Sadaqa yoki zakot olishdan afzalining bayoni
Ibrohim Al-Xavvos, Junayd va boshqa bir jamoat sadaqani olishni afzal sanaydilar. Chunki zakotni olishda miskinlarga zahmat va qiyinchilik bor. Zero, ko‘pincha olish uchun Qur’oni karimda tavsiflangan haqdorlik sifatlari yetarli bo‘lmasligi mumkin. Sadaqada esa ish ancha kengdir.
Sadaqani emas, zakotni oladi, deganlar aytishadi: «Chunki bu vojibga madad berishdir. Agar miskinlar hammalari zakot olishni tark qilishsa, barobar gunohkor bo‘lishadi. Chunki zakotda minnat yo‘qdir». Va u Alloh subhanahuning muhtoj bandalariga rizq o‘laroq qilgan vojib haqqidir. Chunki u ehtiyoj yuzasidan olmoqda. Inson o‘z hojatini aniq biladi. Sadaqani olish qarzga olishdir. Chunki ko‘pincha sadaqa beruvchi bu to‘g‘rida yaxshi deb e’tiqod qilgan kishisiga beradi. Chunki miskinlarga oshnolik zillat va tavozega kirgizadi. Mutakabbirlikdan uzoq qiladi. Zero, inson sadaqani hadya ko‘rinishida oladi. Shundan uni ajratib bo‘lmaydi. Bu oluvchining xorligi va muhtojligini anglatadi. Bu to‘g‘ridagi haq so‘z shuki, bu narsalar shaxsning holatlariga va unda g‘ojb bo‘lgan sifatga va ko‘ngliga tukkan niyatiga qarab o‘zgaradi. Agar u haqdorlik sifati bilan vasflanmagan bo‘lsa, unga zakot olish durust bo‘lmaydi. Agar yaxshilikka sarflangan qarzi bo‘lib, uni to‘lashga imkoniyati yo‘q kishi kabi o‘zini zakot olishga to‘la haqli hisoblasa, demak, u qat’iyan haqlidir. Agar bu inson zakot olish va sadaqa o‘rtasida ixtiyorli bo‘lsa, sadaqa egasining molini olmasa, sadaqa etmasligini bilib qolsa, uni olsin. Chunki vojib zakotni egasi haqdor kishiga shundoq ham beraveradi. Agar shunday qilinsa yaxshilik ko‘payadi, miskinlarga kenglik bo‘ladi. Agar mol sadaqaga atab qo‘yilgan bo‘lsa, zakotni olish miskinlarga qiyinchilik tug‘darmasa, bu holda u ixtiyoriydir. Bu to‘g‘ridagi ishlar tafovutlidir. Zakotni olish ko‘p hollarda nafsni sindirish, xorlashdir, vallohu a’lam.
Allohga hamd bo‘lsinki, yordami va go‘zal muvaffaqiyati bilan «Zakot sirlari» kitobi bitdi. Buning ortidan, inshaalloh, «Ro‘za sirlari» kitobi keladi. Sayyidimiz Muhammadga barcha payg‘ambar va rasullarga, ahli samo va yerdan bo‘lgan farishta va muqarrablarga va oli ashobga qiyomatga qadar ko‘p va doimiy salovot va salomlar bo‘lsin. Hamd tanho Allohgadir. Alloh bizga kifoyadir. U qanday ham yaxshi vakildir!