Ва алайкум ассалом. Ò²азратга савол сзларининг форумида берилади.
ТалоÒ›нинг Ò³азили Ò³ам чин, чини Ò³ам чин. ЖаÒ³л устида айтилган талоÒ› Ò³аÒ›ида бироз тсхталиб стсак. ЖаÒ³лнинг шундай тури бсладики одамнинг аÒ›ли тссилади, нима десётганини умуман билмай Ò›олади. Мана шундай холда талоÒ› айтилса талоÒ› тушмайди, Ò›ул озод Ò›илса Ò›ул озод Ò³исобланмайди.
ÒšаттиÒ› Ò“азабда бслса-ю лекин сзини йсÒ›отмаган бслса, нима десётганини ва нима Ò›илаётганини билиб айтса талоÒ› тушади.
ТалоÒ› Ò³аÒ›ида Ò²адис ва Ò²аёт китобидан иÒ›тибос:
-------------------------------------------------------------------------------------
Абу ас-СаÒ³баа розисллоÒ³у анÒ³удан ривост Ò›илинади:
«У киши Ибн Аббос розисллоÒ³у анÒ³уга, Аабий соллаллоÒ³у алайÒ³и васаллам, Абу Бакр даврлари ва Умарнинг амирлигидан уч йилда уч талоÒ› битта Ò›илинганини биласанми?» деди. Шунда Ибн Аббос: «Ò²а», деди.Ибн Аббос розисллоÒ³у анÒ³у:«Аабий соллаллоÒ³у алайÒ³и васаллам ва Абу Бакр даврларида ва Умарнинг халифалигининг икки йилида уч талоÒ› биттага стар сди. Кейин Умар ибн Хаттоб: «Одамлар сзлари шошилишлари керак бслмаган нарсада шошилишиб Ò›олдилар. Агар уни стадиган Ò›илиб Ò›сйсак Ò›андоÒ› бслар скан», деди ва стадиган Ò›илиб Ò›сйди».
Муслим, Абу Довуд ва АÒ³мад ривост Ò›илишган.
ШарÒ³: А овий Абу ас-СаÒ³баа розисллоÒ³у анÒ³у билан сÒ›индан танишиб олайлик.
Абу ас-СаÒ³баанинг тслиÒ› исмлари, СуÒ³айб Абу СаÒ³баа Бакрий ал-Басрий. Ибн Аббосни Ò›улларидан бири сдилар. Ò²адисларни хсжалари Ибн Аббос, Ибн Масъуд, Али ибн Абу Толиблардан ривост Ò›илдилар.
Ушбу ривостда, агар ср хотинига, сен уч талоÒ›сан, деса ёки талоÒ› Ò›илдим, талоÒ› Ò›илдим, талоÒ› Ò›илдим, деб уч марта айтса уч талоÒ› тушадими ёки бир талоÒ›ми? деган савол устида кетмоÒ›да.
ОчиÒ› ойдин ксриниб турибдики, аввал бир жойда бир йсла уч талоÒ› Ò›илиш бир талоÒ› срнига стган. Аммо, Ò³азрати Умар розисллоÒ³у анÒ³унинг даврларида одамлар бу ишни суистеъмол Ò›илиб юборганларидан кейин бир лафз билан уч талоÒ› Ò›сйса, уч талоÒ› тушади, деган Ò³укм чиÒ›Ò›ан.
ЖумÒ³ури уламолар, жумладан, тсрт мазÒ³аб фуÒ›аÒ³олари Ò³ам бир лафз билан айтилган уч талоÒ›, уч талоÒ› Ò³исобланади. Бундай Ò³олда сри хотин ажрашади, Ò›айта срашиш имконига сга бслмайдилар, дейишган.
Баъзи саÒ³оба ва тобеъинлар, шунигдек, Моликий ва Ò²анбалий мазÒ³абларининг баъзи уламолари бир лафз билан Ò›илинган уч талоÒ› бир талоÒ› тушади, деганлар.
Далил ва Ò³ужжатларни солиштириб, суриштирган уламоларнинг ксплари жумÒ³ур ва тсрт мазÒ³абниннг Ò›авли кучли сканига ишонч Ò³осил Ò›илганлар.
ШундоÒ› бслса Ò³ам кейинги пайтларда бу масалада заиф Ò›авлга амал Ò›илишга стган томонлар бор. Зарурат юзасидан расмий равишда заиф Ò›авлни Ò›абул Ò›илинса, сшанга амал Ò›илса бславеради, дейди бу ишни маъÒ›уллаганлар.
А укона Ибн Язийд розисллоÒ³у анÒ³удан ривост Ò›илинади:
«Аабий соллаллоÒ³у алайÒ³и васалламнинг олдиларига бориб:«Ай, АллоÒ³нинг А асули, мен сз хотинимни «узил-кесил» талоÒ› Ò›илдим», дедим.«У билан нимани ирода Ò›илдинг?» дедилар у зот.«Бир талоÒ›ни», дедим.«АллоÒ³га Ò›асамми?» дедилар.«АллоÒ³га Ò›асам», дедим.«УндоÒ› бслса, ирода Ò›илганингдек», дедилар».
Абу Довуд, Термизий, Шофеъий ва ал-Ò²оким ривост Ò›илган.
ШарÒ³: Аввало ровий, А укона ибн Язийд розисллоÒ³у анÒ³у билан сÒ›индан танишиб олайлик:
А укона ибн Язийд ибн Ò²ошим ибн Мутталлиб ибн Абдуманоф ал-Матлабий
Бу зот Исломга киришларидан олдин А асулуллоÒ³ соллаллоÒ³у алайÒ³и васаллам билан курашга тушган сдилар. Манашу ишлари Исломга киришларига сабаб бслган сди. Бу зот Мадинада истиÒ›омат Ò›илдилар. Усмон розисллоÒ³у анÒ³уни халифалик даврларигача анашу ерда сшадилар.
Ва Ò³ижратнинг 410 санасида вафот стдилар.
Биз «узил-кесил» деб таржима Ò›илган ибора арабча матнда «ал-батта» - кесилган лафзи билан ифода Ò›илинган. Бу талоÒ›Ò›а Ò›сшимча сифат зиёда Ò›илиб зикр стишдир. Бу Ò³олда, ривостда ксрганимиздек, талоÒ› Ò›илувчининг нистига боÒ“лиÒ› бслар скан. Агар уч талоÒ›ни нист Ò›илган сдим, деса гапи Ò›абул Ò›илинади.
Бир ёки икки талоÒ›ни нист Ò›илган сдим, деса хотинга Ò›айта срашиш нисти борлиги учун гапи тсÒ“рилигини аниÒ›лаш учун Ò›асам ичтирилади. Òšасам ичса гапи Ò›абул Ò›илинади.
Агар ср хотинига сен талоÒ›сан, деб уч панжаси ила ишора Ò›илиб ксрсатса, уч талоÒ› тушади.
Агар ср хотинига, сен дунё тсла талоÒ›сан, снг ашаддий талоÒ›сан деса, бир талоÒ› тушади.
--------------------------------------------------------
Бундай саволга Ò“ойибда турган Ò³азрат Ò³ам жавоб бера олмайдилар, сиз схшиси аёлингиз билан шаÒ³рингиздаги Ò›озига бориб аÒ³волни тсла тушунтиринг.