9 - Zindondagi nasihat

Yusuf zindonga tushdi.

Zindondagi bandilar Yusufning oliyjanob, rahmdil va ilmli yigit e`kanini bildilar.

Bandilar Yusufni yaxshi ko`rib, humat qildilar.

Bandilar Yusuf birga e`kanidan quvondilar va Yusufni ulug`ladilar.

Zindonga Yusuf bilan birga ikki bandi ham kir gan e`dilar. Ular Yusufga ko`rgan tushlarini aytib berdilar.

Ulardan biri: "œMen (mast qiluvchi) sharob tay yorlayotgan e`dim"- dedi.

Ikkinchisi e`sa: "œMening boshim ustida non va u nonni qushlar eyapti"- dedi.

Ular tushlarining ta`birini so`radilar.

Yusuf tush ta`birlarini yaxshi bilar e`di.

Yusuf payg`ambarlardan e`di.

Yusuf yashagan zamondagi odamlar Allohdan boshqa narsalarga sig`inar e`dilar. Ular o`zlari turli xudolarni qilib olgan e`dilar.

Ular: "œBu - quruqlik xudosi. Bu - dengiz xudosi. Bu — rizq xudosi. Bu — yomg`ir xudosi"- der e`dilar.

Yusuf bularning barchasini ko`rar va kular e`di.

Yusuf bularning barchasini bilar va yig`lar e`di.

Yusuf odamlarni Alloh yo`liga da`vat e`tishni hohlar e`di.

Alloh ta`olo bu da`vatning zindonda bo`lishini hohlagan e`di.

Zindondagi bandilar nasihatga loyiq e`masmi?

Zindondagi bandilar shafqatga loyik e`masmi?

Zindondagi bandilar Allohning bandasi e`masmi?

Zindondagi bandilar Odamning zurriyoti e`masmi?

Yusuf zindonda bo`lsada, hur va jur`atli e`di/

Yusuf faqir bo`lsada, o`ta saxovatli e`di.

Payg`ambarlar har zamon haqiqatni baralla aytadilar.

Payg`ambarlar har zamon e`zgulikni hadya e`tadilar.

10 — Yusufning hikmati

Yusuf ichida o`ziga:

Menga bu ikki odamni e`htiyoj olib keldi.

Muhtoj odam muloyim va itoatli bo`lib, so`zla rimga quloq soladi.

Agar ikkovlariga biron narsani aytsam, boshqa bandilar ham tinglaydilar"- dedi.

Biroq, Yusuf shoshilmadi. Balki, ularga:

"œTaomingiz kelguniga qadar tushlaringizning ta`birini aytib beraman"- dedi.

U ikkisi o`tirdilar va xotirjam bo`ldilar. So`ngra, Yusuf ularga:

"œMen tush ta`birlarini bilgan odamman. (Buni menga Robbim bildirdi)- dedi.

U ikkisi bu so`zlardan xursand bo`ldilar va tinchlandilar.

Yusuf bu fursatni g`animat bildi va nasihatini boshladi.

11 — Tavhid haqidagi nasihat

Yusuf dedi:

"œ(Menga buni Robbim bildirdi).

Lekin Alloh ilmini har kimga ham beravermaydi.

Alloh ilmini mushrikka bermaydi.

Siz ikkingiz robbim menga nega bildirganini bilasizlarmi?!

Chunki men shirk ahlining yo`lini tark e`tdim.

(Va otalarim Ibrohim, Ishoq va ya`qubning yo liga e`rgashdim).

(Bizning Allohga biron narsani sherik qilishi miz mumkin e`mas).

Tavhid faqat biz uchungina e`mas. Balki, u bar cha insoniyat uchundir.

(Bu Allohning bizga va odamlarga bergan fazlidandir. Biroq, ko`p odamlar shukr qilmaydilar)".

Yusuf so`zini to`xtatib, so`radi:

"œSizlar: "œQuruqlik xudosi, dengiz xudosi, rizq xudosi va yomg`ir xudosi"- deysizlar.

Biz e`sa: "œAlloh barcha narsalarning robbisidir", deymiz.

(Xilma-xil xudolar yaxshimi yoki Yagona, G`o lib Allohmi?).

Quruqlik xudosi, dengiz xudosi, rizq xudosi va yomg`ir xudosi qayerda?

(Ularning yaratgan narsalarini menga ko`rsatinglar-chi! Yoki ularning osmonlar (ni yaratishda) she rikliklari bormi?).

Yerga, osmonga va insonga qaranglar!

(Bu Allohning yaratgan maxluqidir. Sizlar Al lohdan boshqalari yaratgan narsalarni menga ko`rsatinglar!).

Nega: "œQuruqlik xudosi, dengiz xudosi, rizq xu dosi va yomg`ir xudosi", deysizlar.

