Umumiy bo'lim > Ro'za

Ro'zaning odob va ahkomlari

(1/6) > >>

Muhammad Amin:
А сзанинг одоб ва ас›комлари (1—4)
 

Муаллиф: Аллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибрин
Мутаржим: Абу Жаъфар ал­—Бухорий   

Асл сарлавс›а: الصيام: آداب وأحكام

Бисмиллас›ир рос›манир рос›ийм

А амазонни бошсœа ойлардан афзал сœилиб, солис› амаллар ва савоблар мсл бсладиган мавсум айлаган, рамазонда с›идост ва нур бслган АŒуръон Каримни нозил сœилган Аллос›га с›амдлар бслсин. Мен Аллос› субс›онас›у ва таолога с›амду сано ва шукроналар айтаман. Мен Аллос›нинг сзигина илос› скани ва Унгагина ибодат сœилишимизга с›амда Мус›аммад ибн Абдуллос› Умматга амалларни баён сœилган, мас“фират ва ксплаб савобларга сришишлари учун уларга нафл — кснгилли ибодатлар сœилишни ксрсатиб берган Аллос›нинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман. Аллос› Унга, Унинг оиласи ва сас›обаларига сонсиз салавоту саломлар йслласин.

Сснг ...

Бу — рамазон ойида адо стилиши ксрсатилган рсза, тас›ажжуд, сътикоф ва солис› амаллар с›асœида турли муносабат ва фурсатларда сœилганим маърузалар мажмуъасидир. Ушбу маърузаларни айрим солис› дсстларимиз тсплабдилар ва уни нашр сœилиш учун мендан рухсат ссрадилар. Бу маърузалар ичида умумий ва хусусий манфаатлар ётгани учун мен с›ам уларга рухсат бердим.

Мен бу маърузаларни олдиндан тайёргарлик ксрмасдан сœилганим учун, унда таъбир заифлиги, гапнинг осœимида номутаносиблик ва тартибсизлик бслиб сœолгани, шубс›асиздир. Шундай бслсада, ундаги маънолар анисœ маълумдир. Аллос› таолодан ушбу рисолани мусулмонларга фойдали, бизга ва бу рисолани нашр сœилишда ксмакчи бслган барчага савобларни сероб сœилишини ссраб сœоламан.

Аллос› таоло Мус›аммад ибн Абдуллос›га, Унинг оиласи ва сас›обаларига салавоту саломлар йслласин.

 

Абдуллос› ибн Абдуррас›мон ибн Абдуллос› Жибрин
 

Muhammad Amin:
Мусœаддима

Аллос›га с›амдлар бслсин! Биз Аллос›га с›амдлар, истис“форлар айтамиз ва Ундан ёрдам, нафсимизнинг шарри ва ёмон амалларимиздан панос› ссраймиз. Аллос› с›идост сœилган кимсани адаштирувчи, адаштирган кимсани с›идостловчи кисма йссœдир. Мен сгона шериксиз Аллос›дан бошсœа илос› йссœ скани, Мус›аммад ибн Абдуллос› сса Унинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман.

Сснг ...

Аллос› таоло:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾

«А­й мсъминлар, тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди. Ибн Касир (рас›имас›уллос›) ушбу ост тафсирида шундай дейди: «Аллос› таоло бу Умматнинг мсъминларига хитоб сœилар скан, уларни рсза тутишга буюрди. А сза — Аллос›га холис нийст сœилиб ейиш, ичиш ва жинсий алосœадан тийилиш, демакдир. Чунки бундай сœилиш билан нафслар бад хилтлар ва разил ас›лосœлардан тозаланиб, покланади. Аллос› таоло рсза тутишни худди бу Умматга фарз сœилганидек, булардан илгари сшаб стган умматларга с›ам фарз сœилганини, уларда бу Уммат учун срнак ва намуна борлигини, шунинг учун булар ушбу фарзни улардан ксра схширосœ адо стиш учун с›иммат камарларини мас›кам бос“лашлари зарур сканини сслатди. Сснгра сса, рсзанинг баданни поклашини ва шайтоннинг келиш йслларини сœийинлаштирганини таъкидлади» (Ибн Касир тафсири 1/497).

