(Yuqoridagi roviylardan) ikkinchisi. «Qiyomat kuni (har bir xiyonatkor o‘shal) bayroq orqali mahshar ahliga ko‘rsatilib, ma’lum (sharmanda) qilinur», — deydilar.

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qshadilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning: «(Qiyomat kuni) har bir xiyonatkorni (bul dunyoda qilgan) xoinligi uchun (sharmisor qilguvchi) bayroq o‘rnatib quyilur», — deb aytganlarini eshitdim».

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Makka fath qilingan kuni: «(Bundan buyon Islomni fitnalardan olib qochmoq maqsadida bul yerdan bo‘lak bir joyga) hijrat qilinmas, lekin (Olpoh taolo yo‘lida) jihod (qilmoq uchun bul yerdan bo‘lak joylarga chiqmoqlik vojibdur) hamda (jihod qilganlik savobiga teng bir amali solihni ado etmoq) niyat(ida jihodga bormay, bul yerda qolmoq joizdur). Agar (jihodga) chaqirilsangizlar, chiqingizlar!» — dedilar. Janob Rasululloh Makka fath qilingan kuni yana: «Olloh taolo bul shaharni osmonlaru Yerni yaratgan kuniyoq muqaddas qilgandur. Bul shahar Olloh taoloning o‘zi muqaddas qilgan shahar bo‘lib, bunda urush qilmoqlik mendan ilgari biror kishiga ruxsat qilinmagandur. Menga ham bori-yo‘g‘i kunduzi bir soatgina bul yerda urush qilmoqqa ruxsat berildi, xolos. Olloh taoloning o‘zi to Qiyomat muqaddas qilgan bul shaharning daraxtlari kesilmas, qushu hayvonlari hurkitilmas, yo‘qotib qo‘yilgan narsasini (bir yil davomida topib olgani haqida) ovoza qilgan kishigina olur hamda o‘t-o‘lanlari yulinmas!» — deb marhamat qildilar. Shunda Abbos: «Yo Rasulalloh, faqat izxirni o‘rsak, maylimi?» — dedilar, chunki arablar undan temirchilikda va uylari(ning tomini yepish)da foydalanishar erdi. Janob Rasululloh: «Faqat izxirni bo‘lsa, mayli», — dedilar».

Bismillahir rohmanir rohiym.

DASTLABKI YARATISH HAQIDA KITOB

Olloh taoloning «Va uldur ul zotiyki, avval boshda (dastavval) yaratib, so‘ng (qiyomatda) qayta yaratur (tiriltirur) va bu unga osonroqdur» («Ar-Rum» surasi, 27-oyat) degan qavli xususidagi hadislar:

Ar-Rabi’ ibn Xusaym va alHasan: «Har qanday ish unga osondur!» — deb aytishgan.

Imron ibn Husayn raziyallohu anhu bunday deb xabar qiladilar: «Banu Tamim qabilasiga mansub bir necha kishi Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelishdi. Shunda Janob Rasululloh ularga: «Ey Banu Tamim, (jannatga kirish uchun qilmog‘ingiz lozim bo‘lgan amallar xususidagi) bashoratdan xursand bo‘lingizlar!» — dedilar. Banu Tamim kishilari: «(Bashoratingiz birlan) bizni xursand qildingiz, ammo biz hozir biror narsa bersangiz, deb kelgan erdik», — deyishdi. (Ularning bu gapidan) Janob Rasulullohning muborak yuzlari o‘zgarib ketdi. Keyin, huzurlariga yamanliklar kirib kelishdi. Janob Rasululloh ularga: «Ey yamanliklar! Bashoratni sizlar qabul qilingizlar, chunki uni Banu Tamim qabul qilmadi», — dedilar. Yamanliklar: «Qabul qildik!» — deb javob berishdi. Shundan so‘ng, Janob Rasululloh dastlabki yaratish hamda Arsh(ning o‘shal vaqtdagi holati) haqida so‘zlay boshladilar. Shul asnoda bir kishi qoshimga kelib: «Ey Imron! Tuyangiz yechilib ketdi», — dedi. Koshki (o‘shanda tuyamni tutaman deb) Janob Rasulullohning suhbatlarini tark etmagan bo‘lsam!».