[(Bular) siz va otalaringiz qo`ygan ismlar, xolos].

Hukm qilish, e`gadorlik va buyurish Al lohga xosdir.

(Allohgagina ibodat qilinglar!).

(Shugina to`g`ri yo`ldir).

[Lekin odamlarning ko`plari (buni) bilmaydilar]. 

12 — Tushning ta`biri

Yusuf nasihatini tugatgach, ularga tush ta`birini aytib berdi:

["œSizlardan biringiz hojasiga soqiy (kosagul) lik qiladi].

(Ikkinchingiz e`sa dorga osiladi va uning boshidan qushlar eydi).

Yusuf birinchi bandiga: "œ(Meni hojang oldida tilga ol!)- dedi.

U ikki bandi zindondan chiqdilar: birinchisi podshohga soqiy bo`ldi, ikkinchisi e`sa osildi.

Soqiy podshoh huzurida Yusufni tilga olishni unutdi va Yusuf zindonda bir necha yil qolib ketdi.

13-podshoning tushi
Misr podshohi ajoyib tush ko`rdi.

U tushida ettita semiz sigir ettita ozg`in sigirni yeyotganini, hamda ettita yashil va ettita quruq sunbula (boshoq) ni ko`rdi.

Podshoh bu tushdan hayron bo`ldi va a`yonlaridan buning ta`birini so`radi.

A`yonlar: "œBu hech narsa e`mas. Uyqudagi odam asli bo`lmagan ko`p narsalarni tushida ko`rishi mumkin- dedilar.

Lekin soqiy: "œYo`q, men sizlarga bu tushning ta`birini aytib beraman"- dedi-da, zindonga ketdi va Yusufdan podshoh ko`rgan tushning ta`birini so`- radi.

Yusuf oliyjanob va sahovatli, Allohning maxluqlariga mehribon e`di. Shuning uchun ham tushning ta`birini aytib berdi.

Yusuf tushning ta`birini aytish bilan cheklanib qolmadi, balki, qanday tadbirlar qilish kerakligini ham ko`rsatib berdi:

"œYetti yil don e`kinglar va qorningizdan ortganini g`amlanglar.

Yetti yildan so`ng qahatchilik keladi. U kunlarda g`amlagan donlaringizning ko`p qismini yeysizlar va oz don ortib qoladi.

Bu qahatchilik yetti yil davom e`tadi. Shundan so`nggina (Allohning) yordam (i) keladi va serobgarchilik bo`ladi".

Soqiy ketdi va tush ta`birini podshohga aytib berdi.

14 — Podshoh Yusufga odam jo`natdi

Podshoh bu ta`bir va tadbirni e`shitib xursand bo`ldi va: "œBularni kim aytib berdi? Bizlarga samimiy bo`lgan va tadbirlar ko`rsat- gan kishi kim?"- dedi.

Soqiy: "œU — rostgo`y va mening siz janoblariga soqiy bo`lishimni aytib bergan Yusufdir"- dedi.

Podshoh Yusuf bilan ko`rishishni hohladi va: "œMenga uni olib kelinglar. Men uni o`zim uchun ozod qilaman"- dedi.

15 — Yusuf tekshirishni talab qildi

E`lchi Yusufning huzuriga kelib: "œPodshoh seni o`z huzuriga chaqirayapti"- dedi.

Yusuf zindondan shunday chiqib ketishni hohlamadi.

Axir odamlar: "œBu o`sha Yusuf. U Azizga xiyonat qilib, kecha zindonga tushgan e`di"- demaydilarmi.

Yusuf oriyatli, hayoli va aqlli e`di.

Agar uning o`rnida boshqa birorta odam bo`lsa va unga podshohning e`lchisi kelib: "œSeni podshoh yo`qlatdi va seni kutib turibdi" desa e`di, zindon e`shigi tomon shoshilar va zindondan chiqar e`di.

Biroq, Yusuf unday qilmadi.

Yusuf shoshilmadi, balki e`lchiga: "œMen ishimni qayta ko`rib chiqilishini hohlayman"- dedi.

Podshoh Yusufning nega qamalgan e`kanini qayta ko`rib chiqdi va o`zi ham, odamlar ham Yusufning aybdor e`masligini bildilar.

Yusuf zindondan aybsiz o`laroq chiqdi va podshoh unga izzat-ikrom ko`rsatdi.

16 — Xazinadorlik boshida

Yusuf odamlarda omonatdorlik ozaygani va xiyonatkorlik ko`payganini bilar e`di.

Yusuf odamlarning Alloh moliga qilayotgan xiyonatlarini ko`rar va Allohning Yer yuzida boyliklari ko`p bo`lsada, zoe bo`layotganini bilar e`di.

Allohning boyliklari zoe bo`lar e`di. Chunki hukmdorlar Allohdan qo`rqmas e`dilar.