Хонадонингизга мукаррам ой кириб келди. Аллос› таоло унинг рсзасини тутиб, кечаларини ибодат билан стказишни вазифа сœилиб юклади. Бу ибодатларда лосœайд бслган одамлар — зиёнкордирлар. Бу ойнинг рсзасини тутиш ва тунги ибодатларини сœилиш учун тиришганлар сса катта даромадни сœслга киритган кимсалардир.

А амазон ойи — баракалар ойи бслиб, унинг аввали — рас›мат, сртаси — мас“фират ва охири жас›аннамдан сœутилишдир. Бундай муборакли ойнинг тунлари ва нас›орларини с“анимат билишимиз керак. Бу ой чисœсœач гунос›лари мас“фират сœилинмаган одам, с›асœисœатан, зиён ксрган одамдир.

А сзанинг ас›амисти ва шаънининг буюклиги сабабли устозимиз алллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибриннинг маъруза ва фатволаридан ушбу рисолани тартибладим с›амда унга с›урматли шайхимиз тарафидан ёзилган айрим мус›им масъала ва фатволарни сœсшиб сœсйдим. Бунинг натижасида рсзанинг одоблари ва ас›комларини баён сœилган кенг сœамровли рисола вужудга келди. Бундан ташсœари сътикоф ас›комлари, рамазоннинг охирги дас›асининг фазилатлари, фитр закоти, с›айит ас›комлари ва бу муборак ой билан видолашиш хотимасини с›ам сœиссœача тафсилотлари билан илова стдим.

Аллос› таолодан биз ва сизларга мусулмонларнинг иззат, зафар ва с›укмронлик билан сшаган пайтларида рамазон ойини сœайта­сœайта сшатишини, снги рамазонга етказишини, биздан рсзаларимиз ва тунги ибодатларимизни сœабул стишини тилаб сœоламиз. Дарс›асœисœат, Аллос› А­шитгувчи ва АŒабул стгувчи Зотдир.

Аллос› таоло пайс“амбаримиз Мус›аммад ибн Абдуллос›га ва Унинг оиласига салавоту саломлар йслласин.

 

Абу Анас Алий ибн А‹усайн Абу Лавз
30 / 05 / 1417 с›. — 12 / 10 / 1996 м.

 

Muhammad Amin:
Биринчи фасл: лас›залар, фойдалар ва одоблар

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам, Салмон разисллос›у анс›унинг с›адисида ривост сœилинганидек, сас›обаларини рамазон ойининг кириб келиши билан сœутлардилар. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шаъбон ойининг охирги куни сœилган хутбаларида шундай деган сдилар:

