32-bob.

Olloh taoloning qavli: «Lutni eslangiz, ul o‘z qavmiga: «Ey (qavmim), ko‘ra-bila turib fahsh ish qilursizlarmi? Xotinlar qolib, erkaklarga shahvat ila yetursizlarmi? Balki sizlar nodon qavmdursizlar?» — deganida, qavmidan «Lut xonadoni ahlini shahringizdan haydab chiqaringizlar, chunki ular poklikni talab qilg‘uvchi odamlardur» degan gaplaridan bo‘lak javob bo‘lmadi. Keyin, Biz unga va oilasiga najot berib, faqat xotininigina (ul yerda) qolguvchilardan qildik va yog‘dirdik ularning (qavmining) ustiga bir (tosh) yomg‘irki, (oxirat azobidan) ogohlantirilguvchilar (ustiga yegdirilgan bu) yemgir qanchalar yomon bo‘ldi!» («Naml» surasi, 54—58-oyatlar)

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo Lut alayhissalomni rahmat qilsin! Darhaqiqat, ul kishi baquvvat ustunga (ya’ni, Olloh taologa) tayanar erdilar» — deb marhamat qildilar».

33-bob.

Olloh taoloning qavli: «Keyin, vaqtiki keldilar Lut xonadoniga elchilar (farishtalar), u (Lut ularga dedi): «Darhaqiqat, sizlar bizga notanish bir qavmdursizlar» («Hijr» surasi, 61—62-oyatlar)

Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «...nasihat olguvchi bormi?» deb qiroat qildilar» (ya’ni, Janob Rasululloh Lut alayhissalom va ul kishining qavmlari xususida zikr qila turib «Al-Qamar» surasining 32-oyatini tilovat qildilar).

34-bob. Olloh taoloning qavli: «Va yubordik Samud qavmiga o‘z birodarlari Solihni» («Al-A’rof» surasi, 73-oyat)

Abdulloh ibn Zam’a rtyuyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning (Solih alayhissalomning) tuyalarini so‘ygan (Samud qavmiga mansub) kishi xususida eslab: «Abu Zam’a (Zam’aning otasi) singari bir baquvvat kishi uni (tuyani) o‘ziga chaqirdi-da, (suyib yubordi)» — deb aytganlarini eshitdim».

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Tabuk g‘azoti vaqtida Hijr degan yerda tushganlarida sahobalarga hijrliklar qudug‘idan suv ichmaslikni hamda uning suvidan meshlarga quyib olmaslikni amr qildilar. Ular: «Allaqachon uning suviga xamir qorib hamda undan meshlarga to‘ldirib olganmiz», — deyishdi. Shunda ul zot o‘shal xamirni tashlab yuborishni va (meshlardagi) suvni to‘kib tashlashni amr qildilar. Sabra ibn Mu’abbad hamda Abu Shamusdan naql qilinishicha, Janob Rasululloh o‘shanda hatto yeguliklarni ham tashlab yuborishni amr qilgan erkanlar» (ya’ni, Olloh taolo balo yuborgan qavm yeridagi suv va yeguliklarni iste’mol qilishni ta’qiqlaganlar, boisi — ularga ham kasofati tegishi mumkin erdi).

Solim ibn Abdulloh otalaridan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Hijrdan o‘tib ketayotib: «O’zlariga zulm qilganlarning (ya’ni, Samud qavmining) uylariga kirmangizlarki, tag‘in ularning boshiga tushgan baloga giriftor bo‘lib, yig‘lab qolmangizlar!» — dedilar. So‘ng, yuzlarini ridolari birlan to‘sib olgancha ulovlarini choptirib ketdilar».

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «O’zlariga zulm qilganlarning uylariga kira ko‘rmangizlarki, ular giriftor bo‘lgan baloga sizlar ham duchor bo‘lib, yig‘lab qolgaysizlar», — dedilar».

35-bob. Olloh taoloning qavli: «Yoki Ya’qubga o‘lim kelganda (uning huzurida) bor erdingizlarmi?!»

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb marhamat qildilar: «Kariym o‘g‘li Kariym o‘g‘li Kariym o‘g‘li Kariym — Ibrohim o‘g‘li Ishoq o‘g‘li Ya’qub o‘g‘li Yusuf alayhimissalomu» — dedilar» (ya’ni, bularning Olloh taolo qoshida eng sharifi Yusuf alayhissalom ekanliklariga ishora qilayotirlar).

