1642/2. Humayd ibn Abdurahmondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot Muoviya (r.a.) hajga kelgan yillari minbar ustida turib, yonlarida soqchilari qo‘liga bir tutam sochni ushlatib quyidagicha aytgan so‘zlarini eshitdilar: «Ey Madina ahllari, ulamolaringiz qaerda? Men Rasulullohdan (s.a.v.) mana shunaqa (soch ulashga o‘xshash) ishlardan man etganlarni eshitganman. Rasululloh (s.a.v.) «Bani Isroil qavmi xotinlari mana shunaqa ishlarni qilishganda qaytarmaganlari sababli halok bo‘lishgan», deb aytdilar». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1643/3. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) soch ulaguvchi va soch ulatuvchi hamda (xolga o‘xshash birorta) belgi qo‘yuvchi va qo‘ydiruvchi ayollarni la’natladilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1644/4. Ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot: «Alloh taolo (holga o‘xshash birorta) belgi qo‘yuvchi va qo‘ydirguvchi, qoshlarni terib ingichka qildiruvchi, yakkam-dukkam tishlarni chiroyli bo‘lishi uchun egovlatuvchi va Alloh yaratgan narsalarga o‘zgartish kirituvchilarni la’natlagan», deganlarida, bir xotin Ibn Mas’udga e’tiroz bildirgan edi, shunda Ibn Mas’ud (r.a.): «Allohning rasuli la’natlagan bo‘lsa, qanday qilib men la’natlamayin?! Holbuki, Alloh taolo Qur’oni karimda: «Payg‘ambar o‘zi sizlarga ato etgan narsani olinglar, u zot sizlarni qaytargan narsadan qaytinglar» (Hashr surasi, 7-oyat) degan», deb javob qildilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

297-bob
Soch va soqolning oqini yulish hamda yigitlarning yangi soqolni yulishdan qaytarilgani haqida

1645/1. Amr ibn Shu’ayb otalaridan, otalari esa bobolaridan qilgan rivoyatlarida aytilishicha, Rasululloh (s.a.v.): «(Soch va soqolning) oqini yulmanglar. Chunki u qiyomat kuni musulmonga nur bo‘ladi», deb aytdilar. Abu Dovud, Termiziy va Nasaiylar hasan isnod bilan rivoyat qilishdi.

1646/2. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Kim biror amal qilsa-yu, u bizning shariatimizda yo‘q bo‘lsa, ana shu rad qilingandir», dedilar. Imom Muslim rivoyati.

298-bob
O’ng qo‘l bilan istinjo qilish hamda jinsiy a’zolarni ushlash makruh ekani haqida

1647/1. Abu Qatodadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Agar sizlardan biringiz bavl qilsa (siyadigan bo‘lsa), zakarini (olatini) o‘ng qo‘li bilan ushlamasin va o‘ng qo‘li bilan istinjo qilmasin hamda idish ichida nafas olmasin», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

299-bob
Bitta poyafzal yoki mahsida uzrsiz yurish hamda poyafzali va mahsisini uzrsiz tik turib kiyishning karohiyati haqida

1648/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Bir poyafzalni kiyib yurmasin. Ikkovini kiyib yursin yoki ikkovini yechib qo‘yib yursin», dedilar.

Boshqa rivoyatda «Yoki yalang oyoq bo‘lib yursin» bo‘lib kelgan. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1649/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Agar sizlardan biringizning poyafzali tasmasi uzilib ketsa, toki uzilganni tuzatmaguncha ikkinchisini kiyib yurmasin», dedilar. Imom Muslim rivoyati.

1650/3. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) tik turib poyafzal kiyishdan man qildilar. Abu Dovud hasan isnod bilan rivoyat qilganlar.

Foyda: chunki mana shunday holatda yurish kishidan viqorni ketkazib, boshqalar oldida masxara bo‘lib yurishga yoki yurishni qiyinlashtirib, hatto yiqilishga sabab bo‘lishi mumkin.

300-bob
Uyda uxlash oldidan olov, chiroq yoki shunga o‘xshash narsalarni yoqilgan holda qoldirishdan qaytarilgani haqida

1651/1. Ibn Umardan rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Uxlayotgan paytingizda uylaringizda olovlarni yoqilgan holda qoldirmanglar», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1652/2. Abu Muso al-Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Madina ahlidan bo‘lgan bir kishining uyi kechasi yonib ketdi. Bu haqda Rasulullohga (s.a.v.) xabar berilganda, u zot: «Albatta olov sizlarning dushmanlaringizdir. Qachon uxlamoqchi bo‘lsangiz, uni o‘chirib yotinglar», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1653/3. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Idishlaringiz qopqog‘ini yopinglar, meshlarning og‘zini bog‘langlar, darvozalarni zanjirlab berkitinglar. Chiroqlarni o‘chiringlar. Chunki ana shunday qilsangiz, shayton meshlarning og‘zini yecholmaydi, darvozalarni ocholmaydi va idishning qopqog‘ini ko‘tarolmaydi. Agar sizlardan birortangiz idishni yopish uchun qopqoq topa olmasa, biror cho‘pni bo‘lsa ham, idishning ustiga tashlab Allohning ismini zikr qilib qo‘ysin. Chunki sichqoncha uyda o‘sha uy egalariga olovni ilashtirib yuboradi», dedilar. Imom Muslim rivoyati.

