhissalomning qoshlariga qaytarib yubordi. Bibi Sorra Ibrohim alayhissalomning qoshlariga yetib kelganlarida ul kishi namozda qiyom qilib turgan erdilar, qo‘llari birlan «Holing nechuk?» degan ma’noda ishora qildilar. Bibi Sorra: «Olloh taolo kofirning (yoki fojirning) makrini barbod qilib; Hojarni (menga) xizmatkor qilib berdi», — dedilar».

Qayd etilgan


AbdulAziz  12 Avgust 2008, 10:15:47

Abu Hurayra: «Ey osmon suvi farzandlari, o‘shal ayol (ya’ni, Bibi Hojar) sizlarning onangiz erdi!» — dedilar. (Ulamolarning aytishlaricha, «Osmon suvi» Olloh taolo Bibi Hojarga ato etgan «zamzam» bo‘lib, «Osmon suvi farzandlari» esa ul muhtaramadan tug‘ilgan farzandlar ekan. Ibrohim alayhissalomning «Men xastaman» va «Aksincha, ularning kattasi bo‘lmish mana bu (but) qildi» degan gaplari xususiga kelsak, voqea bunday bo‘lgan erdi: Kunlardan bir kuni Ibrohim alayhissalom butlarni sindirib tashlamoqchi bo‘lib butxonaga kiradilar. Shunda ul kishini butparast qabiladoshlari o‘zlari birlan birgaliqda bayram qilmoqqa tashqariga chorlashadi, ammo ul kishi: «Men betobman» — deb yolg‘on suzlaydilar. Keyin, Ibrohim alayhissalom bolta birlan eng katta butdan bo‘lak barcha butlarni sindirib tashlaydilar-da, boltani o‘shal katta butning bo‘yniga osib qo‘yadilar, chunki butparastlarning ko‘proq o‘shanga sajda qilayotganlarini ko‘rgan erdilar. Butparastlar butxonaga kirib ul srdagi ahvolni ko‘rgach: «Bizning butlarimizni sen shu kuyga soldingmi, ey Ibrohim?» — deyishadi. Ibrohim alayhissalom: «Aksincha, ularning kattasi bo‘lmish mana bu (bug) qildi» — deb yana yolg‘on suzlaydilar)ю

Qayd etilgan