36-bob. Olloh taoloning qavli: «Darhaqiqat, Yusuf va uning birodarlarida (ya’ni, ular xususidagi qissada) so‘raguvchilar uchun ibratlar bordur» («Yusuf» surasi, 7-oyat)

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «(Sahobalardan biri) Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan: «Odamlarning (Olloh taolo qoshida) eng izzat-ikromlisi kimdur?» — deb so‘radi. Ul zot: «Ularning Olloh taolodan eng ko‘p taqvo qilguvchisi», — dedilar. Sahobalar: «Biz sizdan bul haqda so‘rayotganimiz yo‘q», — deyishdi. Ul zot: «Odamlarning (Olloh taolo qoshida) eng izzat-ikromlisi (Ibrohim) Xalilulloh o‘g‘li (Ishoq) nabiyyulloh o‘g‘li (Ya’qub) nabiyyulloh o‘g‘li Yusuf nabiyyullohdurlar», — dedilar. Sahobalar (yana): «Biz sizdan bul haqda (ham) so‘rayotganimiz yo‘q»,— deyishdi. Shunda ul zot: «Mendan arablarning manbai (asl-nasabi) xususida so‘rayotirsizlarmi? Johiliyat vaqtidagi eng yaxshilari — Islom vaqtidagi eng yaxshilaridur, agar tushungan bo‘lsalar» — deb marhamat qildilar».

Urva ibn Zubayr Oisha raziyallohu anhodan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (betob vaqtlarida) unga (Oishaga): «Abu Bakrga buyurgil (aytgil), odamlar birlan namoz o‘qisinlar (ya’ni, mening o‘rnimga ularga imomlik qilsinlar)», — dedilar. Oisha: «Ul kishi qalblari nozik, ko‘ngli bo‘sh odamlar, agar o‘rningizga imomlik qilsalar, odamlar birlan namoz o‘qiyolmaydilar, (yig‘lab yuboradilar)»,— dedilar. Janob Rasululloh boyagi gaplarini yana aytib erdilar, Oisha onamiz ham boyagidek javob qildilar. Shu’ba raziyallohu anhu aytadilarki, Janob Rasululloh boyagi gaplarini uch yoki turt bor qaytargach: «Darhaqiqat, siz xotinlar Yusuf (alayhissalom qissasidagi) xotinlar kabidursizlar, Abu Bakrga buyuringizlar (aytingizlar, o‘rnimga imomlik qilsinlar») — deb aytibdilar».

Abu Muso otalaridan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam betob bo‘lib qolgach: «Abu Bakrga buyuringizlar (aytingizlar), odamlar birla namoz o‘qisinlar (o‘rnimga imomlik qilsinlar)», — dedilar. Oisha (onamiz); «Abu Bakr (ko‘ngli bo‘sh) kishilar», — dedilar. Ul zot boyagi gaplarini qaytardilar. Oisha (onamiz) ham boyagidek javob qildilar. Ul zot (yana): «Ul kishiga buyuringizlar (aytingizlar, imomlik qilsinlar), darhaqiqat sizlar Yusuf alayhissalom (qissasidagi) xotinlar kabidursizlar», — dedilar. Keyin, Abu Bakr Rasululloh sallallohu alayhi va sallam hali hayt bo‘laturib, (o‘rinlariga) imomlik qildilar».

Xusayn Zoidadan naql qilib: «(Abu Bakr) ko‘ngli bo‘sh odam erdilar», — deydilar.

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Parvardigoro, Iyosh ibn Abu Rabi’aga najot ber! Parvardigoro, Salama ibn Hishomga najot ber! Parvardigoro, Valiyd ibn Valiydga najot ber! Parvardigoro, mo‘minlarning zaiflariga (beva-bechoralariga) najot ber! Parvardigoro, Muzar qavmiga nisbatan qahringni yanada qattiq qil! Parvardigoro, ularning boshiga Yusuf alayhissalom (davrlaridagi) singari (qahatchilik) yillarini solgil!» — deb duoi xayr va duoi bad qildilar».