Foyda: yuqoridagi uchta hadisdan uxlash paytida olovlarni xoh u yoritish maqsadidagi chiroq va sham bo‘lsin yoki isitish maqsadidagi gaz va pechka bo‘lsin, barchasini o‘chirmasdan uxlashning karohiyati tushunilmoqda. Qoldiq ovqatlarning, idishdagi suvlarning ustini yopishga ham buyurilmoqda. Chunki ularning usti ochiq qolsa, har xil zarar beruvchi hasharotlar va mikroblar tushishi mumkin.

301-bob
Takalluf (din va dunyoga foydasi bo‘lmagan so‘z va amallar)dan qaytarilgani haqida

Alloh taolo:
«(Ey Muhammad, ularga) ayting: «Men (Qur’onni yetkazganim uchun) sizlardan biron ajr-haq so‘ramayman va men soxtakorlardan (ya’ni, yolg‘ondan payg‘ambarlikni da’vo qilguvchi kimsalardan) ham emasman» (Sod surasi, 86-oyat), deb aytgan.

1654/1. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot: «Biz takallufdan man etildik», deb aytdilar. Imom Buxoriy rivoyati.

1655/2. Masruqdan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Biz Abdulloh ibn Mas’ud huzurlariga kirsak, u zot: «Ey odamlar, kimki biror narsani bilsa, uni aytsin. Agar bilmasa, Allohu a’lamu, ya’ni Alloh biluvchiroq, deb aytsin. Chunki bilmaydigan narsasini Alloh biluvchiroq, deb aytish ham ilmli ekaniga dalolat qiladi. Bu haqda Alloh taolo payg‘ambariga: «Men (Qur’onni yetkazganim uchun) sizlardan biron ajr-haq so‘ramayman va men soxtakorlardan ham emasman», deb ayting», dedi», deb aytayotgan ekanlar». Imom Buxoriy rivoyati.

   302-bob
O’lgan kishiga dod-voy solib yig‘lash, yuzini tirnab, yoqalarini yirtish, sochlarini yulib olishdan hamda halokat va do‘zax so‘rab duo etishdan qaytarilgani haqida

1656/1. Umar ibn Xattobdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «O’likka yig‘lansa, o‘sha sababdan unga azob beriladi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Boshqa rivoyatda «Yig‘lagani muddaticha azob beriladi» bo‘lib kelgan.

1657/2. Abdulloh ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim yuziga urib, yoqalarini yirtib, johiliyat da’volari bilan dod-voy qilsa, bizdan emas», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1658/3. Abu Burdadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Abu Musoni (r.a.) qattiq og‘riq tutib hushlaridan ketib qoldilar. O’sha paytda u zotning boshlari xotinlarining tizzalarida edi. Xotinlari u zotdagi bu holatni ko‘rib baqir-chaqir qilib yubordi. Abu Muso esa ularni bunday qilib dod-voy qilishdan man etishga qurbilari yetmadi. Qachonki, hushlariga kelganlarida: «Men Rasululloh (s.a.v.) daxlsiz bo‘lgan amaldan yiroqdirman. Chunki Rasululloh (s.a.v.) o‘lgan kishini turli sifatlarini aytib voy-dodlab yig‘lovchidan, sochlarini yuluvchidan va kiyimlarini yirtuvchidan o‘zlarini uzoq tutganlar», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1659/4. Mug‘iyra ibn Sho‘‘badan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim vafot etsa, unga ovoz chiqarib yig‘lansa, qiyomat kuni yig‘langani sababidan azoblanadi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1660/5. Ummu Atiyyadan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Rasululloh (s.a.v.) bizdan o‘lganlarga dod-voylab yig‘lamaslik haqida ham bay’at oldilar». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1661/6. No‘‘mon ibn Bashirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Abdulloh ibn Ravoha (r.a.) hushlaridan ketib qolganlarida, singillari «Voy tog‘im, voy undog‘im, voy bundog‘im», deb turli narsalarni aytib dodlab yig‘ladi. Qachonki, Abdulloh ibn Ravoha hushlariga kelib, singillariga «Nimani aytib yig‘lagan bo‘lsang, menga «Haqiqatda shundaymiding?» deb farishtalar tomonidan dashnom berilardi», dedilar. Imom Buxoriy rivoyati.

1662/7. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) Abdurahmon ibn Avf, Sa’d ibn Abu Vaqqos, Abdulloh ibn Mas’udlar bilan birga Sa’d ibn Ubodani ko‘rgani kirdilar. Qachonki, kirganlarida uni behush holatda ko‘rib: «Vafot etdimi?» deb so‘radilar. Oila a’zolari: «Yo‘q, ey Allohning rasuli», deyishdi. Keyin Rasululloh (s.a.v.) unga qarab turib yig‘lab yubordilar. Rasululloh yig‘laganlarini ko‘rib qavmdagilar ham yig‘lashdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.) «Eshitmadinglarmi, Alloh ko‘z yoshiga va qalbning xafaligiga azoblamaydi. Lekin mana bunga azoblaydi yoki rahm qiladi», dedilar tillarini ko‘rsatib. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1663/8. Abu Molik Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «O’liklarga dod-voy solib yig‘lovchi ayol agar bu dunyoda tavba qilib olmasa, qiyomat kuni olovni alangalatuvchi qora suyuq moddadan ko‘ylak va qo‘tirdan boshqa kiyim-kechaklar kiygizilib tik qilib qo‘yiladi», dedilar. Imom Muslim rivoyati.