Zero, ularning itlarining qorinlari to`q, lekin odamlar bir burda non topa olmas e`dilar.

Ularning uylari ham gazmollar bilan o`ralgan, biroq, odamlar badanlarini to`sadigan bir parcha latta topa olmas e`dilar.

Odamlar yerdagi  xazinalardan omonatdor va bilmdon xazinador bo`lsagina odilona foydalanishlari mumkin e`di.

Chunki hazinador omonatdor bo`lib, bilimdon bo`lmasa Yer xazinalari qayerda va ulardan qanday foydalanish kerakligini bilmaydi.

Agar hazinador bilimdon bo`lib, omonatdor bo`lmasa, xazinadan o`z manfaati yo`lida ishlatib, xiyonat qilishi mumkin.

Yusuf ham omonatdor va ham bilimdon e`di.

Yusuf amirlarning odamlar haqqini yegan hollarida tashlab qo`yishni hohlamas e`di.

Yusuf odamlarning ochlikdan o`lib ketishlariga toqat qila olmas e`di.

Yusuf haqiqatni aytishdan hayo qilmas e`di. U podshohga:

"œMeni hazinabon qilib ta`yin e`ting. Men omonatdor va bilimdonman"- dedi.

Shunday qilib Yusuf Misr davlatining hazinasiga omonatdor bo`ldi.

Odamlar juda ham rohatlandilar va Allohga hamdlar aytdilar.

17 — Yusufning akalari keldi

Misr va Shomda, Yusuf xabar berganidek, ocharchilik boshlandi.

Shomliklar ham, Ya`qub ham Misrda rahmdil, saxovatli xazinador borligini, odamlar uning oldiga borib, don olayotganini e`shitdilar.

Ya`qub ham o`g`illarini donga almashtirishlari uchun mol bilan jo`natdi.

Binyamin otasining oldida qoldi. Chunki Ya`qub Binyaminni juda ham sevar va o`zidan uzoqlashishini hohlamas e`di.

Chunki Ya`qub Yusufning boshiga biror musibat kelishini hohlamaganidek, Binyaminning boshiga ham biror musibat kelishini hohlamas e`di.

Akalar Yusuf tomon yo`lga chiqdilar. Biroq, xazinador ukalari Yusuf e`kanini bilmas e`dilar.

Ular xazinador quduqdagi Yusuf e`kanini bilmas e`dilar. Chunki ular Yusuf o`lgan deb o`ylar e`dilar.

Axir qanday o`lmasin! Quduq chuqur va o`rmonda. O`rmon e`sa qo`rqinchli, vaqt ham kecha va kecha zulmatli e`di-ku!

"œYusufning akalari Yusufning huzuriga kirdilar. Yusuf ularni tanidi, biroq, ular Yusufni tanimadilar".

Ular Yusufni tanimadilar, lekin, Yusuf ularni tanidi.

Yusuf ularni tanidi. Ular Uni quduqqa tashlagan, balki, o`ldirmoqchi bo`lsalarda, Alloh saqlagan e`di.

Shunday bo`lsada, Yusuf ularga bu haqida biron bir so`z ochib, sharmanda qilmadi.

18 — Yusuf va akalar o`rtasidagi suhbat

Yusuf ular bilan suhbatlashdi va dedi: "œQayerdansizlar?"

Ular: "œKan`ondanmiz"- dedilar.

-         Otangiz kim?

-         Ya`qub ibn Ishoq ibn Ibrohim (ularga Allohning salavot va saomlari bo`lsin)

-         Sizlarning boshqa ukalaringiz ham bormi?

-         Ha, uning ismi Binyamin.

-         Nega u sizlar bilan birga kelmadi?

-         Otamiz uni juda ham yaxshi ko`radi va uning o`zidan uzoqlashishini hohlamaydi.

-         Nega sizlar bilan yurishiga ruxsat bermaydi? U hali kichikmi?

-         Yo`q. Uning Yusuf ismli bir akasi bor e`di. U biz bilan birga quvlashmachoq o`ynash uchun chiqqan e`di. Biz uni narsalarimiz oldida tashlab ketgan e`dik. Uni u yerda bo`ri yeb ketdi.

Yusuf ichida kuldi. Biroq, biron so`z aytmadi. Chunki U, ukasi Binyamin bilan ko`rishishga mushtoq e`di.

Alloh ta`olo Ya`qubni yana bir marta imtihon qilmoqchi bo`ldi.

Yusuf akalariga don berishlari uchun amr e`tdi va akalariga:

"œUkangizni ham olib kelinglar!". Agar olib kelmasangiz, don ola olmaysizlar"- dedi.

Yusuf hizmatchilariga akalari olib kelgan mollarni ham donlariga qo`shib qaytarishlariga buyurdi.