Safvon ibn Muhriz Imron ibn Husayndan bunday deb eshitgan erkanlar: «Men tuyamni eshik zulfiga bog‘ladim-da, Janob Rasulullohning huzurlariga kirdim. Shunda ichkariga Banu Tamim qabilasiga mansub bir necha kishi kirib keldi. Janob Rasululloh ularga: «Bashoratni qabul qilingizlar, ey Banu Tamim!» — dedilar. Ular: «Bizga ilgari ham bashorat qilgan erdingiz, endi bizga ikki bor tuhfa beringiz!»— deyishdi. Keyin, ul zotnikg huzurlariga bir necha yamanliklar kirib kelishdi. Janob Rasululloh ularga: «Ey yamanliklar, bashoratni qabul qilingizlar, Banu Tamim uni qabul  qilishdan bosh tortdi!» — dedilar. Yamanliklar: «Yo Rasulalloh, biz uni qabul qildik!» — deyishdi, so‘ng: «Biz shul xususda sizdan so‘ragali kelgan erdik» — deb aytishdi. Shundan so‘ng, Janob Rasululloh: «Olloh dastavval yakka o‘zi bo‘lgan, undan bo‘lak hech narsa bo‘lmagan, uning Arshi suv ustida bo‘lgan va u har bir narsani Lavhga yozib qo‘ygan-da, osmonlaru Yerni yaratgan», — dedilar. («Har bir narsani Lavhga yozib quygan» degan jumla Imron ibn Husaynning o‘zlari shaxsan rivoyat qilgan hadisda «osmonlaru Yerni yaratgan» degan jumladan keyin keladi). Shu vaqt bir kishi: «Tuyangiz yechilib ketdi, ey Husaynning o‘g‘li!» — deb chaqirib qoldi. Men tashqariga chiqib qarasam, tuyam shataloq otib qochib ketayotir, uning oldida sarob ham (tezlikda) ip esholmaydi. Xudo haqi, o‘shanda tuyamni quvishdan voz kechgan bo‘lganimda erdi!».

Toriq ibn Shihob rivoyat qiladilar: «Men Umar raziyallohu anhuning bunday deb aytganlarini eshitdim: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam oramizga kirib yaxshilab o‘ltirib oldilar-da, Olloh taoloning insonni dastlabki yaratishidan tortib, to jannat ahlining jannatga, do‘zax ahlining do‘zaxga kirishigacha bo‘lgan ma’lumotlarni bizga xabar qildilar. Bu gaplarni ba’zilar eslab qoldi, ba’zilar yodidan chiqarib yubordi».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deb aytganlari (hanuz) ko‘z oldimdadur: «Olloh taolo ayturki, «Odam bolasi meni haqorat qildi, vaholanki u meni haqorat qilmasligi lozim erdi, Odam bolasi meni yolg‘onchiga chiqardi, vaholanki u bunday demasligi lozim erdi! Uning meni haqorat qilganligi xususiga kelsak, u: «Ollohning bolasi bor», — deydi, uning meni yolg‘onchiga chiqarganligi xususiga kelsak ersa, u: «Olloh meni ilgari yaratganidek qayta tiriltira olmaydi»,— deydi».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo (insonu butun borliqni) yaratib bo‘lgach, o‘z dargohidagi Arsh tepasida joylashgan Lavhi Mahfuziga «Mening rahmatim g‘azabimdan ustunlik qildi» deb yozib qo‘ydi», — dedilar».

1-bob. Yetti Yer (yoki yetti qavat Yer) haqidagi hadislar va Olloh taoloning «Olloh ul zotiydurki, yaratibdur yetti osmonni va Yerdan ham ularning misollarini, tushib (tarqalib) turur Ollohning hukmi ularning oralariga, to bilingizlarki, albatga Olloh har narsaga qodirdur va batahqiq Olloh har narsani o‘z ilmi ihotasiga olgandur» degan qavli xususida («At-Taloq» surasi, 12-oyat)

(Yetti Yer — har qaysisi alohida bir kurra yoki shul biz turgan Yerning o‘zi yetti qavat, yana Olloh taoloning o‘zi yaxshiroq bilur).

Muhammad ibn Ibrohim rivoyat qiladilar: «Abu Salama ibn Abdurrahmon yer xususida odamlar birlan xusumatlashib qolib, Oisha onamizning huzurlariga kirdi-da, shul haqda ul muhtaramaga aytdi. Oisha onamiz: «Ey Abu Salama, yer xususida ehtiyot bo‘lgil, chunki Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Bir qarich keladirgan yerni (bo‘lsa ham) zulm bilan o‘zlashtirib olgan kimsa bo‘yniga yetti qavat Yerdan iborat tavqi (la’nat) ilingay!» — deb aytganlar», — dedilar».

Solim otalaridan bunday deb eshitgan erkanlar. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimki o‘zining haqi bo‘lmagan yerdan (bir qarichini tortib) olsa (ham), Qiyomat kuni o‘shal yer birlan yetti (qavat) Yer tubiga tushib ketur», — dedilar».

1-bob. Yetti Yer (yoki yetti qavat Yer) haqidagi hadislar va Olloh taoloning «Olloh ul zotiydurki, yaratibdur yetti osmonni va Yerdan ham ularning misollarini, tushib (tarqalib) turur Ollohning hukmi ularning oralariga, to bilingizlarki, albatga Olloh har narsaga qodirdur va batahqiq Olloh har narsani o‘z ilmi ihotasiga olgandur» degan qavli xususida («At-Taloq» surasi, 12-oyat)

(Yetti Yer — har qaysisi alohida bir kurra yoki shul biz turgan Yerning o‘zi yetti qavat, yana Olloh taoloning o‘zi yaxshiroq bilur).