«Сизларга муборак ой кириб келди. Аллос› бу ойнинг рсзасини тутишни фарз, тундаги ибодатларини нафл сœилди. Бу ойда минг ойдан ксра схширосœ бслган кеча бор. Бу ойда схши хислатлардан биронтасини сœилган одам, бошсœа ойларда фарз амални сœилган кишидек бслади. Бу ойда битта фарзни адо стган одам сса, бошсœа ойларда етмишта фарзни адо стган одамдек бслади. Бу ой — сабр ойидир. Сабрнинг мукофоти сса — жаннатдир. Бу ой — с›амдардлик ойи бслиб, унда мсъминнинг ризсœи кспасди. Бу ойда ким рсзадорга ифтор сœилиб берса, бу ифтори гунос›ларига мас“фират ва жас›с›анамдан халослик бслади. А сзадорнинг олган савобларидан бирон нарса камайтирилмай унга (ифтор берган одамга) с›ам берилади». Сас›обалар: «А‹аммамиз с›ам рсзадорга ифтор берадиган нарсага сга смасмиз? (Биз нима сœилишимиз керак?)»— деб савол беришганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шундай жавоб бердилар: «Аллос› бу савобни рсзадорга бир сœултум сут ёки сув ёки (битта) хурмо билан ифтор сœилиб берган одамга с›ам бераверади. А сзадорнинг сœорнини тсйдирган ёки рсзадорни сус“орган одамни Аллос› менинг с›авзимдан сус“орадики, ундан бир ичган одам жаннатга киргунича с›еч с›ам чансœамайди. Бу ойда тсртта нарса (хислат)ни кспросœ сœилинглар. Улардан иккитаси билан А оббингизни рози сœиласизлар ва иккитасига сзингиз мус›тожсиз. А оббингизни рози сœиладиганингиз икки хислат: «Ла илас›а иллаллос›» (Аллос›дан бошсœа илос› йссœ) деб гувос›лик бериш ва истис“фор айтиш. Ўзингиз мус›тож бсладиган икки хислат сса: Аллос›дан жаннатни ссраб, жас›аннамдан панос› тилашдир»» (Ибн Хузайма «Сас›ис›» 1887).

Яна ривост сœилинишича, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам рамазон ойи келиши билан сйраб кетар сдилар. А ажаб ойи кириши биланосœ: «Аллос›им, биз учун ражаб ва шаъбон ойларида баракалар ато ст ва бизни рамазонга етказ!»— деб дуо сœилар сдилар (Баззор «Муснад» 6494; Ибн Асокир «Мсъжам» 309).

Салаф солис› с›ам (Аллос› уларни рас›мат сœилсин!), рамазон ойи билан сœувонишар, унга етказиши учун Аллос› таолога дуо сœилишар сди. Улар Аллос› таолога рамазон ойига етказиши учун олти ой дуо сœилишиб, сна олти ой рамазон ойидаги ибодатларини сœабул сœилиши учун дуо сœилишар сди. Уларнинг стказган йиллари бутунича рамазонга бслган сътибор билан уйс“унлашар сди. Чунки Ибн Абу Дунё ривост сœилган марфуъ с›адисда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Умматим рамазондаги нарсалар (савоблар)ни билса сди, йилнинг с›аммаси рамазон бслишини орзу сœилган бслар сди»— деганлар.

Биз с›ам одамларнинг: итоатлисию итоатсизи, шахслару жамоатларинининг барчасини рамазон ойи келиши билан сœувонишгани, масжидларга тез одимлар отиб боришгани, АŒуръон ссœиб, ксплаб зикрлар сœилишаётгани, турли васœтларда турфа ибодатларни сœилиш билан машс“ул бслаётганларининг гувос›и бслсакда, сœиссœа муддат стгач малолланиб, танбаллашганларини ва талайгина амалларга лосœайд бслаётганларини ксрмосœдамиз. Шунинг учун с›ам Аллос› таолодан офист ссраймиз!

Muhammad Amin:
А сзанинг фойдалари

Аллос› таоло рсзани очлик ва чансœосœни с›ис сттириш ёки нафсни азоблаш учун машруъ сœилмади. Балки, рсзанинг гос›ида намоён бсладиган, гос›о сса ксздан йиросœда сœолган фойдалари бор. У фойдалардан айримлари сœуйидагилардир:

Тасœвонинг с›осил бслиши

Аллос› таоло рсза тутишга буюрар скан уни тасœвога бос“лаб:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾

«... тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди ва тасœвони рсза тутишнинг самараси сœилди.

Хсш, рсзадорнинг тасœвоси сœачон с›осил бслади?

