Bismpllahir rohmanir rohim.
SHARTLAR KITOBI
1-bob. Islomdagi joiz shartlar, hukmlar va o‘zaro bay’atlar haqida
Misvar ibn Maxrama va Marvon raziyallohu anhumo rivoyat qilishadi: «Rasululloh sallashtohu alayhi va sallam birlan Suhayl ibn Amr o‘rtasida muayyan muddatga sulh tuzilganda, Suhayl: «Biz tarafdan biror kishi siz tomonga qochib o‘tsa, agar u sizning diyningizda bo‘lsa ham, bizga qaytarasiz, biz birlan ul qochoq o‘rtasiga aralashmaysiz!» — deb shart qo‘ydi. Mo‘minlar bundan norozi bo‘lishdi, ammo Suhayl o‘z shartida qattiq turib oldi. Shundan so‘ng, Janob Rasululloh sulhni imzoladilar. Ana shu shartnomaga binoan ul zot Abu Jandal ibn Suhaylni o‘z otasi Suhayl ibn Amrga qaytarib berdilar. Janob Rasululloh shartnomada ko‘zda tutilgan muddat davomida mushriklar tomonidan musulmonlar tomoniga qochib o‘tgan har qanday erkakni, garchi u musulmon bo‘lsa-da, ortiga qaytarib yubordilar. So‘ng, mushriklar tomonidan Janob Rasulullohning huzurlariga mo‘mina ayollar hijrat qilib kelishdi. Janob Rasulullohning huzurlariga hijrat qilib kelganlar orasida Uqba ibn Abu Mu’aytning Ummu Gulsum ismli qizi ham bor bo‘lib, u bo‘yi yetgan yosh qizcha erdi. Uning qarindoshlari Janob Rasulullohning huzurlariga kelishib, uni qayta-rib berishni talab qilishdi, ammo ul zot uni qaytarib bermadilar. Chunki, Olloh taolo hijrat qilib kelgan mo‘mina ayollar haqida «Ey musulmonlar, qachon qoshlaringizga musulmon ayollar hijrat qilib kelsalar, ularni imtihon qilingizlar, Olloh yaxshiroq bilur ularning iymonlarini! Bas, agar bilsangizlarki, ular musulmondurlar, qaytarib yubormangizlar ularni kofirlar tarafiga! Na bul ayollar haloldurlar ularga va na ular halol bo‘lurlar bularga!» degan oyati karimasini nozil qildi».
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (hijrat qilib kelgan ayollarni) Olloh taoloning quyidagi oyatlariga binoan imtihon qilib ko‘rur erdilar: «Ey musulmonlar, qachon qoshlaringizga musulmon ayollar hijrat qilib kelsalar, ularni imtihon qilingizlar...» («mag‘firatli, mehribondur» degan qavligacha, «Mumtahana» surasi, 10— 12-oyatlar).
Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Musulmon ayollardan qaysi biri shu shartga (ya’ni, oyatlardagi shartga) iqror bo‘lsa, unga Janob Rasululloh ogzaki: «Batahqiq, men bay’atingni qabul qildim!» — der erdilar. Olloh taolo haqi, shunda qo‘llari ayolning qo‘liga tegmas erdi, ul zot ayollarni faqat so‘z birlangina bay’at qildirar erdilar».
Jarir raziyallohu anhu. «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga bay’at qildim. Shunda ul zot (namoz o‘qimog‘imni, zakot bermog‘imni) va har bir musulmonga (shul xususda) nasihat qilmog‘imni zimmamga shart qilib qo‘ydilar».
Jarir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga namoz o‘qimoqlikka, zakot bermoqlikka va har bir musulmonga nasihat qilmoqlikka bay’at qildim».