Abu Hurayra raziyaldohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo Lut alayhissalomni rahmat qilsin, ul kishi baquvvat ustunga (Olloh taologa) tayanar erdilar. Agar men Yusuf alayhissalomchalik zindonda bo‘lsam-u, keyin (podshohning) odami kelib: («Sen ozodsan» — deb tashqariga chaqirsa, darhol) ko‘ngan bo‘lur erdim»,— dedilar».

Masruq raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Oisha (onamizning) onalari Ummu Rumondan ul muhtarama (onamiz) xususlarida aytilayotgan (bo‘hton) to‘g‘risida so‘radim. Shunda Ummu Rumon bunday dedilar: «Bir mahal men Oisha birlan birga (uyda) o‘ltirib erdim, ansoriya ayollardan biri kirib keldi-da: «Falonchini (Mistahni) Olloh taolo (baloga) giriftor qilsin!» — dedi. Men: «Nechun bunday deyapsan?» — dedim. Boyagi ayol: «Chunki o‘shal (Mistah) tuhmatchidur», — dedi-da, bor gapdan Oishani xabardor qildi. Oisha: «Buni (otam) Abu Bakr birlan Janob Rasululloh ham eshitganmilar?» — dedi. Boyagi ayol: «Ha», — deb aytdi. Shunda Oisha hushdan ketib yiqildi-da, qattiq isitma bezovta qilgachgina o‘ziga keldi. Shu asnoda Janob Rasululloh kelib: «Bunga ne qildi?» — dedilar. Men: «O’zi haqidagi gaplarni eshitib qattiq isitmalab qoldi», — dedim-da, o‘ltirdim. Oisha: «Olloh taolo haqi, agar qasam ichsam ham menga ishonmaysizlar va agar uzr surasam, kechirmaysizlar. Men birlan sizlar Ya’qub alayhissalom birlan uning o‘g‘illari kabidursizlar. Sizlar so‘zlayotgan narsadan (bo‘htondan qutulmog‘imga) yolg‘iz Olloh taolo madad bergay», — dedi. Keyin, Janob Rasululloh ketmoqchi bo‘lib ham erdilar-ki, Olloh taolo (Oisha xususidagi) o‘z oyatlarini nozil qilib qoldi. So‘ng, ul zot Oishani bundan xabardor qildilar. Shunda Oisha: «(Buning uchun) Olloh taologagina shukr ayturman, bo‘lak biror kishiga aytmasman!» — dedi».

37-bob.

Olloh taoloning qavli: «Va eslangiz Ayyubni ham, vaqtiki ul nido qildi parvardigorigaki, «Darhaqiqat menga zarar (musibat) yetibdur, sen o‘zing rahm qilguvchilarning eng rahmlisisan!» («Al-Anbiyo» surasi, 83-oyat)

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb marhamat qildilar: «Bir mahal Ayyub alayhissalom yalang‘och holda cho‘milib turgan erdilar, bir to‘da tilla chigirtka (malax) uchib kelib, ustlariga qo‘ndi. Shunda ul kishi chigirtkalarni kiyimlariga sola boshladilar. Olloh taolo ul kishiga (tanbeh berib): «Ey Ayyub! Men seni (ana shu) ko‘rib turganing narsaga boy qilmabmi erdim?» — dedi. Ayyub alayhissalom: «Ha, albatta, boy qilgan erding, ey parvardigorim! Ammo, barakotingga muhtojman» — dedilar (ya’ni, Ayyub alayhissalom serfarzand, badavlat kishi erdilar. Keyin, farzandu mol-dunyolaridan ajralib, ogir dardga chalinib qoldilar, talay vaqtgacha Olloh taolodan vahiy kelmay quydi. Ul kishi bularning barchasiga sabru qanoat qildilar. Bir kuni Olloh taolo sinamoq uchun tilla chigirtkalarni yubordi. Shunda yuqorida zikr qilingan voqea ro‘y bergan erdi).

38-bob.

Olloh taoloning qavli: «Va eslangiz (bul) Kitobda Musoni ham, darhaqiqat ul muxlis erdi va ulug‘ payg‘ambar erdi va biz unga Tur (tog‘ining) o‘ng tomonidan nido qildik va uni munojot qilgan holida (o‘zimizga) yaqin keltirdik va tuhfa etib unga (o‘z) marhamatimizdan birodari Horunni (unga) payg‘ambar (noib, o‘rinbosar qildik)» («Maryam» surasi, 53-oyat)