Тасœво — Аллос› таолонинг азоби ва с“азабидан сœсрсœиш, банданинг сзи билан Аллос›га осий бслиш сртасига тссисœ ёки парда сœсйиши, демакдир. А сзанинг сса, тасœвони сœслга киритиш омилларидан бири сканида с›еч сœандай шубс›а йссœдир. Чунки, инсон модомики кундузлари рсзани бузадиган нарсалар: ейиш, ичиш ва хотинлардан сзини сасœлар скан, нафси бирон маъсистга интилган чос“да сзига келиб: «Аллос›га итоат сœилар сканман, сœандай сœилиб гунос›га сœсл урай?! Мубос› нарсаларни сœилмай туриб, с›аром нарсаларни сœандай сœилай?!»,— дейди.

Шунинг учун уламолар, рсзанинг с›ар замондаги с›аромлардан воз кечиш ва банданинг мубос› нарсаларни тарк стиб Аллос›га ссœин бслиши билан тскис бслишини таъкидлаганлар. А‹ар замонда с›аром бслган нарсалар ссдхсрлик муомалалари, хиёнат, сœаллоблик, алдов, с›аром йсллардан тирикчилик сœилиш, нос›асœ йсллар билан бойликни сœслга киритиш кабилар бслиб, уларнинг с›аромлиги рамазон ойи каби муборакли ойларда сна с›ам сœаттисœросœ бслади.

Шунингдек, тилга с›аром сœилинган с“ийбат, часœимчилик, сскиниш, с›асœоратлаш, лаънатлаш, тус›мат сœилиш ва бошсœа нарсалар с›ам с›ар замон с›аром сœилингандир. Улардан воз кечилсагина рсза тскис бслиб, унга савоблар берилади.

Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›) сз «Муснад»ида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с“уломи Убайддан ушбу с›адисни ривост сœилди: «Икки хотин рсза тутиб, чансœосœдан слишларига оз сœолди. Улар бу с›олларини айтишганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам улардан юзларини сгириб олдилар. Улар иккинчи марта айтишганида, сна А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам юзларини улардан сгириб олдилар. Сснгра А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам уларни часœирдилар ва сœусишга буюрдилар. Уларнинг с›ар иккиси с›ам йиринг, сœон ва сасиган гсштни сœусдилар. Шунда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Бу икки хотин Аллос› с›алол сœилган нарсалар билан рсза тутишган, биросœ, Аллос› с›аром сœилган нарсалар билан рсзаларини очишган сди. Уларнинг бири иккинчиси олдига стириб, (биргалашиб) одамларнинг гсштларини ейишган сди»— дедилар» (Имом Ас›мад 23703).

Шунинг учун с›ам с›адис шарифда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «А сза ейиш ва ичишдан смас, балки, бес›уда нарса ва ёмон гаплардандир» деганлари насœл сœилинган (Байс›асœий «Сунанул Кубро» 4/270).

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам айтдилар: «АŒанча­сœанча рсзадорлар борки, уларнинг (тутган) рсзаларидан насибаси очлик ва чансœосœлик бслади. АŒанча­сœанча (тунларни ибодатлар билан) сœоим сœилганлар борки, уларнинг сœиёмларидан бедорликдан бошсœа нарса бслмайди» (Имом Ас›мад 8501, 8856).

А‹аром гапни тинмай сшитса сœулосœларим,

Ксзим юмилмаса, пичирласа дудосœларим,

Тутган рсзам савоби срур очлигу чансœосœ!

А сза тутдим десам с›ам, рсза смасдир, сртосœ!

Демак, рсзадор сз узвларини с›аром нарсалардан авайлаши керак. Жобир разисллос›у анс›унинг шундай дегани ривост сœилинган: «Агар рсза тутсанг сœулос“инг, ксзинг ва тилинг с“ийбат ва часœимчиликдан рсза тутсин. АŒсшнига озор беришдан воз кеч. Васœорли ва хотиржам бсл. А сза тутган ва тутмаган кунларингни бир хил сœилиб сœсйма!» (Ибн А ажаб «Латоифул маъориф»).