Muhammad ibn Ibrohim rivoyat qiladilar: «Abu Salama ibn Abdurrahmon yer xususida odamlar birlan xusumatlashib qolib, Oisha onamizning huzurlariga kirdi-da, shul haqda ul muhtaramaga aytdi. Oisha onamiz: «Ey Abu Salama, yer xususida ehtiyot bo‘lgil, chunki Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Bir qarich keladirgan yerni (bo‘lsa ham) zulm bilan o‘zlashtirib olgan kimsa bo‘yniga yetti qavat Yerdan iborat tavqi (la’nat) ilingay!» — deb aytganlar», — dedilar».

Solim otalaridan bunday deb eshitgan erkanlar. «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimki o‘zining haqi bo‘lmagan yerdan (bir qarichini tortib) olsa (ham), Qiyomat kuni o‘shal yer birlan yetti (qavat) Yer tubiga tushib ketur», — dedilar».

Abu Bakra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytdilar: «Zamon Olloh taolo osmonlaru Yerni yaratgan kundagi hay’atidek (bir bor) aylanib bo‘ldi. Yil o‘n ikki oydan iboratdur. Ulardan to‘rttasi muqaddas bo‘lib, ana shu to‘rttadan uchtasi — zulqa’da, zulhijja va muharram oylari ketma-ket keladi, to‘rtinchisi — rajab (muzar) oyi ersa jumodassoniy birlan sha’bon oylari oralig‘idadur».

Hishom rivoyat qiladilar: «Arva degan bir ayol Sa’id ibn Zayd ibn Amr ibn Nufayl birlan yer xususida xusumatlashib qolib, uning ustidan Marvonga shikoyat qildi. Shunda Sa’id: «Xudo haqi, men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Bir qarich keladirgan yerni (bo‘lsa ham) zulm birlan o‘zlashtirib olgan kimsa buyniga yetti (qavat) Yerdan iborat tavqi (la’nat) ilingay!» deb aytganlarini eshitganman, shuni bila turib nahotki uning haqiga ko‘z olaytirsam!» — dedi».

Hishom: «Sa’id menga: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga kirdim» — deb aytdi», — deydilar.

2-bob. Yulduzlar haqida

Qatoda raziyallohu anhu Olloh taoloning «Darhaqiqat, Biz (Yerga) eng yaqin osmonga chirog‘lar (yulduzlar) ila ziynat berdik... («Mulk» surasi, 5-oyat) degan qavlini tilovat qilgach: «Olloh taolo bul yulduzlarni uch maqsadda — osmonga ziynat, shaytonlarga otiladirgan tosh hamda bandalariga yo‘l ko‘rsatuvchi alomatlar bo‘lmog‘i uchun yaratdi. Kimki bul oyatni bundan bo‘lakcha talqin qilsa, yanglishgan, oxirat nasibasini boy bergan va o‘zi bilmagan (aqli yetmagan) narsa xususida o‘zboshimchalik birlan fikr yuritib, o‘zini o‘zi kulfatga qoldirgan bo‘lur!» — dedilar.

3-bob. Quyosh ham, Oy ham (aniq) hisob-o‘lchov birlan (yurib turur)

Ibrohim at-Taymiy rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh botgach, Abu Zarrga: «Quyosh qayoqqa ketayotganini bilurmisan?» — dedilar. «Olloh taolo va uning Rasuli yaxshiroq bilur, deb javob qildim», — deydilar Abu Zarr. Janob Rasululloh bunday dedilar: «Darhaqiqat, u Arsh poyiga sajda qilgani ketayotir. Keyin, u (sajda qilgali) izn so‘ragay, unga izn berilgay. (Bir kuni) Quyosh endi sajda qilaman deganida sajdasi qabul qilinmagay, u yana izn so‘ragay, lekin unga izn berilmagay. Unga: «Kelgan yeringga qaytgil!» — deyilgay va Quyosh botgan yeridan (g‘arbdan) chiqqay. Mana bu Olloh taoloning qavli: «Va nishondur (belgidur) Quyosh ham (ular uchun), qaysiki yurib turur o‘ziga muqarrar bo‘lgan joy tomon, budur g‘olib, ilmlik zotning ta’yini» («Yosin» surasi, 38-oyat)». (Janob Rasululloh «Quyosh botgan yeridan chiqqay» deganlarida Quyoshning Qiyomat kuni g‘arb tomondan chiqmog‘ini nazarda tutganlar).

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Qiyomat kuni Quyosh va Oy ikkisi uraladi (nursizlanadi, salla yanglig‘ o‘raladi)» — debdilar.

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytdilar: «Darhaqiqat, Quyosh va Oy biror kishining o‘limi va biror kishining hayot erkanligi tufayli tutilmaydi, ammo ular Olloh taoloning oyatlaridan ikki oyatdur (ikki mo‘jizadur), ularning tutilganini ko‘rsangiz, darhol namoz o‘qingiz!».

Abdulloh ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Darhaqiqat, Quyosh va Oy Olloh taoloning oyatlaridan ikki oyatdur, ular biror kimsaning o‘limi va biror kimsaning hayot erkanligi tufayli tutilmaydi, agar ularning tutilganini ko‘rsangizlar. Olloh taoloni zikr qilmangizlar!» — dedilar».