А сзанинг фойдалари
Аллос› таоло рсзани очлик ва чансœосœни с›ис сттириш ёки нафсни азоблаш учун машруъ сœилмади. Балки, рсзанинг гос›ида намоён бсладиган, гос›о сса ксздан йиросœда сœолган фойдалари бор. У фойдалардан айримлари сœуйидагилардир:
Тасœвонинг с›осил бслиши
Аллос› таоло рсза тутишга буюрар скан уни тасœвога бос“лаб:
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾
«... тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди ва тасœвони рсза тутишнинг самараси сœилди.
Хсш, рсзадорнинг тасœвоси сœачон с›осил бслади?
Тасœво — Аллос› таолонинг азоби ва с“азабидан сœсрсœиш, банданинг сзи билан Аллос›га осий бслиш сртасига тссисœ ёки парда сœсйиши, демакдир. А сзанинг сса, тасœвони сœслга киритиш омилларидан бири сканида с›еч сœандай шубс›а йссœдир. Чунки, инсон модомики кундузлари рсзани бузадиган нарсалар: ейиш, ичиш ва хотинлардан сзини сасœлар скан, нафси бирон маъсистга интилган чос“да сзига келиб: «Аллос›га итоат сœилар сканман, сœандай сœилиб гунос›га сœсл урай?! Мубос› нарсаларни сœилмай туриб, с›аром нарсаларни сœандай сœилай?!»,— дейди.
Шунинг учун уламолар, рсзанинг с›ар замондаги с›аромлардан воз кечиш ва банданинг мубос› нарсаларни тарк стиб Аллос›га ссœин бслиши билан тскис бслишини таъкидлаганлар. А‹ар замонда с›аром бслган нарсалар ссдхсрлик муомалалари, хиёнат, сœаллоблик, алдов, с›аром йсллардан тирикчилик сœилиш, нос›асœ йсллар билан бойликни сœслга киритиш кабилар бслиб, уларнинг с›аромлиги рамазон ойи каби муборакли ойларда сна с›ам сœаттисœросœ бслади.
Шунингдек, тилга с›аром сœилинган с“ийбат, часœимчилик, сскиниш, с›асœоратлаш, лаънатлаш, тус›мат сœилиш ва бошсœа нарсалар с›ам с›ар замон с›аром сœилингандир. Улардан воз кечилсагина рсза тскис бслиб, унга савоблар берилади.
Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›) сз «Муснад»ида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с“уломи Убайддан ушбу с›адисни ривост сœилди: «Икки хотин рсза тутиб, чансœосœдан слишларига оз сœолди. Улар бу с›олларини айтишганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам улардан юзларини сгириб олдилар. Улар иккинчи марта айтишганида, сна А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам юзларини улардан сгириб олдилар. Сснгра А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам уларни часœирдилар ва сœусишга буюрдилар. Уларнинг с›ар иккиси с›ам йиринг, сœон ва сасиган гсштни сœусдилар. Шунда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Бу икки хотин Аллос› с›алол сœилган нарсалар билан рсза тутишган, биросœ, Аллос› с›аром сœилган нарсалар билан рсзаларини очишган сди. Уларнинг бири иккинчиси олдига стириб, (биргалашиб) одамларнинг гсштларини ейишган сди»— дедилар» (Имом Ас›мад 23703).
Шунинг учун с›ам с›адис шарифда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «А сза ейиш ва ичишдан смас, балки, бес›уда нарса ва ёмон гаплардандир» деганлари насœл сœилинган (Байс›асœий «Сунанул Кубро» 4/270).
А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам айтдилар: «АŒанчаÂсœанча рсзадорлар борки, уларнинг (тутган) рсзаларидан насибаси очлик ва чансœосœлик бслади. АŒанчаÂсœанча (тунларни ибодатлар билан) сœоим сœилганлар борки, уларнинг сœиёмларидан бедорликдан бошсœа нарса бслмайди» (Имом Ас›мад 8501, 8856).
А‹аром гапни тинмай сшитса сœулосœларим,
Ксзим юмилмаса, пичирласа дудосœларим,
Тутган рсзам савоби срур очлигу чансœосœ!
А сза тутдим десам с›ам, рсза смасдир, сртосœ!
Демак, рсзадор сз узвларини с›аром нарсалардан авайлаши керак. Жобир разисллос›у анс›унинг шундай дегани ривост сœилинган: «Агар рсза тутсанг сœулос“инг, ксзинг ва тилинг с“ийбат ва часœимчиликдан рсза тутсин. АŒсшнига озор беришдан воз кеч. Васœорли ва хотиржам бсл. А сза тутган ва тутмаган кунларингни бир хил сœилиб сœсйма!» (Ибн А ажаб «Латоифул маъориф»).
А сзадор бсла туриб с›аром ишларга сœсл урган одамнинг, тутган рсзасидан таъсирланмагани анисœдир. А сза тутиб гунос› сœилган одам, тасœводорлардан смасдир. Бу с›асœда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «Алс“он гапларни гапириш, унга амал сœилиш с›амда жос›илликдан воз кечмаган одамнинг, ейиш ва ичишини тарк стишига Аллос›нинг сс›тиёжи йссœдир» (Имом Бухорий 1775, 5597; Имом Ас›мад 9463, 10158).