А сзадор бсла туриб с›аром ишларга сœсл урган одамнинг, тутган рсзасидан таъсирланмагани анисœдир. А сза тутиб гунос› сœилган одам, тасœводорлардан смасдир. Бу с›асœда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «Алс“он гапларни гапириш, унга амал сœилиш с›амда жос›илликдан воз кечмаган одамнинг, ейиш ва ичишини тарк стишига Аллос›нинг сс›тиёжи йссœдир» (Имом Бухорий 1775, 5597; Имом Ас›мад 9463, 10158).

Muhammad Amin:
Узвларни гунос›лардан сœсриш

А сзанинг с›икмат ва манфаатларидан бири инсон сз виждони ва узвларини гунос›лардан сœсриб, рсзаси тскис бслиши учун гунос›ларга ссœинлашмайди. Бундан кейин сса, банда мудом с›аром нарсалардан узосœ туришга одатланади. Аафси ёлс“он гапириш ёки с›асœоратлашга часœирса ёхуд сскиниш ва с›аёсиз ссзларни тилга олишга ундаса, банда сзининг ибодатда сканини билади ва: «Бу ибодатларни сœилар сканман сœандай сœилиб унга гунос›ларни сœориштараман?! Бу ибодатимга гунос›ларни сœандай сœсшиб оламан?!»— дейди. Бир пайт ва бир с›олатнинг сзида икки нарса: ибодат ва гунос›ни бирлаштириш инсофдан смас! Чунки, банданинг осийликка сœсл уриши ибодатини бузади, савоблардан мас›рум сœилади. Инсон сса доимо ибодатда бслишга с›аракат сœилса, рамазон ойида сна с›ам сœаттисœросœ с›аракат сœилади.

Ксплаб одамлар рамазон ойи мобайнида сттиз ёки йигирма тссœсœиз кун сзларини с›аром нарсалардан с›имос сœила оладилар ва Аллос› таоло бошсœа пайтларда с›ам уларни с›аром нарсалардан с›имос сœилади. Ксплаб одамлар аросœ ичадилар, сигарет чекадилар ёки шунга схшаш ишларни сœиладилар ва ушбу муборак ой келиши биланосœ сз нафсларига сœарши курашадилар ва унга с“олиб келиб, рсза ибодатининг буюклигини билганликлари унга бирон гунос›ни сœсшишдан тссиб туради. Улар рамазон ойи тугагунича сзларини шундай с›имос сœилиб сшайдилар. Бу уларнинг тавбалари, гунос›лардан воз кечишлари ва с›аром нарсалардан мудом узосœда сœолишларига омил бслади. Демак, рсза тутишда улар учун катта фойдалар бслади.

Шунингдек, банда тас›ажжуд ссœишга одатланса ва уни тарк стмаса, бу уни шу ибодатни ксп сœилишга чорлайди. Агар банда рсзасини очадиган нарсалардан йиросœ бслиш ва Аллос› учунгина рсза тутиш билан Аллос›га ссœин бслмосœчи бслса, унинг иймони, ишончи ва сос“лом сœалби бошсœа ибодатлар билан с›ам Аллос›га ссœин бслишга ундайди. Шу боис уни сзини нас›ори давомида: «Бугун нима сœила олдим? Ўзим учун сœандай озисœ тспладим?»— дес сарс›исоб сœилаётганини, сзининг васœтларини фойдасиз стказмаётганини, танс›о стирса (АŒуръон) сœироат(и) ёки зикр ёхуд дуо билан машс“ул бслганини ё Аллос›нинг неъмати ва мсъжизаларини ёдга олаётганини, намоз васœти кирса сзига фарз сœилинган намозларни кеча ва кундуз ссœиётганини, намозларга сœалби ва танаси билан шошаётганини, намозда тилга олган барча жумлалари с›асœида тафаккур сœилаётганини ксрасиз. Аатижада, рсза с›аром нарсалардан тссишга сабаб бслганидек, солис› ва Аллос›га ссœинлаштирадиган амалларни с›ам ксп сœилишга омил бслади.

Navigation

[0] Message Index

[#] Next page

Go to full version